Giải mã bất ngờ truyền thống đóng đinh vào quan tài ở Trung Quốc

Tại tang lễ ở Trung Quốc, người ta luôn đóng đinh vào nắp quan tài theo nghi thức cổ xưa. Tại sao truyền thống này được duy trì qua hàng nghìn năm lịch sử?

31/10/2024 07:00

Trong dòng chảy dài 5.000 năm của nền văn minh Trung Quốc, quá trình phát triển của đinh quan tài giống như một dòng chảy văn hóa bí ẩn. Vào thời kỳ trung và hậu Tây Chu, khi con người bắt đầu quan tâm đến nơi an nghỉ của người đã khuất, chiếc đinh quan tài đầu tiên đã xuất hiện. (Nguồn: Toutiao)

Khi ấy, đinh làm bằng xương thú, hình dáng đơn giản, chủ yếu để cố định tấm lụa bọc xác. Với sự tiến bộ của kỹ thuật luyện kim, những chiếc đinh bằng đồng và sắt dần thay thế, không chỉ bền hơn mà còn mở ra một chương mới về trang trí thủ công mỹ nghệ. Các phát hiện khảo cổ cho thấy, kỹ nghệ chế tác đinh quan tài thời xưa có mối quan hệ mật thiết với nghệ thuật chế tác đồ đồng đương thời, những người thợ thủ công thường thêm vào phần đầu đinh các họa tiết đặc trưng của từng vùng, thể hiện nét văn hóa khác nhau.

Điều thú vị là một số đinh quan tài khai quật từ di chỉ Ân Khư ở An Dương, Hà Nam (Trung Quốc), còn khắc chữ giáp cốt nguyên thủy, những ký hiệu này có thể liên quan đến các nghi thức tế lễ, thể hiện sự hiểu biết độc đáo của người xưa về sự sống và cái chết. Với mỗi lần cải tiến chất liệu, từ xương thú, đồng xanh đến sắt chất lượng cao, mỗi bước phát triển của đinh quan tài đều đi kèm với sự tiến bộ của văn hóa tang lễ, phản ánh sự tôn trọng ngày càng cao của người xưa đối với người đã khuất.

Đến thời Minh - Thanh, ý nghĩa văn hóa của đinh quan tài đạt đến đỉnh cao. Bảy chiếc đinh trên quan tài không chỉ đơn giản là công cụ cố định mà còn được coi là hiện thân của Bắc Đẩu Thất Tinh, chứa đựng lời cầu chúc cho người đã khuất. Trong phong tục tang lễ dân gian, việc đặt bảy chiếc đinh này được thực hiện rất cẩn thận, phải sắp xếp theo vị trí của các ngôi sao Bắc Đẩu, tượng trưng cho việc chỉ đường cho người quá cố.

Mỗi chiếc đinh đều có tên gọi và ý nghĩa riêng, chẳng hạn như đinh đầu tiên được gọi là 'Thiên Xu', tượng trưng cho sự khởi đầu của cuộc sống; đinh thứ tư là 'Thiên Quyền', biểu tượng cho đỉnh cao của cuộc đời; đinh cuối cùng gọi là 'Dao Quang', mang ý nghĩa của sự trường tồn. Đặc biệt, trong các gia tộc danh tiếng, nghi thức này được tổ chức long trọng hơn, thậm chí còn mời các thầy phong thủy để chủ trì, nâng nghi thức lên một tầm cao thiêng liêng.

Vào thời nhà Thanh, nghệ thuật chế tác đinh quan tài phát triển đến đỉnh cao. Ở Dương Châu và các khu vực khác, xuất hiện các gia đình thợ thủ công chuyên chế tác đinh quan tài, lưu truyền qua nhiều thế hệ kỹ thuật làm thủ công độc đáo. Những người thợ này không chỉ phải thành thạo kỹ thuật luyện kim mà còn cần nắm vững kỹ thuật chạm khắc, khảm nạm. Một số gia tộc thợ thủ công còn lưu giữ công thức bí truyền, ghi chép cách xử lý kim loại đặc biệt, giúp cho đinh vừa bền lại vừa có độ bóng đặc trưng.

Trong quá trình sản xuất, các nghệ nhân sẽ điều chỉnh nhiệt độ theo từng mùa, chọn thời tiết thích hợp để rèn, thậm chí còn xem xét cả sự thay đổi của trăng. Một số đinh quan tài cao cấp hơn có quy trình sản xuất rất phức tạp, chỉ riêng việc chạm khắc trên đầu đinh đã phải trải qua ba công đoạn: chạm thô, chạm tinh, và làm bóng, có một số hoa văn chi tiết đến mức phải sử dụng kính lúp mới có thể thấy rõ.

Cùng với sự thay đổi của thời đại, văn hóa tang lễ hiện đại mặc dù đã giản lược nhiều nghi thức phức tạp nhưng truyền thống đóng đinh quan tài vẫn âm thầm được duy trì. Trong một số nhà tang lễ hiện đại, chúng ta có thể thấy sự kết hợp hoàn hảo giữa kỹ thuật thủ công truyền thống và công nghệ hiện đại.

Một số nhà sản xuất đã phát triển loại vật liệu thân thiện với môi trường mới, không chỉ có thể tự phân hủy mà còn giữ nguyên vẻ đẹp của hình dáng đinh truyền thống. Có người sáng tạo còn thử nghiệm ứng dụng công nghệ in 3D vào sản xuất đinh quan tài, giúp tái hiện tốt hơn các hoa văn truyền thống phức tạp.

Điều đặc biệt là một số nhà thiết kế trẻ bắt đầu quan tâm đến yếu tố truyền thống này, họ kết hợp ý nghĩa truyền thống với yếu tố nghệ thuật hiện đại, sáng tạo nên các tác phẩm vừa mang ý nghĩa văn hóa vừa phù hợp với hơi thở thời đại.

Từ chiếc đinh xương thời Tây Chu đến những sản phẩm tinh xảo của thời hiện đại, có thể thấy đây không chỉ là những vật dụng đơn giản mà còn là vật mang theo những giá trị truyền thống sâu sắc. Trên những chiếc đinh nhỏ bé này, chúng ta thấy được sự kính trọng của tổ tiên đối với cuộc sống, sự tôn trọng đối với người đã khuất và sự theo đuổi nghệ thuật tới tận nơi vĩnh hằng.