Vụ việc dầu ăn cho gia súc bị tuồn vào chuỗi cung ứng dầu ăn cho người tại Việt Nam là một hồi chuông cảnh báo nghiêm trọng về lỗ hổng trong kiểm soát chất lượng thực phẩm, đạo đức kinh doanh và giám sát thị trường.
Trong khi đó, không ít quốc gia nhiều năm qua đã áp dụng những quy định khắt khe về tiêu chuẩn dầu thực phẩm để đảm bảo chất lượng và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.
Australia
Tại Australia, các sản phẩm dầu thực phẩm dùng cho người nằm dưới sự giám sát của Cơ quan Tiêu chuẩn Thực phẩm Australia – New Zealand (Food Standards Australia New Zealand - FSANZ). Theo các quy định hiện hành, dầu ăn phải đáp ứng tiêu chuẩn về độ tinh khiết, không chứa các hợp chất oxy hóa vượt mức cho phép như peroxide hay acid béo tự do, không chứa chất gây độc như dư lượng dung môi công nghiệp, và phải có nguồn gốc rõ ràng, truy xuất được chuỗi cung ứng từ nơi sản xuất đến người tiêu dùng.
Dầu tái chế từ nhà hàng, bếp công nghiệp, hay dầu có nguồn gốc không xác định đều bị cấm lưu hành trong thị trường thực phẩm. Ngoài ra, các sản phẩm dầu thực vật đóng chai buộc phải ghi rõ thành phần, điều kiện bảo quản, thời hạn sử dụng và nhà sản xuất, đồng thời phải được sản xuất trong các cơ sở được cấp phép, kiểm định định kỳ bởi cơ quan y tế và thực phẩm địa phương.
![]()
Hệ thống kiểm soát chất lượng dầu tại Australia không chỉ dựa vào tiêu chuẩn kỹ thuật mà còn gắn với truy xuất nguồn gốc và trách nhiệm pháp lý nghiêm minh. Ảnh: ABC News.
Trong khi đó, dầu dùng trong chăn nuôi tại Australia được quản lý theo Luật Thức ăn chăn nuôi và chịu sự giám sát của Bộ Nông nghiệp, Thủy sản và Lâm nghiệp, cùng với Cơ quan Quản lý Dược phẩm và Thú y Úc (Australian Pesticides and Veterinary Medicines Authority - APVMA). Các loại dầu bổ sung vào thức ăn gia súc, chẳng hạn như mỡ động vật, dầu cặn công nghiệp đã qua xử lý, hoặc dầu thải tinh lọc, phải được đăng ký trong danh mục chất phụ gia được phép sử dụng. Những loại dầu này phải chứng minh không gây hại cho sức khỏe vật nuôi, không để lại tồn dư nguy hiểm trong sản phẩm chăn nuôi như thịt, trứng, sữa, và không ảnh hưởng đến chất lượng thực phẩm đầu ra.
Đặc biệt, các loại dầu dùng trong chăn nuôi được quy định rõ ràng là 'không dành cho con người', và việc sử dụng chúng để pha trộn vào dầu ăn hoặc chế biến thực phẩm sẽ bị xem là hành vi vi phạm pháp luật hình sự. Hệ thống kiểm soát chất lượng dầu tại Australia không chỉ dựa vào tiêu chuẩn kỹ thuật mà còn gắn với truy xuất nguồn gốc và trách nhiệm pháp lý nghiêm minh, đảm bảo rằng ranh giới giữa dầu kỹ thuật và dầu thực phẩm không bị xâm phạm trong bất kỳ hoàn cảnh nào.
Nhật Bản
Tại Nhật Bản, mặt hàng dầu ăn dành cho người tiêu dùng thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi, tuân theo Luật Vệ sinh Thực phẩm và các tiêu chuẩn JAS (Japanese Agricultural Standards - Tiêu chuẩn nông nghiệp Nhật Bản). Tất cả các loại dầu thực phẩm, từ dầu thực vật như dầu đậu nành, dầu hạt cải cho đến các loại dầu pha trộn, đều phải trải qua quá trình tinh luyện nghiêm ngặt, loại bỏ tạp chất, acid béo tự do, kim loại nặng và các hợp chất oxy hóa có hại.
Mức peroxide trong dầu ăn phải nằm trong giới hạn an toàn, đồng thời quá trình bảo quản, đóng gói và dán nhãn cũng phải minh bạch, đảm bảo truy xuất nguồn gốc từ nguyên liệu thô đến sản phẩm cuối cùng.
![]()
Tại Nhật Bản, ranh giới giữa dầu thực phẩm và dầu chăn nuôi được bảo vệ nghiêm ngặt không chỉ bằng luật pháp mà còn bằng ý thức xã hội cao và cơ chế giám sát liên ngành hiệu quả. Ảnh: Business Wire.
