PGS trẻ nhất Việt Nam trò chuyện về Tết thầy và truyền thống dòng họ Nguyễn Lân

PGS Nguyễn Ngọc Lưu Ly đã chia sẻ cùng Tiin.vn nhiều điều thú vị về "tết thầy" và những truyền thống của dòng họ khoa bảng Nguyễn Lân.

21/02/2015 15:30

Nguyễn Ngọc Lưu Ly là con cả của PGS.TS Nguyễn Lân Trung (con trai cố GS Nguyễn Lân). Hiện nay, cô là Phó chủ nhiệm khoa Ngôn ngữ và Văn hóa tiếng Pháp (ĐH Ngoại ngữ, ĐH Quốc gia Hà Nội). Năm 2013, Nguyễn Ngọc Lưu Ly trở thành Phó Giáo sư trẻ nhất Việt Nam ở tuổi 32.

PGS.TS Nguyễn Ngọc Lưu Ly

Theo truyền thống của gia đình, Nguyễn Ngọc Lưu Ly chọn nghề giáo và hoàn thành 4 năm học tại ĐH Sư phạm Ngoại ngữ (nay là ĐH Ngoại ngữ - ĐH Quốc gia Hà Nội) với tấm bằng loại giỏi.

Tốt nghiệp đại học, cô được giữ lại trường làm giảng viên. Môi trường này đã tạo điều kiện cho cô sinh viên đam mê khoa học được tiếp tục nuôi dưỡng tài năng và tâm huyết của mình. Bởi ở đó, cô cảm nhận được sự chân tình và sẵn sàng giúp đỡ lẫn nhau trong công việc của các thầy cô, đồng nghiệp.

Nhận lời xuất hiện trong chương trình Trường quay Tiin ngày mùng 3 Tết Ất Mùi, PGS.TS Nguyễn Ngọc Lưu Ly đã có những chia sẻ chân thành về quan niệm "mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết mẹ, mùng 3 Tết thầy".

Tôi được hưởng lợi nhiều từ truyền thống tốt đẹp này

Xin chào PGS. TS Nguyễn Ngọc Lưu Ly, quan điểm của chị về câu nói "mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết mẹ, mùng 3 Tết thầy"?

Ly thấy còn 1 phiên bản nữa là "mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết chú, mùng 3 Tết thầy". Mình có thể hiểu rộng hơn là đầu xuân năm mới, mọi người dành thời gian để sum họp gia đình, thăm hỏi ông bà, bố mẹ, họ hàng gần xa, thầy cô giáo cũ, những người không có công sinh thành nhưng lại dạy dỗ, cho ta cách đối nhân xử thế, dạy chữ, dạy nghề. Đúng như truyền thống của người Việt mình, uống nước nhớ nguồn, tôn sư trọng đạo.

Chị có so sánh gì về sự thay đổi của quan niệm này ngày xưa và bây giờ?

Theo Ly thì trong quan niệm vẫn không có gì đổi khác, vẫn là sự trân trọng, gìn giữ truyền thống tốt đẹp của cha ông. Tuy nhiên, mỗi thời đại đều có những sự thay đổi để phù hợp với xu thế.

Mình cứ lấy ví dụ là ngày xưa cả làng mới có 1 ông đồ thì chuyện mọi người gặp gỡ, thăm hỏi, cùng đến nhà thầy chơi sẽ dễ dàng hơn. Ngày nay khi xã hội đã chuyên môn hóa, một em bé đi học được học rất nhiều thầy cô giáo dạy rất nhiều môn. Bản thân con trai Ly học ở trường đã có cô dạy Sử Địa, dạy tiếng Anh, dạy Toán,... còn chưa kể các môn năng khiếu như võ, nhạc, hát,… Như vậy, mình sẽ phải có những cách khác để quan tâm.

Ly cảm thấy rất hạnh phúc khi mỗi đợt lễ tết mỗi nhóm học sinh cũ đến chơi nhà. Đôi lúc không cần phải đến nhà mà chỉ cần 1 dòng tin nhắn, 1 cuộc điện thoại,... để chúc mừng cô có một thành công hay em có những trải nghiệm trong cuộc sống. Đó cũng là sự quan tâm đến nhau rồi.

Mùng 3 Tết chị có đến nhà thầy không?

Ly là người hay đến nhà thầy cô và cũng được hưởng lợi lớn từ truyền thống tốt đẹp này. Xin kể 1 câu chuyện là, Ly và ông xã là bạn từ cấp 1 trong 1 nhóm bạn. Khi hết cấp 1 thì mỗi người học 1 trường khác. Tuy nhiên đến dịp lễ tết, 20/11 thì mọi người lại liên lạc và cùng nhau đến thăm cô giáo cũ. Chính từ truyền thống đi thăm thầy cô hằng năm mà tình bạn cũng được giữ gìn và lớn dần theo năm tháng.

