Nhiều bất ngờ khi phát lộ con đường 'thiên lý Bắc - Nam' 200 năm tuổi ở Hoành Sơn Quan

Sau khi phát lộ con đường 'thiên lý Bắc - Nam' tồn tại gần 200 năm tuổi ở Hoành Sơn Quan xuống mái núi Quảng Bình, nhiều người phát hiện những dấu tích lịch sử là một số ngôi mộ cổ được xây dựng bằng đá.

24/09/2024 12:31

Những bậc đá cổ từ mái núi Hà Tĩnh nối lên Cửa ải Hoành Sơn Quan - Ảnh Hoàng Phúc

UBND huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình vừa có động thái quan trọng khi khôi phục một phần con đường 'thiên lý Bắc - Nam' nối từ đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh lên di tích Hoành Sơn Quan. Con đường lịch sử này đã bị phủ lấp bởi cỏ cây suốt hàng chục năm qua và vừa được phát quang, khôi phục nguyên trạng, thu hút sự quan tâm của người dân địa phương và giới sử học.

Con đường này dài hơn 1km và bao gồm khoảng 1.000 bậc đá cổ, được xây dựng và tồn tại gần 200 năm dưới thời nhà Nguyễn.

Đường men theo triền núi, xuyên qua khu rừng rậm rạp, dẫn lên đỉnh đèo Ngang nay đã được phát quang

Điểm khởi đầu của con đường nằm tại bia Hạ Mã, trước cổng đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh (xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch) - một địa điểm linh thiêng đối với người dân địa phương. Đường men theo triền núi, xuyên qua khu rừng rậm rạp, dẫn lên đỉnh đèo Ngang - nơi tọa lạc Hoành Sơn Quan, một công trình lịch sử quan trọng trên tuyến đường qua Hà Tĩnh.

Khi phát quang, lực lượng chức năng phát hiện dọc theo con đường này, có những dấu tích lịch sử khác như một số ngôi mộ cổ được xây dựng bằng đá, các bậc thang đá cổ.

Các bậc cao niên tại địa phương cho rằng những ngôi mộ này có thể là nơi yên nghỉ của binh lính xưa, những người từng canh giữ cổng Hoành Sơn Quan. Khi qua đời, họ được chôn cất tại chỗ và xây nấm mộ bằng đá, một cách thể hiện sự tôn kính và gìn giữ quá khứ.

Nhiều bậc thang đá cổ được phát lộ

Ông Trần Quang Trung, Phó Chủ tịch UBND huyện Quảng Trạch, cho biết việc khôi phục con đường 'thiên lý Bắc - Nam' mang ý nghĩa lịch sử rất lớn. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc bảo tồn di tích lịch sử văn hóa hiện tại và phát triển du lịch trong tương lai, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về quá trình hình thành và phát triển của vùng đất này qua hàng trăm năm lịch sử.

Theo ông Trung, việc khôi phục con đường còn góp phần làm sáng tỏ thêm nhiều khía cạnh về khảo cổ chưa được biết đến về lịch sử của Hoành Sơn Quan và các khu vực lân cận.

Cách đây 1 năm về trước, Báo Người Lao Động từng có phản ánh trong phóng sự: 'Tủi phận Hoành Sơn Quan' kể lại câu chuyện trải qua bao biến thiên di tích cổ kính tồn tại gần 200 năm nay đang bị lãng quên nên dần xuống cấp và nguy cơ trở thành 'phế tích' bởi sự tranh chấp dai dẳng giữa Quảng Bình và Hà Tĩnh hơn 20 năm qua khiến ai chứng kiến cũng xót xa, tiếc nuối.

Theo sử sách ghi lại, tháng 3-1833, Vua Minh Mạng thiết lập cửa ải trên núi Hoành Sơn Quan nhằm kiểm soát dân chúng, phòng kẻ gian qua lại, nên gọi với cái tên là 'Hoành Sơn Quan' - người địa phương quen gọi là 'Cổng Trời'. Khách bộ hành dọc đường 'thiên lý Bắc - Nam' phải qua duy nhất cảnh cổng này.

Cửa ải được xây trên núi, xung quanh được xây dựng bằng đá núi, phía trước có mở một cửa, bên tả bên hữu có tường ngăn, có trại lính. Đội quân xây dựng Hoành Sơn Quan là 300 người, thời gian hoàn thành là 1 tháng, sau khi hoàn thành thì 20 lính Quảng Bình thay phiên nhau canh giữ.

Cửa ải Hoành Sơn Quan ngày xưa là một điểm quan trọng trấn giữ con đường 'thiên lý Bắc - Nam' với cổng Hoành Sơn có chiều cao hơn 4m, được khởi công từ năm Minh Mạng thứ 14. Theo đó, trong thời gian này, tuyến đường 'thiên lý Bắc-Nam' cũng được xây dựng giữa 2 mái núi Hà Tĩnh và Quảng Bình với mỗi bên có 1.000 bậc thang đá để khách bộ hành qua lại.