Vụ phun trào núi lửa Tonga có thể kéo theo nhiều thảm họa kinh hoàng khác

Sau khi nghiên cứu các hình ảnh vệ tinh và loạt vụ phun trào núi lửa trong quá khứ, giới khoa học nhận định rằng thảm họa phun trào của núi lửa Hunga Tonga-Hunga Ha'apai dưới đáy biển Tonga có thể gây ra thiệt hại lâu dài cho các rạn san hô, làm xói mòn bờ biển và ảnh hưởng đến nghề đánh bắt cá của cư dân.

19/01/2022 16:15

Mưa axit

Kể từ lần phun trào đầu tiên, núi lửa Hunga Tonga-Hunga Ha'apai đã giải phóng lượng lớn lưu huỳnh đioxit và oxit nitơ - hai loại khí tạo ra mưa axit khi chúng tương tác với nước và oxy trong khí quyển. Mưa axit gây ra thiệt hại đáng kể đối với cây trồng trên diện rộng, đồng thời có thể tác động xấu đến các mặt hàng chủ lực của Tonga như khoai môn, ngô, chuối và rau xanh.

Cột khói bốc lên không trung sau khi núi lửa phun trào tại Tonga. Ảnh: Al Arabiya.

'Với khí hậu nhiệt đới của Tonga, nhiều khả năng sẽ có mưa axit xung quanh quần đảo này trong thời gian tới. Mức độ tổn hại đối với an ninh lương thực tùy thuộc vào thời gian núi lửa phun trào', nhà nghiên cứu về núi lửa Shane Cronin tại Đại học Auckland cho biết.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy, cột khói lớn từ vụ phun trào đang lan rộng về phía Tây, điều đó có nghĩa là Tonga có thể tránh được một phần ảnh hưởng của mưa axit, nhưng Fiji có thể chứng kiến hiện tượng này.

Trong một bản tin hôm 17/1, văn phòng phụ trách các vấn đề nhân đạo của Liên Hợp Quốc cho biết, Fiji đang theo dõi chất lượng không khí của mình, đồng thời khuyên mọi người nên che chắn bể chứa nước của gia đình và ở trong nhà nếu trời đang mưa.

Hiểm hoạ đối với cá biển

Vùng đặc quyền kinh tế của Tonga rộng gần 700.000 km vuông biển (270.271 dặm vuông), lớn hơn 1.000 lần so với diện tích đất liền của khu vực. Hầu hết người dân nơi đây kiếm ăn và sinh kế từ nguồn thuỷ hải sản ngoài đại dương.

Marco Brenna, nhà địa chất học tại Đại học Otago ở New Zealand cho biết, trong khi các nhà khoa học vẫn chưa khảo sát trên thực địa, một vài bức ảnh hiện có dường như cho thấy một lớp tro đã dần phủ kín toàn bộ hòn đảo. Đối với đại dương, tro bụi đó có thể gây ra tác hại to lớn cho sinh vật biển.

Nhiều tuần trước vụ phun trào hôm 15/1, Cơ quan Địa chất Tonga đã cảnh báo rằng nước biển quanh núi lửa đó đã bị nhiễm độc, và ngư dân đề phòng 'cá ở khu vực đó có thể đã bị nhiễm độc'

Vụ phun trào đã khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn. Nước ô nhiễm và tro bụi đang làm giảm nguồn thức ăn của cá, gây ảnh hưởng đến khu vực sinh sản của chúng. Các nhà khoa học cho biết, một số loài cá sẽ bị diệt vong, còn những loài sống sót sót sẽ buộc phải di cư. Bên cạnh đó, những thay đổi trong cấu trúc dưới đáy biển có thể tạo ra trở ngại với việc lưu thông của tàu thuyền.

Hình ảnh vụ phun trào núi lửa được chụp lại qua vệ tinh. Ảnh: Reuters.

Rạn san hô bị phá huỷ

Tro núi lửa có thể phá hủy các rạn san hô – vốn là một trong những nhân tố chính đối với ngành du lịch của Tonga, từng mang lại cho nước này nguồn thu nhập 5 triệu USD mỗi năm trước khi đại dịch Covid-19 hoành hành.

Ngay cả trước khi có vụ phun trào, các rạn san hô tại Tonga đã phải đối mặt với những hiểm nguy từ dịch bệnh và biến đổi khí hậu, trong đó có hiện tượng tẩy trắng san hô, lốc xoáy và các loài xâm lấn.

Tom Schils, một nhà sinh vật biển tại Đại học Guam cho biết, các rạn san hô ở đảo Hunga Tonga có thể đã bị chôn vùi và thiêu rụi do dung nham núi lửa. Những vụ phun trào này cũng khiến nước biển bị nhiễm sắt, nguyên nhân dẫn tới sự sinh sôi nảy nở của các loài tảo độc và bọt biển, góp phần làm suy giảm sự sống của các rạn san hô.

Chuyên gia Brian Zgliczynski, thuộc Viện Hải dương học Scripps cho biết, quá trình khôi phục các rạn san hô có thể mất một khoảng thời gian dài.

'Những loài có khả năng chống chịu tốt hơn trong môi trường nước kém chất lượng sẽ thích nghi trước, còn san hô và cá sẽ phải mất nhiều thời gian để phục hồi'.

Xói mòn bờ biển

Việc suy giảm các rạn san hô sẽ ảnh hưởng tới khả năng đối phó với triều cường và nước biển dâng tại các nước ven biển. Đây là một mối lo ngại lớn của Tonga, nơi đang chứng kiến mực nước biển tăng khoảng 6mm mỗi năm – gấp đôi mức trung bình toàn cầu do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.

Trong một báo cáo vào năm 2015, Tonga cho biết, 'vùng đệm chống bão tự nhiên' của nước này, trong đó có các rạn san hô, cỏ biển và rừng ngập mặn ven biển đã tạo ra giá trị kinh tế khoảng 11 triệu USD mỗi năm.

Sau vụ phun trào mới nhất, máy đo mực nước biển của Tonga đã ghi nhận có một cơn sóng thần cao 1,19m. Sóng thần được cho là nguyên nhân gây xói mòn bờ biển nhanh chóng.

'Các công trình phòng thủ ven biển, đất khai hoang có thể chịu tác động mạnh của sóng thần, khiến quốc đảo dễ gặp hiểm nguy hơn', ông Cronin cho biết.

>> Xem thêm: Nhật Bản lần đầu tiên phát cảnh báo sóng thần sau hơn 5 năm

TIN LIÊN QUAN