Chị đã từng theo học tại Pháp, vậy chị có so sánh gì giữa ngày tết thầy ở Pháp và ở Việt Nam?

Ở Pháp không có ngày tết thầy. Không riêng ở Pháp mà ở nhiều đất nước khác như Mỹ, Anh, Nhật,... cũng không có ngày tri ân thầy cô giáo. Một người bạn của Ly khi đi học đại học ở Anh đã chia sẻ về sự bất ngờ này: Ở Anh có ngày cười, ngày khóc, ngày vui, ngày buồn, ngày gì cũng có nhưng không có đến 1 ngày để tri ân thầy cô giáo dạy mình. Đúng là phương Tây! Và Ly thấy rằng mình thật sự may mắn khi giờ được làm nghề giáo ở Việt Nam và mình có cảm giác mình được nâng niu và trân trọng hơn.

Cách tốt nhất để thể hiện lòng biết ơn với các thầy cô giáo là trở thành một người tử tế

Có một thực tế không thể phủ nhận đó là ngày nay, ngày Tết thầy đang dần bị thương mại hóa. Cá nhân chị có phải băn khoăn nhiều khi nhận quà của học trò?

Ly nghĩ rằng trong xã hội cũng có việc này việc kia, nhưng đó chỉ là con sâu làm rầu nồi canh thôi và đó không phải bức tranh toàn cảnh của xã hội. Là một nhà giáo chân chính, mọi người sẽ biết mình nên làm gì, cần làm gì, để giữ uy tín và có được sự tôn trọng của học trò, trong những hoàn cảnh cụ thể mình nên ứng xử như thế nào cho phải.

Ly may mắn được học tập trong môi trường sư phạm, ở đó những người thầy sẽ dần trở thành đồng nghiệp và những người học trò cũng sẽ trở thành đồng nghiệp của mình. Với 1 mối quan hệ ràng buộc và lâu bền mọi người luôn hướng tới tình cảm gắn bó và cư xử đúng mực.

Theo chị cách tốt nhất để học sinh thể hiện lòng biết ơn với thầy cô giáo là gì?

Với Ly, cách tốt nhất để thể hiện lòng biết ơn với thầy cô giáo chính là trở thành 1 người tử tế trong xã hội. Nếu ai cũng trở thành người tử tế thì chúng ta sẽ có 1 xã hội tử tế.

Ly cũng mong muốn có được sự kết nối giữa các thế hệ học trò. Bản thân sinh viên ra trường khi đi làm có tiếp xúc với công việc, môi trường xã hội nếu có liên hệ lại với nhà trường thì đó là sẽ kênh tốt nhất để nhà trường có sự điều chỉnh chương trình giáo dục sao cho phù hợp với nhu cầu của xã hội.

Sau khi ăn Tết xong thì nhiều sinh viên uể oải và khó có thể bắt nhịp lại với việc học tập. Chị có lời khuyên nào dành cho sinh viên không?

Có 1 câu nói thế này: Học không chơi phí hoài tuổi trẻ, chơi không học bán rẻ tương lai. Câu nói đơn giản nhưng mỗi người phải tự ngẫm ở giai đoạn nào mình nên chơi và nên học sao cho phù hợp. Thầy cô chỉ mong rằng, các em học sinh hãy tự biết lên kế hoạch cho việc học cũng như cuộc sống để đạt thành tích tốt nhất trong học tập.

Trở thành thành Phó Giáo sư không phải kế hoạch nhưng là cái mốc tôi đặt ra cho mình

Khi giới thiệu chị là Phó Giáo sư, Tiến sĩ đã có nhiều người rất ngưỡng mộ, thậm chí là hơi bất ngờ. Chị hãy chia sẻ về con đường thành công mình?

Ly nghĩ rằng mỗi người có 1 nét tính cách và cá tính khác nhau nên có thể những chia sẻ của Ly chưa chắc đã phù hợp với các bạn. Về bản thân mình, Ly rất thích trải nghiệm những gì mình chưa biết, liên tục học hỏi, không đốt cháy giai đoạn, đến 1 lúc nào đó mình sẽ có kết quả tốt hơn.

Thứ 2 là Ly nghĩ mỗi bạn trẻ nên biết ít nhất 1 ngoại ngữ để mang ra thế giới và hội nhập. Người ta nói biết thêm 1 ngoại ngữ là sống thêm 1 cuộc đời. Vốn ngoại ngữ sẽ giúp mình tiếp cận thông tin tốt hơn, phản biện và đa chiều hơn.