Các cơ sở sản xuất dầu ăn phải được cấp phép, kiểm tra định kỳ, và có thể bị đình chỉ hoạt động nếu phát hiện gian lận về chất lượng hay nguồn nguyên liệu không đạt tiêu chuẩn thực phẩm.
Đối với dầu sử dụng trong chăn nuôi, Nhật Bản áp dụng hệ thống quản lý riêng biệt dưới sự giám sát của Bộ Nông, Lâm và Ngư nghiệp và tuân thủ Luật về Vệ sinh Thức ăn chăn nuôi. Các loại chất béo, dầu hoặc phụ phẩm dầu mỡ được sử dụng trong sản xuất thức ăn gia súc phải được đăng ký, chứng minh là an toàn cho vật nuôi, không gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người thông qua chuỗi thực phẩm. Những loại dầu này thường bao gồm mỡ động vật, dầu cặn đã qua xử lý và các phụ phẩm công nghiệp có kiểm soát, song phải được ghi chú rõ ràng là không sử dụng cho con người.
Việc cố tình sử dụng dầu chăn nuôi để chế biến thực phẩm hoặc đưa vào chuỗi cung ứng tiêu dùng ở Nhật Bản sẽ bị xem là vi phạm pháp luật hình sự với khung xử phạt nặng. Tại Nhật Bản, ranh giới giữa dầu thực phẩm và dầu chăn nuôi được bảo vệ nghiêm ngặt không chỉ bằng luật pháp mà còn bằng ý thức xã hội cao và cơ chế giám sát liên ngành hiệu quả, giúp duy trì lòng tin của người tiêu dùng đối với chất lượng thực phẩm nội địa.
Trung Quốc
Tại Trung Quốc, dầu ăn dùng cho người tiêu dùng phải tuân thủ Tiêu chuẩn Quốc gia GB 2716-2018 về 'Dầu và chất béo thực phẩm', do Cục Quản lý Thị trường Quốc gia và Cơ quan Tiêu chuẩn Trung Quốc ban hành. Theo tiêu chuẩn này, dầu thực phẩm phải được chiết xuất từ nguyên liệu thực vật hoặc động vật an toàn, không chứa các chất gây độc hại như aflatoxin, dư lượng thuốc trừ sâu, kim loại nặng hay các tạp chất cơ học.
Các chỉ số hóa học như chỉ số peroxide, acid béo tự do và độ trong suốt đều có giới hạn nghiêm ngặt. Bên cạnh đó, các cơ sở sản xuất dầu ăn phải được cấp phép, kiểm định định kỳ và chịu sự giám sát của Tổng cục Giám sát Chất lượng, Thanh tra và Kiểm dịch.
![]()
Trung Quốc đã từng bước hoàn thiện hệ thống kiểm soát dầu thực phẩm và dầu chăn nuôi, kết hợp giữa luật pháp, công nghệ truy xuất và tăng cường thanh tra. Ảnh: The Globe and Mail.
Sau vụ bê bối 'dầu cống rãnh' gây chấn động năm 2010, Trung Quốc cũng tăng cường các biện pháp truy xuất nguồn gốc và yêu cầu dán nhãn rõ ràng, đồng thời cấm tuyệt đối việc sử dụng dầu tái chế từ rác thải nhà hàng trong sản xuất thực phẩm.
Đối với dầu sử dụng trong chăn nuôi, trách nhiệm quản lý thuộc phạm vi của Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Trung Quốc, thông qua Luật An toàn Thức ăn Chăn nuôi và các quy định kỹ thuật liên quan. Các loại dầu bổ sung vào thức ăn gia súc như mỡ động vật tái chế, dầu thải kỹ thuật hoặc phụ phẩm dầu công nghiệp phải được xử lý qua quy trình chuyên biệt, có chứng nhận kiểm nghiệm và ghi chú rõ là 'không dùng cho người'. Những loại dầu này chỉ được phép sử dụng khi đáp ứng đầy đủ yêu cầu an toàn cho vật nuôi và không để lại tồn dư trong thịt, trứng, sữa có thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
Trung Quốc quy định rõ ràng rằng việc đưa dầu mỡ dùng trong chăn nuôi vào chuỗi cung ứng thực phẩm cho người là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, có thể bị truy tố hình sự, đóng cửa nhà máy và xử phạt hành chính nặng nề.
Từ những vụ bê bối trong quá khứ, Trung Quốc đã từng bước hoàn thiện hệ thống kiểm soát dầu thực phẩm và dầu chăn nuôi, kết hợp giữa luật pháp, công nghệ truy xuất và tăng cường thanh tra để siết chặt kẽ hở trong chuỗi sản xuất – tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe người dân và ổn định thị trường nội địa.
Copy link
Quay lại
