Tranh cãi về trò chơi 'kiểm tra độ tin cậy' cổ xưa nhất thế giới

Trò chơi 58 lỗ, được biết đến là trò chơi cổ xưa nhất thế giới, không chỉ là hình thức giải trí mà còn là công cụ kiểm tra độ tin cậy của các đối tác buôn bán.

14/06/2024 08:15

Trò chơi 58 lỗ, hay còn được gọi là trò 'chó săn và chó rừng', lần đầu tiên được biết đến ở Ai Cập cổ đại trong thiên niên kỷ thứ hai trước Công nguyên.

Tuy nhiên, những cuộc khai quật gần đây đã phát hiện ra bằng chứng về sự tồn tại của trò chơi này ở Nam Caucasus trong cùng thời kỳ. Điều này đặt ra sự nghi ngờ về nguồn gốc của trò chơi.

Các nhà khảo cổ học đã tìm thấy khoảng 80 bàn trò chơi 58 lỗ tại các bảo tàng trên khắp thế giới. Các bàn cờ này thường biểu thị thời điểm và địa điểm chúng được tạo ra, với các phiên bản khác nhau được tìm thấy ở Ai Cập, Levant, Lưỡng Hà, Iran và Tiểu Á.

Trò chơi bao gồm một tấm bảng với 58 lỗ, sắp xếp thành hai hàng song song gồm 10 lỗ ở giữa và một vòng cung 38 lỗ bao quanh. Người chơi di chuyển năm quân dọc theo các lỗ từ điểm bắt đầu đến điểm cuối.

Một số lỗ có đường nối đóng vai trò như 'thang đường tắt' giúp người chơi có cơ hội tiến nhanh hoặc bị tụt lại. Số bước di chuyển trong mỗi lượt được xác định bằng cách tung xúc xắc hoặc ném gậy.

Một phiên bản 58 lỗ từ thiên niên kỷ thứ hai trước Công nguyên được tìm thấy ở Thebes, với các quân chơi được chạm khắc tinh xảo thành hình đầu chó săn và chó rừng. Một bàn cờ khác từ Kültepe, Anatolia có niên đại từ khoảng năm 1885 đến năm 1836 trước Công nguyên.

Nghiên cứu của các nhà khảo cổ học Walter Crist và Rahman Abdullayev cho thấy bằng chứng từ Azerbaijan về việc trò chơi này đã tồn tại từ cuối thiên niên kỷ thứ ba đến đầu thiên niên kỷ thứ hai trước Công nguyên, trước khi nó xuất hiện ở Ai Cập. Điều này củng cố quan điểm rằng trò chơi có thể có nguồn gốc từ Tây Nam Á.

Bất kể nguồn gốc ở đâu, trò chơi 58 lỗ đã nhanh chóng được nhiều quốc gia chấp nhận. Nó phổ biến từ giới quý tộc ở Trung Vương quốc Ai Cập đến những người chăn gia súc ở Caucasus, và từ thương nhân Assyria cổ ở Anatolia đến các công nhân xây dựng ở Trung Quốc.