Ngôi làng của tiến sĩ
Mộ Trạch là một trong bốn làng của xã Tân Hồng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương nổi tiếng là đất khoa bảng, được mệnh danh là “Làng khoa bảng”, "Làng tiến sĩ",…
Cách Hà Nội khoảng 50 km trên quốc lộ 5 đường Hà Nội - Hải Phòng, cách thành phố Hải Dương về phía Tây Nam khoảng 30 km, làng do Đức thần tổ - Thành hoàng làng Vũ Hồn (804-853) lập ra với cái tên ban đầu mang đầy niềm hy vọng là Khả Mộ trang.
Làng Mộ Trạch có nhiều dòng họ: họ Vũ, họ lê, họ Nhữ, họ Nguyễn, họ Tạ, họ Cao, họ Đương, họ Trương... Trong đó, họ Vũ chiếm tỷ lệ cao nhất 87,3%.
![xong Làng khoa bảng Mộ Trạch làng Tiến sĩ nổi danh xứ Đông]()
Cổng làng Mộ Trạch
Một cụ già trong làng kể lại rằng: Ở làng Mộ Trạch suốt từ thế kỷ 13 đến thế kỷ 18 có đến 36 tiến sĩ và 1 trạng nguyên. Đời Trần có 3 người đỗ Tiến sĩ (đều họ Vũ), đời Lê Mạc có 5 người đỗ Tiến sĩ (đều họ Vũ), đời Mạc có 28 người đỗ Tiến sĩ (22 người họ Vũ, 4 người họ Lê, 2 người họ Nguyễn).
Mộ Trạch- Kì tích khoa bảng
Đức Thần Tổ vị Thành hoàng làng Mộ Trạch (Hải Dương) đồng thời là Thủy Tổ dòng họ Vũ - ngài Vũ Hồn (804 - 853) được thờ trong ngôi đền nhỏ được xây cất từ năm 1147. Đức thần Tổ, vị Thành hoàng làng Mộ Trạch: Vũ Hồn cũng là người mở lớp dạy Văn, gây dựng đức tính hiếu học cho các thế hệ con cháu. Từ mái trường đầu tiên của thầy Vũ Hồn, các sĩ tử Mộ Trạch kế tiếp nhau lưu danh vào bảng vàng.
Người già trong làng kể rằng: Mộ Trạch là làng tiến sĩ, trong chữ Hán gọi là "tiến sĩ sào". Sào có nghĩa là tổ chim, với ý nghĩa làng Mộ Trạch giống như một tổ chim ủ trứng ấp, nở ra nhiều người học giỏi, đạt được học vị cao quý là trạng nguyên, tiến sĩ, hoàng giáp.
![xong Làng khoa bảng Mộ Trạch làng Tiến sĩ nổi danh xứ Đông]()
Đường làng Tiến sĩ Mộ Trạch
Theo các tư liệu nghiên cứu, chỉ tính từ năm 1304 đến năm 1754, trong khoảng 450 năm, Mộ Trạch đã có 36 người đỗ Tiến sĩ: 5 người họ Lê, 1 người họ Nhữ, 29 người họ Vũ. Trong số này, có một người làm tể tướng, 4 người làm bồi tụng, 14 người làm thượng thư, 5 người làm quận công...
Cụ Hướng, người trông coi miếu làng cho biết thêm: "Chỉ riêng đời chúa Trịnh Tráng, làng Mộ Trạch có đến 17 người làm quan trong triều, nên dân gian mới có câu “Mộ Trạch họp làng giữa kinh đô”. Đó là chưa kể đến các các cử nhân, tú tài nhiều không kể hết".
Khởi đầu cho bảng vàng khoa cử ấy là Vũ Nghiêu Tá và Vũ Hán Bi - hai con trai của tướng quân Vũ Nạp (một phó tướng của Hoàng tôn Trần Quốc Bảo, ba lần tham gia kháng chiến chống quân Nguyên- Mông. Người đã làm nên thắng lợi lớn trong trận Bạch Đằng giang, bắt sống hai tên giặc là Ô Mã Nhi và Trương Văn Hổ).
Hai ông cùng đỗ thái học sinh dưới đời Trần và được trọng dụng do tài cao lại chính trực, liêm khiết. Kể từ đó truyền thống khoa bảng của quê hương được bồi đắp ngày một dày thêm qua các triều đại. Đáng nhớ nhất là khoa thi năm Bính Thân dưới triều vua Lê Thần Tôn (1656) có 300 thí sinh dự thi thì nhà vua chỉ lấy có 6 người. Vậy mà làng Mộ Trạch đã chiếm tới ba người và cả ba người này cùng rất trẻ chỉ từ 21 đến 23 tuổi đó là: Vũ Trác Lạc, Vũ Đăng Long và Vũ Công Lương.
