Cần Thơ ứng dụng công nghệ số trong quản lý, vận hành hệ thống thủy lợi

Sau khi sáp nhập tỉnh Hậu Giang và Sóc Trăng, thành phố Cần Thơ trở thành trung tâm thủy lợi lớn của vùng Tây Nam Bộ với mạng lưới sông, kênh rạch, công trình đầu mối dài hơn 12.881km, đóng vai trò thiết yếu trong sản xuất nông nghiệp, phòng chống thiên tai và thích ứng biến đổi khí hậu.

12/12/2025 13:46

Cống âu Rạch Mọp được vận hành tự động bằng công nghệ số.

Trong xu hướng chuyển đổi số, thành phố Cần Thơ chủ động ứng dụng công nghệ số trong quá trình vận hành và giám sát hệ thống thủy lợi, nhằm hướng đến một nền nông nghiệp thông minh, bền vững.

Với hệ thống thủy lợi tích hợp đa dạng về loại hình công trình (công trình thủy lợi trên sông, trên biển), việc vận hành hệ thống công trình thủy lợi cần mang tính tích hợp và kết nối. Vì vậy, ứng dụng công nghệ số trong quản lý, vận hành hệ thống thủy lợi là yêu cầu cấp thiết.

Hiện nay, trên địa bàn thanh phố cũng có nhiều công trình thủy lợi ứng dụng công nghệ số như: Dự án Phát triển thành phố Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị ứng dụng hệ thống thông tin quản lý rủi ro ngập lụt (FRMIS). Hệ thống này được vận hành hoàn toàn tự động, có khả năng dự báo được mực nước, lượng mưa… từ đó mô phỏng, đưa ra cảnh báo ngập sớm những vị trí có khả năng ngập và vận hành đóng, mở các cống.

Bên cạnh đó, hiện nay việc ứng dụng công nghệ số không chỉ dừng lại ở cấp quản lý. Nhiều địa phương đang thí điểm hệ thống quản lý cống, điều tiết nước, báo cáo sự cố qua ứng dụng di động, bước đầu giúp nâng cao hiệu quả vận hành và minh bạch dữ liệu.

Cống kết hợp âu thuyền Rạch Mọp là công trình thủy lợi lớn thứ ba ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Công trình đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát mặn, giữ ngọt, tạo điều kiện sản xuất ổn định, trực tiếp cho hơn 19.000ha đất nông nghiệp, đồng thời giảm thiểu ảnh hưởng do hạn mặn, chủ động cấp nước ngọt cho hơn 36.000ha ở hai tỉnh Sóc Trăng và Hậu Giang trước đây.

Hệ thống kỹ thuật số ứng dụng trong quản lý vận hành công trình này là hệ thống điều khiển giám sát tích hợp (SCADA). Hệ thống này sẽ tiến hành đo đạc, quan trắc mực nước, môi trường... truyền dữ liệu về trạm điều khiển trung tâm đặt tại nhà quản lý cống âu Rạch Mọp để vận hành cửa van cống theo phương thức chủ động đóng mở bằng xi-lanh thủy lực. Cửa van âu thuyền được vận hành bằng xi-lanh thủy lực, cấp thoát nước bằng cống hai bên tường đầu âu thuyền, đóng mở các cửa cấp tự động, thoát nước bằng xi-lanh thủy lực, giúp chủ động trong điều tiết nước phục vụ sản xuất, đời sống.

Chi cục Thủy lợi thành phố Cần Thơ cho biết: Để vận hành hệ thống thủy lợi hiệu quả, Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Cần Thơ đã xây dựng bản đồ số hóa hệ thống thủy lợi, trong đó tích hợp các lớp bản đồ đối với từng loại công trình thủy lợi; số hóa các vị trí sạt lở và có nguy cơ sạt lở phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành phục vụ sản xuất nông nghiệp, phòng chống thiên tai và ổn định đời sống người dân.

Bên cạnh đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường còn ứng dụng công nghệ số cho 20 trạm đo mưa tự động, 10 trạm đo mực nước tự động, 2 trạm đo ngập đô thị, xây dựng các bản đồ số trong quản lý hệ thống công trình thủy lợi... để có được thông tin nhanh chóng, chính xác, giúp nâng cao hiệu quả khai thác các công trình thủy lợi trong bối cảnh biến đổi khí hậu, phục vụ tốt cho đời sống, sản xuất người dân.

Ông Nguyễn Tấn Nhơn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Cần Thơ cho biết: Thành phố đã chủ động đặt hàng với Viện Khoa học Thủy lợi miền nam xây dựng bản đồ số hóa hệ thống thủy lợi cho thành phố Cần Thơ, trong đó tích hợp các lớp bản đồ đối với từng loại công trình thủy lợi; số hóa các vị trí sạt lở và có nguy cơ sạt lở phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành phục vụ sản xuất nông nghiệp, phòng chống thiên tai và ổn định đời sống người dân.

Về lâu dài, kế hoạch đầu tư các công trình thủy lợi trên địa bàn thành phố khá nhiều, có nhiều công trình hiện đại cần có bộ máy tổ chức chuyên nghiệp, cán bộ có trình độ chuyên môn cao để vận hành khai thác hiệu quả. Trong thời gian tới, thành phố Cần Thơ và Trung ương tiếp tục đầu tư các công trình thủy lợi lớn, hiện đại, do đó cần phải có tổ chức vận hành khai thác có đủ năng lực chuyên môn để thực hiện vận hành đúng quy trình và phát huy tối đa công năng của công trình.

Theo THANH TÂM/Nhân dân