Cư trú ở khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới ở châu Á, châu Úc, Nam Mỹ và một số đảo Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, giun đầu búa (chi Bipalium) thuộc về một nhóm động vật không xương sống cổ xưa được gọi là giun dẹp trên cạn (Geoplanidae). Ảnh: ThoughtCo.
Cái tên Bipalium của các sinh vật này có nghĩa là 'hai xẻng', đề cập đến cái đầu kỳ lạ, mở rộng về hai bên - đặc điểm nhận diện các loài giun đầu búa. Ảnh: National Geographic.
Cho đến nay có trên 60 loài giun đầu búa đã được mô tả khoa học. Chúng có kích thước dao động từ độ dài vài cm cho tới nửa mét. Nhiều loài có sọc, khoang và màu sắc đa dạng. Ảnh: Australian Geographic.
Giun đầu búa chủ yếu sống ở môi trường ẩm ướt, tương đối mát mẻ để giữ đủ nước cho cơ thể. Chúng có nhiều trong các khu rừng nhưng cũng xuất hiện phổ biến ở khu vực dân cư có điều kiện sống phù hợp. Ảnh: A-Z Animals.
Các sinh vật này thường dành cả ngày để ẩn mình dưới những tảng đá, khúc gỗ và lá rụng. Là kẻ săn mồi đáng gờm, chúng sẽ xuất hiện sau khi trời tối để săn giun đất, ốc sên, sên, cuốn chiếu và rận gỗ. Ảnh: AccuWeather.
Chúng lướt đi trên mặt đất bằng chất nhầy đặc và một cấu trúc đặc biệt gọi là 'đế leo' - một miếng đệm được bao phủ bởi một chùm lông nhỏ - và dò tìm con mồi bằng cách từ từ di chuyển chiếc đầu hình đầu búa của chúng qua lại. Ảnh: Wikipedia.
Sử dụng các thụ thể đặc biệt nằm trong một đường rãnh ở mặt dưới của đầu, những con giun này xác định mùi hương và khóa chặt mục tiêu săn đuổi của mình. Ảnh: Live Science.
Để bắt mồi, giun đầu búa sẽ quấn cơ thể quanh nạn nhân như một con trăn. Chúng không trực tiếp ăn mà tiết ra một loại enzyme hóa lỏng con mồi rồi mới hút vào ruột. Ảnh: Wikipedia.
Một số loài giun đầu búa tạo ra một chất độc thần kinh cực mạnh gọi là tetrodotoxin, như một cơ chế phòng thủ và để khuất phục con mồi. Đây là loài động vật không xương sống trên cạn đầu tiên và duy nhất được biết sử dụng tetrodotoxin. Ảnh: Reddit.
Một số loài có đốm đen ở vị trí giống như mắt nhưng trên thực tế chúng không có mắt thật và chỉ có thể cảm nhận được ánh sáng và bóng tối. Ảnh: HowStuffWorks.
Về mặt sinh sản, giun đầu búa có thể sinh sản theo kiểu lưỡng tính (gồm con đực và con cái, nhưng phương thức sinh sản phổ biến nhất là 'phân mảnh'. Khi đó, con giun sẽ cắm đuôi vào đất, vặn vẹo cơ thể và cắn đứt nó. Ảnh: ABC13.
Sau 7 đến 10 ngày, phần đuôi sẽ tự mọc đầu để tạo thành một cá thể hoàn toàn mới. Trong thời gian này, con giun ban đầu cũng tự mọc đuôi mới. Chúng có thể lặp lại hành vi sinh sản đặc biệt này vài lần mỗi tháng. Ảnh: iNaturalist.
Từ phạm vi phân bố ban đầu, ngày nay giun đầu búa được ghi nhận phổ biến trên khắp thế giới. Ở châu Âu và Bắc Mỹ, chúng là loài xâm hại nguy hiểm khi tiêu diệt giun đất, làm ảnh hưởng đến hệ sinh thái địa phương. Ảnh: Wikipedia.
Điều đáng lo ngại hơn là giun đầu búa cũng có thể mang mầm lây nhiễm của một loại ký sinh trùng được biết là lây nhiễm sang người điển hình là giun phổi chuột. Ảnh: iNaturalist.
Hiện nay, nhiều công trình nghiên cứu về giun đầu búa đang được giới khoa học tiến hành, tập trung vào quá trình tiến hóa, đặc điểm sinh học và tác động của những con giun này đến hệ sinh thái. Ảnh: Thrill Adventures.
Mời quý độc giả xem video: Khám phá thế giới của loài bọ ngựa | VTV2.