Những bước chân không mỏi
Khi sương còn đọng trên những tán lá dưới tán rừng già ngập mùi hoa xoan và tiếng gió, chúng tôi có dịp đi cùng nữ cán bộ chuyên trách bảo vệ rừng Mùng Thị Hoài đi tuần tra trong khu bảo tồn.
Trên vai khoác ba lô, mang theo sổ tay kiểm lâm, bản đồ khu bảo tồn, Hoài thoăn thoắt rảo bước trên đá tai mèo, dốc đứng. Cô gái nhỏ bé, mái tóc buộc gọn sau gáy trong bộ đồng phục màu xanh sẫm thoáng chốc như lẫn vào màu rừng.
Có lẽ Hoài là một trong số ít chị em phụ nữ gắn bó với công việc bảo vệ rừng vốn đòi hỏi sức khỏe, sự kiên trì và dũng cảm, có vẻ như phù hợp hơn với nam giới.
Điều đặc biệt là cô gái nhỏ nhắn này lại rất có khiếu văn chương cho nên không chỉ thuần thục trong việc tuyên truyền, thuyết phục người dân bảo vệ rừng mà ngay cả kể về việc đi tuần của Hoài cũng rất hấp dẫn.
Hoài viết: 'Con đường tuần tra xuyên qua núi đá vôi gập ghềnh như thử thách lòng người. Những vách đá dựng đứng phủ đầy rêu xanh, lối đi chỉ rộng vừa bàn chân, ngoằn ngoèo men theo sườn núi, trơn trượt sau mỗi cơn mưa. Có đoạn phải bám vào rễ cổ thụ, đoạn lội qua suối sâu, nơi dòng nước chảy xiết tung bọt trắng xóa, tiếng va vào đá ào ào như lời cảnh báo. Trên cao, những tán cây cổ thụ giao nhau che khuất ánh mặt trời, chỉ để lọt xuống từng vệt sáng mờ ảo, khiến khung cảnh vừa hùng vĩ, vừa huyền bí'.
Trong lúc nghỉ ngơi, gặp hai người dân gom củi khô gần bìa rừng, Hoài nhẹ nhàng giải thích: 'Chúng ta có thể lấy củi khô nhưng đừng châm lửa bừa bãi. Rừng mùa này hanh khô, chỉ một tàn lửa nhỏ cũng thành đại họa.'
Hoài không chỉ có những bước chân bền bỉ xuyên rừng mà còn là cán bộ tận tâm trong tuyên truyền, vận động nhân dân giữ rừng. Cô gái nhỏ bé này bằng giọng nói chân thành giúp người dân hiểu giữ rừng không chỉ là trách nhiệm mà còn mang lại lợi ích về nguồn nước, không khí, sinh kế và cả tương lai từ tín chỉ carbon.
Chính từ những hành động, như: trò chuyện với bà con bên bếp lửa, đứng phát tờ rơi giữa chợ phiên, công việc của Hoài không chỉ mang lại hiệu quả mà còn giúp hình ảnh người cán bộ bảo vệ rừng gần gũi với dân hơn bao giờ hết.
Nguyễn Việt Anh sinh ra ở một bản nhỏ gần Khu bảo tồn loài và sinh cảnh Nam Xuân Lạc. Tuổi thơ gắn bó với tiếng suối, tiếng chim và hương rừng sau mỗi cơn mưa là động lực để Việt Anh chọn công tác tại Khu bảo tồn để góp phần giữ màu xanh của rừng.
Việt Anh kể, công việc không chỉ là tuần tra, kiểm tra rừng định kỳ mà còn phải ứng trực 24/24 giờ trong mùa khô khi nguy cơ cháy rừng rình rập. Có những hôm đi tuần từ sáng sớm đến tối mịt mà chưa hết tuyến.
Đường rừng dốc, đá tai mèo sắc như dao, sơ sểnh là trượt ngã. Chưa kể, mưa đột ngột, nắng bất ngờ, nhiều hôm quần áo ướt đẫm, nắm cơm mang theo cũng sũng nước mưa. Tuy nhiên, anh em luôn động viên nhau cố gắng vì chỉ lơ là chút thôi thì rừng có thể bị xâm hại bất cứ lúc nào.
Trong một lần tuần đêm, Việt Anh cùng hai đồng đội phát hiện một nhóm người khai thác gỗ trái phép. Dưới ánh đèn pin, trong đêm tiếng cưa máy rít chói tai, dù chỉ có ba người, ít hơn hẳn so với số lượng đối tượng nhưng Việt Anh cùng đồng đội vẫn kiên quyết tiến tới để ngăn chặn.
Lực lượng kiểm lâm địa bàn kịp thời có mặt tiếp ứng đã giúp xử lý vụ việc, không để xảy ra xô xát, bảo đảm an toàn cho Việt Anh và đồng đội.
