Nhà sử học Dương Trung Quốc: 'Muốn có thành tựu phải có hy sinh'

'Sáp nhập, tinh gọn bộ máy hành chính đang được người dân ủng hộ vì là chủ trương hợp lý, tất yếu và đường dài. Không thay đổi thì không thể phát triển', nhà sử học Dương Trung Quốc nói.

20/03/2025 08:00

Chủ trương sáp nhập, tinh gọn bộ máy và hệ thống chính trị đang nhận được sự quan tâm và ủng hộ của các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học và người dân. Nhà sử học Dương Trung Quốc - Tổng Thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam (Hội thành viên Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) đã có những chia sẻ và bình luận về vấn đề này.

Sáp nhập phải có tính ổn định

Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, đơn vị hành chính là phương thức quản lý xã hội, đất nước. Trong lịch sử Việt Nam, đơn vị hành chính đã có rất nhiều thay đổi qua từng chế độ chính trị, từ thời kỳ phong kiến đến thời kỳ thuộc địa. Từ 31 tỉnh thời Nguyễn độc lập, người Pháp tách và đặt thêm 26 tỉnh nữa trong thời gian cai trị Việt Nam là Hà Nam, Thái Bình, Hải Ninh, Bắc Giang, Kiến An, Vĩnh Yên, Phúc Yên, Bắc Kạn, Chợ Lớn, Tân An, Tây Ninh, Đồng Nai Thượng, Lâm Viên, Bà Rịa, Thủ Dầu Một, Mỹ Tho, Gò Công, Sa Đéc, Bến Tre, Trà Vinh, Châu Đốc, Cần Thơ, Sóc Trăng, Rạch Giá, Long Xuyên, Bạc Liêu. Tính tổng số Việt Nam thời Pháp thuộc có 55 tỉnh.

Khi Việt Nam bước vào thời kỳ đổi mới năm 1986 đã tiến hành sáp nhập còn 44 tỉnh, thành nhưng nay đã lên 63 tỉnh, tăng so với thời Pháp thuộc.

Chia thành 63 tỉnh thành rõ ràng quá manh mún. So với quốc gia khác có nước diện tích lớn hơn Việt Nam 28 lần và dân số lớn hơn 15 lần nhưng chỉ có 33 đơn vị hành chính cấp tỉnh; có nước được hình thành bởi gần 70.000 hòn đảo, dân số 120 triệu cũng chỉ có 47 đơn vị hành chính... Việc sáp nhập đơn vị hành chính sẽ giúp thu gọn đầu mối, giảm biên chế, bộ máy hoạt động hiệu quả hơn.

Nhà sử học Dương Trung Quốc.

'Hiện nay, Đảng, Nhà nước xem đây là cuộc cách mạng, thực hiện quyết liệt vấn đề sáp nhập, tinh gọn bộ máy nhằm phát triển đất nước là hết sức cần thiết. Tôi hoàn toàn ủng hộ, nhưng mong muốn rằng lần sáp nhập này sẽ mang tính ổn định, lâu dài và bền vững', nhà sử học Dương Trung Quốc chia sẻ.

Đề cập về sự tất yếu phải thay đổi đối với đơn vị hành chính ở thời điểm này, ông Dương Trung Quốc cho rằng, chúng ta cần phải tiếp thu những hoàn cảnh mới, điều kiện mới, đặc biệt là thời đại công nghệ hiện đại quản lý xã hội với sự phát triển mãnh mẽ của công nghệ số, số hoá, trí tuệ nhân tạo…giúp phát huy mạnh mẽ năng lực của nhà quản lý. Đây sẽ là một trong những cách giải cho bài toán khó trong việc sáp nhập, tinh giản bộ máy hành chính. Điều này đang được các cơ quan chuyên môn, Bộ Nội vụ tích cực triển khai.

Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, để sáp nhập có tính ổn định cần đưa ra một số nguyên tắc có tính dự báo, dự liệu cho tương lai nhằm bảo đảm không gian hành chính ổn định vì có thể sẽ có thay đổi về cơ cấu kinh tế, đổi mới của công nghệ…tránh việc phải tách, nhập thêm lần nữa sau này.

Khẩn trương, nhưng không vội vàng

Bình luận về ý kiến “thực hiện sắp xếp bộ máy, lượng cán bộ dôi dư sẽ rất nhiều và có thể ảnh hưởng đến nhiều mặt xã hội”, nhà sử học Dương Trung Quốc nói: Sau sáp nhập chắc chắn số lượng người làm trong cơ quan nhà nước sẽ ít đi, đơn vị hành chính cũng sẽ không còn “phình to”. Điều này cũng đồng nghĩa cường độ và năng lực của người quản lý, cán bộ phải rất cao, có chuyên môn thực sự, bên cạnh có sự hỗ trợ của công nghệ.

“Chúng ta đưa ra bài toán khó không có nghĩa là ta chùn bước mà phải tập trung tìm đáp số. Ví dụ như phải đòi hỏi cao khi lựa chọn cán bộ. Tuy nhiên, cũng cần phải tuân thủ nguyên tắc khẩn trương chứ không vội vàng”, ông Dương Trung Quốc nói và cho biết, khẩn trương là dồn sức lực, tâm trí để làm dứt điểm chứ không phải là rút ngắn thời gian để làm cho có.

Ông Dương Trung Quốc nhấn mạnh, phát triển là vươn tới những thành tựu cao hơn và vẫn phải có sự hy sinh, đánh đổi điều gì đó, nhất là giá trị tinh thần, điều đó là tất yếu và phải chấp nhận để cùng tiến lên. Khi đòi hỏi Nhà nước thay đổi thì chính những người dân cũng phải thay đổi để cùng nhau tạo ra những thành tựu cho đất nước.

“Hiện nay sáp nhập, tinh gọn bộ máy hành chính đang được người dân ủng hộ vì chủ trương này hợp lý, tất yếu và đường dài vì vậy không thể không làm. Không thay đổi thì không thể phát triển”, ông Dương Trung Quốc nói.

Liên quan đến vấn đề đặt tên tỉnh sau khi sáp nhập, nhà sử học Dương Trung Quốc cho rằng, người dân từng tỉnh thành luôn có mong muốn giữ gìn được tên gọi, giá trị ký ức và lưu giữ những địa danh quen thuộc, những địa danh mà tổ tiên để lại là chính đáng. Song việc đặt tên cần lưu ý là vừa phải gợi nhớ quá khứ, nhưng cũng cần gắn với hiện đại và nhu cầu phát triển. Vì vậy vấn đề này cần được bàn thảo kỹ lưỡng và có các tiêu chí cụ thể, có thể lấy ý kiến Nhân dân.