Khi tin giả AI trở thành thủ phạm khuếch đại thông tin sai lệch

Sự bùng nổ của mạng xã hội và công nghệ AI tạo sinh đã mở ra kỷ nguyên lan truyền thông tin với tốc độ chóng mặt. Cùng với đó, tin giả xuất hiện tinh vi hơn, khó nhận diện hơn và có sức ảnh hưởng mạnh hơn bao giờ hết.

09/12/2025 13:22

Ảnh minh họa

Tin giả bùng nổ trên mạng xã hội

Trong vòng một thập kỷ, mạng xã hội từ chỗ chỉ là nơi người dùng chia sẻ ảnh, cập nhật trạng thái đã trở thành 'sân khấu' của vô số câu chuyện chưa được kiểm chứng.

Tốc độ lan truyền là điều khiến tin giả trở nên nguy hiểm: chỉ cần một tài khoản đăng tải, vài cú chia sẻ là thông tin đã vượt khỏi tầm kiểm soát, len lỏi vào cuộc trò chuyện của hàng triệu người.

Không ít người dùng tin rằng mình đã đủ tỉnh táo trước tin giả, nhưng thực tế lại cho thấy điều ngược lại. Tin sai thường được bọc trong cảm xúc mạnh, giận dữ, thương cảm, phẫn nộ… khiến người xem dễ bỏ qua thao tác kiểm tra nguồn.

Thuật toán của mạng xã hội lại ưa thích nội dung gây tranh cãi, vô tình đẩy chúng lên cao hơn trong luồng thông tin. Càng nhiều người xem, mức độ tin tưởng càng tăng, và vòng lặp sai lệch cứ thế tiếp diễn.

Hệ quả không chỉ dừng lại ở việc hiểu nhầm một sự kiện. Ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam, tin giả đã gây tổn hại tới uy tín cá nhân, làm gián đoạn hoạt động của doanh nghiệp, tạo rối loạn xã hội, thậm chí ảnh hưởng đến các quyết định chính sách.

Thực trạng đó nhắc nhở rằng chúng ta đang sống trong kỷ nguyên mà mỗi thông tin tiếp nhận đều cần thẩm định lại trước khi tin và chia sẻ.

Nhận diện tin giả được tạo bằng công nghệ AI tạo sinh

Nếu như trước đây tin giả chủ yếu được dựng nên bằng cách bóp méo sự thật, thì hiện nay công nghệ AI tạo sinh (từ văn bản, hình ảnh cho đến video) đã biến việc tạo thông tin sai lệch thành một quy trình nhanh, rẻ và khó phát hiện hơn nhiều.

Những bức ảnh 'như thật' được tạo chỉ trong vài giây, các đoạn video deepfake mô phỏng giọng nói và khuôn mặt con người đến mức khó phân biệt bằng mắt thường. Không ít người dùng mạng đã chứng kiến hình ảnh chính trị gia xuất hiện ở nơi họ chưa từng đến, doanh nghiệp bị bịa đặt phát ngôn, hay người bình thường bị gán ghép vào các tình huống hoàn toàn không có thật. Các sản phẩm của AI tạo sinh hoạt động như một loại 'ngụy trang công nghệ', biến thông tin sai thành hợp lý và khiến người xem khó lòng nghi ngờ.

Dẫu vậy, tin giả tạo bởi AI vẫn để lại những dấu vết nhất định. Ánh mắt thiếu tự nhiên, bàn tay thừa ngón, các chi tiết nhỏ sai lệch về ánh sáng, tỷ lệ cơ thể hoặc những câu chữ quá hoàn hảo, vô cảm… đều là dấu hiệu nhận biết.

Thêm vào đó, nhiều nền tảng hiện nay đã bắt đầu tích hợp công cụ phát hiện nội dung do AI tạo ra, nhưng khả năng nhận diện vẫn chưa theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ.

Bối cảnh này đòi hỏi người dùng mạng phải hình thành một thói quen: luôn hỏi 'ai là người tạo ra thông tin này?', 'tại sao nó lại xuất hiện đúng lúc này?', 'có nguồn chính thống nào xác nhận không?'… Trong thế giới mà AI có thể tạo nên một 'sự thật thay thế', chính sự tỉnh táo của người dùng mạng xã hội mới trở thành lá chắn quan trọng nhất.