Việt Anh chia sẻ: 'Tôi nhận ra rằng, chỉ tuần tra, xử lý thì khó mà giữ rừng bền vững mà quan trọng hơn là làm cho người dân hiểu, đồng hành. Vì vậy, tôi thường xuyên phối hợp với trưởng thôn, đoàn thể để tuyên truyền, vận động bà con, cộng đồng.'
Sự tận tâm của Việt Anh giúp khu vực anh phụ trách trong hai năm qua không xảy ra cháy rừng lớn, số vụ vi phạm lâm luật giảm rõ rệt. Những thôn vùng sâu, vùng xa, như: Bản Khang, Bản Eng… mô hình Tổ tự quản bảo vệ rừng cộng đồng do Việt Anh tham mưu thành lập đã phát huy hiệu quả.
Giúp giữ rừng hiệu quả
Theo Giám đốc Khu bảo tồn Lường Quốc Hải, khu có diện tích hơn 3.980ha, trong đó phân khu bảo vệ nghiêm ngặt rộng hơn 2.550ha. Trong khu có 653 loài thực vật bậc cao thuộc 440 chi, 142 họ, 5 ngành. Trong đó, có 54 loài quý hiếm, 50 loài ghi trong Sách đỏ Việt Nam, 9 loài ghi trong Danh mục đỏ IUCN.
Ban quản lý hiện chỉ có 16 người, trong đó số trực tiếp tham gia thực hiện bảo vệ rừng gồm 12 người thì có 3 chị em phụ nữ.
Với diện tích rộng và đa dạng sinh học quý báu này thì chỉ sức người tuần tra không thôi thì không đủ, do đó, Ban quản lý đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ hỗ trợ theo dõi, giám sát rừng.
Qua đào tạo, các cán bộ chuyên trách bảo vệ rừng đã thành thạo sử dụng thiết bị bay không người lái và hệ thống định vị GPS giúp phát hiện nhanh các điểm biến động rừng, khu vực nguy cơ cháy rừng hoặc bị tác động bất thường để có biện pháp xử lý kịp thời hiệu quả.
Bên cạnh đó, lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng còn sử dụng bản đồ số và ảnh vệ tinh để cập nhật ranh giới, diện tích rừng đặc dụng, rừng tự nhiên và vùng đệm. Công nghệ này giúp giảm 30-40% khối lượng công việc vốn phải thực hiện thủ công, rút ngắn thời gian tuần tra còn một nửa trong khi nâng cao độ chính xác và minh bạch trong quản lý.
Cán bộ chuyên trách bảo vệ rừng Nguyễn Việt Anh cho biết: 'Việc sử dụng các phần mềm, như: Vtool, Mapinfo và GPS cầm tay giúp xác định vị trí, biến động rừng, hỗ trợ lập biên bản điện tử tại hiện trường. Thay vì ghi chép thủ công, tôi có thể cập nhật dữ liệu, hình ảnh và thông tin hiện trường ngay tức thì trên hệ thống.'
Nhờ việc ứng dụng công nghệ, Ban quản lý Khu bảo tồn đã phát hiện, xử lý sớm các điểm nguy cơ cháy rừng, không để cháy lan. Dữ liệu rừng được số hóa, cập nhật kịp thời, phục vụ hiệu quả cho công tác báo cáo, quản lý.
Giám đốc Lường Quốc Hải cho biết thêm, công nghệ giúp nâng cao hiệu quả rõ rệt nhưng yếu tố con người vẫn là then chốt. Do đó, chúng tôi luôn động viên anh em đoàn kết, chủ động phối hợp với chính quyền địa phương, nhân dân để xây dựng mạng lưới bảo vệ rừng rộng khắp.
Những bước chân không mỏi của những cán bộ trong ban quản lý đã thực hiện 411 lượt tuần tra rừng với sự tham gia của 1.431 lượt người trong 9 tháng đầu năm 2025. Qua đó, phát hiện và xử lý 3 vụ vi phạm về khai thác và phát phá rừng; công tác phòng cháy chữa cháy rừng được thực hiện nghiêm túc, không để xảy ra vụ cháy nào.
Khu bảo tồn đã điều tra, đo đếm và gắn biển 934 cây gỗ quý hiếm (nghiến, trai, đinh) với tổng khối lượng hơn 2.000 m³.
Một ngày tuần tra khép lại giữa tiếng côn trùng rả rích, chúng tôi đứng lặng nhìn rừng chìm trong bóng hoàng hôn. Những tán cây vẫn bình yên đu đưa theo gió, như tin tưởng vào những bước chân âm thầm của những người như Hoài và Việt Anh.
Giữa bao gian khó, không chỉ là nhiệm vụ những người gác rừng còn mang lời hẹn với rừng sẽ bảo vệ đến cùng màu xanh này.
Copy link
Quay lại