Một người trong làng cho biết thêm: "Thời đó, trước khi lên Kinh dự thi, các thí sinh còn phải đăng ký vào sổ thi của làng và dứt khoát phải vượt qua kỳ thi thử tại quán Kỳ Anh nơi đầu làng. Tại kỳ thi này, những người có khoa bảng trong làng sẽ làm nhiệm vụ khảo xét bồi dưỡng con em để họ có đủ năng lực và phẩm chất trước khi thi tài với thiên hạ".
Làng Mộ Trạch cũng là nơi “chôn nhau cắt rốn” của Trạng Cờ Vũ Huyên, Trạng Toán Vũ Hữu, Trạng Vật Vũ Phong, Trạng Chạy Vũ Cương Trực và Trạng Chữ Lê Nai (đỗ Trạng Nguyên).
![xong Làng khoa bảng Mộ Trạch làng Tiến sĩ nổi danh xứ Đông]()
Bia đá ghi công của Đại tướng Võ Nguyên Giáp dựng tại Khuôn viên Khu di tích làng với lời văn của GS - AHLĐ Vũ Khiêu, Chủ tịch danh dự kiêm Cố vấn Hội đồng dòng họ Vũ - Võ Việt Nam
Có thể khẳng định trải suốt hơn 5 thế kỷ từ triều Trần qua triều Lê, Mạc đến thời Vua Lê, Chúa Trịnh, luôn luôn có các bậc anh tài làng Mộ Trạch.
Làng nhân tài “độc nhất vô nhị”
![xong Làng khoa bảng Mộ Trạch làng Tiến sĩ nổi danh xứ Đông]()
Miếu làng Mộ Trạch
Trong lịch sử khoa bảng, Mộ Trạch được xem như ngôi làng “số 1” của nước ta về con đường học vấn. Ngôi làng duy nhất trong cả nước được Dực Tôn Anh Hoàng đế (vua Tự Đức) vốn thông minh hay chữ tặng lời vàng ban tặng: “Mộ Trạch nhất gia bán thiên hạ” (Mộ Trạch tài năng bằng nửa thiên hạ).
Trong 82 văn bia còn lại tại Văn Miếu Quốc Tử Giám đã có đến 18 bia khắc tên 25 tiến sĩ làng Mộ Trạch. Còn tại Văn Miếu Mao Ðiền, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương thì có đủ tên của 36 tiến sĩ làng Mộ Trạch.
![xong Làng khoa bảng Mộ Trạch làng Tiến sĩ nổi danh xứ Đông]()
Công trình giếng cổ đặt tại Miếu làng
Trong phiên họp quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, trong số 12 bộ trưởng được bầu thì đã có 4 vị thuộc dòng họ Vũ (Võ) từng giữ những chức vụ quan trọng như: Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, ông Vũ Đình Hoè - Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, ông Vũ Đình Tụng - Bộ trương Bộ Y tế và ông Vũ Trọng Khánh - Bộ trưởng bộ Tư pháp. Trong lĩnh vực văn hoá, lịch sử hàng trăm tên tuổi nổi tiếng như :GS Vũ Khiêu, nhà văn Vũ Trọng Phụng, Vũ Bằng ,Vũ Quần Phương…
![xong Làng khoa bảng Mộ Trạch làng Tiến sĩ nổi danh xứ Đông]()
Đình làng Mộ Trạch
Các thế hệ con cháu làng Mộ Trạch hôm nay, nhiều người có học vị cao trong nước và quốc tế như: Đỗ Khắc Thịnh đỗ tiến sĩ vật lý ở Nhật Bản, Đặng Vũ Phương Nghi đỗ tiến sĩ văn học ở Pháp, tiến sĩ hoá học Vũ Đàm ở Mỹ mới ở độ tuổi 30 nhưng đã có những công trình lừng lẫy khiến tổng thống Mỹ đích thân mời ông phụ trách việc thẩm định và cấp bằng sáng chế cho các công trình phát minh trong nước và quốc tế thuộc cục phát minh, sáng chế Mỹ…
![Làng khoa bảng Mộ Trạch làng Tiến sĩ nổi danh xứ Đông]()
Khu lăng mộ Thủy tổ họ Vũ-Võ Việt Nam tại làng Mộ Trạch
Cho tới nay, Mộ Trạch vẫn là làng quê thuần nông, không có nghề phụ. Vì thế người dân thường động viên con cái cố gắng học hành để thoát khỏi đói nghèo, làm rạng rỡ dòng họ, tổ tiên. Dân gian có câu “Tiền làng Đọc, thóc làng Nhữ, chữ làng Chằm” (tên tục làng Mộ Trạch) là nói về “mạch chữ” không ngừng chảy ở mảnh đất xứ Đông nhiều nhân tài này.
Copy link
Quay lại
