Đại học đồng loạt bỏ xét học bạ, xu hướng tất yếu sau nhiều bất cập

Nhiều chuyên gia giáo dục nhận định, việc hàng loạt trường đại học tuyên bố dừng xét học bạ từ năm 2026 không phải hiện tượng đơn lẻ, mà là xu hướng tất yếu khi phương thức này bộc lộ ngày càng rõ những hạn chế, thiếu đồng nhất và không đảm bảo công bằng giữa thí sinh.

27/11/2025 16:48

Sau 5 năm được áp dụng rộng rãi, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đang lấy ý kiến về việc giữ hay bỏ xét học bạ trong tuyển sinh đại học từ năm 2026.

Trong khi chờ quyết định cuối cùng, nhiều trường đã chủ động 'đi trước một bước', đồng loạt điều chỉnh phương thức xét tuyển theo hướng thu hẹp hoặc loại bỏ hoàn toàn học bạ THPT.

Trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật (Đại học Quốc gia Hà Nội) là đơn vị đầu tiên thuộc hệ thống Đại học Quốc gia Hà Nội công bố không sử dụng học bạ ở tất cả ngành đào tạo.

Nhà trường chuyển sang các phương thức có tính đánh giá cao hơn, gồm: Kết quả thi đánh giá năng lực HSA; điểm thi tốt nghiệp THPT; thi năng khiếu hoặc chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế; xét tuyển thẳng, ưu tiên theo quy chế Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Điểm thi THPT năm 2025 tại Trường THPT Lê Quý Đôn (quận 3 cũ).

Đại học Sư phạm Hà Nội 2 cũng loại bỏ xét học bạ ở 17 ngành. Trường chỉ giữ lại hình thức này cho một số ngành đặc thù nhằm tạo cơ hội cho thí sinh khó khăn nhóm khó cạnh tranh bằng các phương thức thi tuyển khác.

Tại phía Nam, Đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh xác nhận ngừng xét học bạ từ năm 2026, chuyển sang xét tuyển tổng hợp với trọng tâm là điểm thi tốt nghiệp THPT và điểm thi đánh giá năng lực. Đại học Nha Trang cũng bỏ xét học bạ và điểm cộng IELTS, đồng thời điều chỉnh tổ hợp xét tuyển theo hướng có môn Toán và Ngữ văn ở tất cả tổ hợp.

Ngay cả các trường top đầu vốn luôn có nguồn thí sinh chất lượng cũng đang thu hẹp phương thức này. Đại học Bách khoa Hà Nội dự kiến bỏ hoàn toàn điểm học bạ trong xét tuyển tài năng, thay bằng điểm thi Đánh giá tư duy. Đại học Kinh tế Quốc dân đã loại bỏ xét học bạ từ năm 2024 để giảm tỷ lệ 'ảo'.

Theo thống kê năm 2025, 42,4% thí sinh đăng ký xét học bạ, vượt tỷ lệ xét điểm thi tốt nghiệp THPT. Tuy nhiên, tính công bằng của phương thức này ngày càng bị đặt dấu hỏi.

Chuyên gia giáo dục Vũ Khắc Ngọc chỉ ra điểm mấu chốt: điểm học bạ thiếu chuẩn hóa.

'Đề kiểm tra, cách chấm điểm giữa các trường rất khác nhau. 9 điểm ở trường này chưa chắc tương đương 9 điểm ở trường khác. Sự chênh lệch lớn giữa điểm học bạ và điểm thi tốt nghiệp cho thấy cách đánh giá không đồng nhất', ông Ngọc chia sẻ nói.

Đối với các trường nhóm giữa và nhóm trên, nơi không chịu áp lực tuyển đủ chỉ tiêu xét học bạ không còn mang lại giá trị sàng lọc. Ngay cả các trường top đầu cũng giảm dần sử dụng để đảm bảo tính cạnh tranh, minh bạch và giảm tình trạng ảo.

Ngược lại, các trường nhóm dưới hoặc trường tư thục là nơi chịu áp lực tự chủ tài chính vẫn cần duy trì phương thức xét học bạ để thu hút thí sinh. Một số ngành ít người học ở trường nhóm giữa cũng giữ lại phương thức này để đảm bảo số lượng tuyển sinh.

Theo chuyên gia Vũ Khắc Ngọc, nhóm thí sinh có năng lực tốt gần như không bị ảnh hưởng vì đã có các lựa chọn mạnh hơn như thi đánh giá năng lực, thi học sinh giỏi hoặc chứng chỉ ngoại ngữ.

Tuy nhiên, thí sinh trung bình vốn phụ thuộc nhiều vào điểm học bạ có thể gặp khó khăn khi cạnh tranh bằng điểm thi tốt nghiệp hoặc thi riêng.

'Khi học bạ không còn lợi thế, thí sinh buộc phải đầu tư nghiêm túc hơn cho các kỳ thi, học thực chất thay vì trông chờ vào điểm số trong sổ liên lạc', ông Ngọc nhấn mạnh.

Thí sinh hoàn thành bài thi Ngữ Văn tại điểm thi THPT Yên Hòa.

Thạc sĩ Phạm Thái Sơn (Đại học Công Thương TP Hồ Chí Minh) cho rằng, không nên có quy định cứng. Theo ông, các trường vùng tỉnh hoặc ngoài công lập cần sự linh hoạt để tuyển sinh hiệu quả. Việc kết hợp điểm thi THPT, học bạ và nhận xét từ giáo viên có thể giúp đánh giá thí sinh toàn diện hơn.

Tiến sĩ Nguyễn Văn Trung (Đại học Lạc Hồng) nhận định tuyển sinh năm 2026 cần được tinh gọn, tránh tình trạng 17 phương thức khiến thí sinh rối và các trường khó quy đổi chỉ tiêu.

Hiện Bộ GD&ĐT chưa đưa ra quyết định chính thức về việc giữ hay bỏ xét học bạ. Các trường đại học đang xây dựng phương án ở trạng thái 'mở', chờ định hướng cụ thể trước khi chốt đề án tuyển sinh 2026.

Trong bối cảnh cạnh tranh tăng cao và yêu cầu đánh giá năng lực ngày càng chặt chẽ, việc nhiều trường dứt khoát loại bỏ xét học bạ cho thấy xu hướng dịch chuyển sang các phương thức tuyển sinh có chuẩn đo lường rõ ràng hơn, giảm phụ thuộc vào điểm số mang tính nội bộ và tăng tính công bằng cho thí sinh trên cả nước.

TIN LIÊN QUAN