Bên trong chiếc đồng hồ cổ nhất thế giới còn hoạt động

Đồng hồ 1505 được cho đồng hồ cổ nhất thế giới còn hoạt động. Nó có hình quả cầu nhỏ bằng đồng mạ vàng và là sự kết hợp giữa kỹ thuật của Đức và bản sắc phương Đông.

23/03/2024 08:15

Năm 1987, trong chuyến dã ngoại tới London, một thợ làm đồng hồ tập sự tình cờ nhìn thấy chiếc đồng hồ cổ nhất thế giới còn hoạt động ở một cửa hàng đồ cổ. Chiếc đồng hồ 1505 nằm lẫn với đồ vật linh tinh bằng kim loại cũ kỹ trong chiếc hộp.

Quả cầu bằng đồng nhỏ này có thể mở ra, để lộ hình bán cầu nhỏ hơn ở bên trong. Ở mặt trên của hình bán cầu là đĩa số khắc chữ số La Mã và Arab. Đây là đặc điểm của thiết kế đồng hồ phổ biến ở Đức thế kỷ 16.

Do không biết tầm quan trọng của chiếc đồng hồ 1505 nên người thợ làm đồng hồ tập sự đem bán món đồ cổ. Sau đó, nó qua tay nhiều đời chủ trước khi được một nhà sưu tập tư nhân mua lại năm 2002. Khi đó, giá trị và tầm quan trọng của chiếc đồng hồ được làm rõ.

Đồng hồ 1505 hay còn gọi Đồng hồ táo hổ phách 1505 là món đồ tạo tác có thiết kế thủ công đặc biệt. Nó là 'đứa con tinh thần' của thợ khóa kiêm nhà làm đồng hồ nổi tiếng Peter Henlein đến từ Nuremberg. Ông là một trong những người tiên phong phát triển đồng hồ trang trí di động nhỏ.

Những chiếc đồng hồ cỡ nhỏ như Đồng hồ táo hổ phách 1505 thường được đeo như mặt dây chuyền hoặc gắn trên quần áo. Nó không chỉ dùng để xem giờ mà còn có tính thẩm mĩ cao nên còn sử dụng để trang trí.

Henlein là con trai của một thợ rèn nhưng theo nghề thợ khóa. Vào thế kỷ 16, thợ khóa nằm trong số ít những thợ thủ công có kỹ năng và công cụ để bước vào lĩnh vực mới là chế tác đồng hồ.

Năm 1504, sau khi một người bạn cũng là thợ khóa không may qua đời trong một tai nạn, ông Henlein đến sống trong tu viện Franciscan ở Nuremberg từ đó cho tới năm 1508. Trong thời gian ở đây, ông đọc nhiều tài liệu, sách về khoa học và thiên văn học. Các chuyên gia suy đoán nhiều khả năng ông đã có am hiểu sâu sắc về chế tác đồng hồ trong thời gian ở tu viện Franciscan. Nhờ đó, ông làm ra những chiếc đồng hồ có thiết kế đặc biệt như Đồng hồ 1505.

Các nhà nghiên cứu có thể xác định thời điểm Đồng hồ 1505 được tạo ra nhờ Henlein khắc ngày tháng và chữ cái đầu trong tên ông ở bên trong món đồ này. Vào thời kỳ ấy, thợ khóa không được phép lưu tên trên những đồ vật mà họ tạo ra. Để 'lách luật', Henlein bí mật khắc chữ cái đầu tên ông trong hình khắc thô sơ cao chưa đến 1 milimet và chỉ có thể nhìn rõ nhờ kính lúp.

Ngoài chữ viết tắt tên riêng, tên vỏ đồng hồ, Henlein còn khắc dòng chữ bằng tiếng Latinh có nghĩa '1505 - Thời gian sẽ trốn tránh ta (tức Henlein), nhưng ta (ám chỉ chiếc đồng hồ) sẽ nhận ra được thời gian chính xác'. Với việc 'thu nhỏ' kích thước chiếc đồng hồ để người dùng có thể mang theo người, Henlein đã tạo ra 'cuộc cách mạng', giúp mọi người thay đổi cách xem giờ và quản lý thời gian.

Trong suốt cuộc đời, Henlein đã tạo ra nhiều chiếc đồng hồ và thiết bị, bao gồm đồng hồ nhỏ hình trống mang tên trứng Nuremberg, xây dựng một tháp đồng hồ ở lâu đài Lichtenau năm 1541... Hiện trên thế giới chỉ có hai chiếc Đồng hồ táo hổ phách còn tồn tại. Trong đó, một chiếc là Đồng hồ 1505 nằm trong bộ sưu tập tư nhân và chiếc còn lại: Đồng hồ táo hổ phách Melanchthon thuộc sở hữu của Bảo tàng nghệ thuật Walters tại Baltimore từ năm 1530.