Thứ 3, Ly nghĩ mỗi người nên hướng tới sự cân bằng. Cuộc sống rất bộn bề nhưng mình nên cố gắng giữ lấy suy nghĩ lạc quan, tích cực.

Với công việc của 1 phó giáo sư, tiến sĩ thì chị làm sao để giữ được sự cân bằng?

Khó khăn nhưng không phải là không thu xếp được nếu mình lên một kế hoạch tốt. Có những thời điểm mình sẽ bận rộn hơn cho gia đình như con sắp đi học lớp 1,... Bên cạnh đó, mình cũng có những deadline cần làm gấp, giáo án bài giảng phải hoàn thành. Trên 1 bức tranh tổng thể, mình sẽ nhìn thấy được mình nên ưu tiên cho việc gì và có được sự cân bằng.

Có phải trở thành phó giáo sư, tiến sĩ cũng nằm trong kế hoạch của chị?

Gọi là trở thành phó giáo sư, tiến sĩ là kế hoạch thì không đúng nhưng mình có kế hoạch để cố gắng vươn lên, đạt được từng mốc trong cuộc sống.

Ly nghĩ rằng mỗi người nên có cho mình những ước mơ thì cuộc sống sẽ rất thú vị và kế hoạch chi tiết để thực hiện ước mơ đó. Quan trọng nhất là biết mình muốn cái gì, với liều lượng ra sao, còn thành công sẽ tự đến. Nếu bạn muốn thành công, có kết quả tốt thì bạn phải chịu vất vả. Cứ đi sẽ thấy đường, quan trọng là bạn phải duy trì thái độ sống tích cực, kiên trì, chăm chỉ thì chắc chắn sẽ thành công.

Tôi không có áp lực gì khi là con cháu của dòng họ Nguyễn Lân

Trong 1 gia đình có truyền thống nghề giáo, chắc hẳn chữ học luôn được đề cao. Vậy gia đình chị chắc phải có 1 truyền thống nào đó để khuyến khích việc học của em nhỏ?

Thực ra, gia đình Ly không ép con cháu phải theo đúng ngành nghề của cha ông. Từ thời ông nội, Ly đã thấy được 1 màu sắc rất rõ ràng đó là sự khích lệ. Đây là điểm tựa quý giá nhất cho các cháu tự tin bước vào đời.

Gia đình chị hiện có bao nhiêu phó giáo sư?

Ly chưa làm thống kê bao giờ. Các bác thì đều đã là phó giáo sư cả. Ở hàng cháu thì có Ly, anh Nguyễn Lân Hiếu (con bác Nguyễn Lân Dũng), anh Nguyễn Lân Hùng Sơn (con của bác Nguyễn Lân Hùng).

Ngày Tết của dòng họ có nhiều giáo sư và phó giáo sư như dòng họ Nguyễn Lân có phong tục nào đặc biệt không?

Nói là phong tục thì hơi nặng nề, đó có thể là thói quen trong gia đình thôi. Ông Nguyễn Lân và bà nội đã mất rồi nhưng hằng năm vào trưa mùng 2 Tết trước khi ăn uống, trao đổi trò chuyện thì bao giờ bác Nguyễn Lân Dũng sẽ đứng trước bàn thờ và kể cho ông bà về những thành tích trong năm vừa qua của con cháu.

Tôi có cảm giác con cháu của dòng họ chị sẽ bị áp lực về việc phải làm được điều gì đó để được báo công với ông bà vào ngày đầu năm?

Thực ra đó là sự chia sẻ. Mỗi người trong gia đình đều chúc mừng và vui vẻ cho những thành công của người khác. Ly không cảm thấy có chút áp lực nào. Năm ngoái, Ly không có gì để trình bày cả thì Ly lại được nghe niềm vui từ những gia đình khác và cảm thấy rất mừng. Đó chính là động lực để tất cả mọi người cùng cố gắng nhiều hơn nữa.

Xin chân thành cảm ơn chị Ly về những chia sẻ của chị trong ngày đầu năm như thế này, đặc biệt là những câu chuyện về truyền thống, phong tục riêng của một dòng họ có nhiều phó giáo sư, giáo sư trẻ như chị.

Ly xin chúc các bạn khán giả theo dõi chương trình một năm mới vui trong sức khỏe, trẻ trong tâm hồn gặp thật nhiều may mắn và có nhiều ước mơ trong cuộc sống. Đặc biệt với các bạn trẻ hãy lập kế hoạch và kiên trì thực hiện mọi kế hoạch, ước mơ của mình và năm Ất Mùi với các bạn sẽ là một năm tràn đầy năng lượng và may mắn.

Xem thêm một số hình ảnh của PGS Nguyễn Ngọc Lưu Ly: