Nhạc sĩ Lê Thành Trung: 'Ranh giới giữa sáng tạo và phản cảm trong ca từ rất mong manh'

Xuất thân là một nhà báo, nhạc sĩ Lê Thành Trung cho rằng việc lựa chọn ngôn từ, ca từ và cách sắp xếp ngôn ngữ trong âm nhạc là yếu tố vô cùng quan trọng.

01/11/2025 08:54

Anh nhìn nhận, xu hướng sử dụng những từ ngữ 'lệch chuẩn' trong ca khúc, đặc biệt là nhạc rap, đang dần phổ biến trong giới trẻ – một thực tế cần được nhìn nhận thấu đáo và định hướng đúng đắn.

Sáng tạo và phản cảm: Khoảng cách mong manh

Theo nhạc sĩ Lê Thành Trung, tiếng Việt là một ngôn ngữ giàu sắc thái, đa nghĩa, có nhiều cách diễn đạt như nói ẩn dụ, nói ngược, nói trại… Điều này giúp nghệ sĩ có không gian sáng tạo phong phú, nhưng đồng thời cũng dễ dẫn đến việc sử dụng những ngôn từ nhạy cảm hoặc phản cảm nếu thiếu tiết chế.

'Nếu được sử dụng đúng mực, ca từ có thể trở nên rất sáng tạo. Nhưng sự sáng tạo và vô tình trở nên lố lại chỉ cách nhau một ranh giới rất mong manh', anh chia sẻ.

Nhạc sĩ Lê Thành Trung. Ảnh: NVCC

Anh cũng cho rằng việc xác định thế nào là phản cảm, dung tục hay sai lệch về ngữ pháp, ngữ nghĩa vẫn còn khá mơ hồ, do phụ thuộc vào cảm quan thẩm mỹ và nền tảng văn hóa của từng người nghe.

Nhạc sĩ Lê Thành Trung thừa nhận, thế hệ nghệ sĩ trẻ hiện nay rất tài năng, làm nhạc mới mẻ, hiện đại và hấp dẫn. Tuy nhiên, chính sức hút của các trào lưu (trend) lại có thể trở thành 'cạm bẫy', khiến họ vô tình xóa nhòa ranh giới giữa sáng tạo và phản cảm.

'Càng mới lạ, càng ‘dị’, bài hát lại càng dễ thành trend. Nhưng chính điều đó đôi khi khiến người sáng tạo đánh mất sự cân bằng, đặc biệt là trong ca từ hoặc tên bài hát', anh nói.

Nhạc sĩ khẳng định mình không chuyên sâu về rap nhưng rất ngưỡng mộ các rapper, bởi 'họ sáng tạo, độc đáo và có sức hút mạnh mẽ'. Dù vậy, anh cũng cảnh báo: chỉ cần một chút thiếu kiểm soát hoặc điều tiết cảm xúc, sản phẩm có thể trở nên lố bịch, gây phản cảm.

Tiếp thu quốc tế nhưng cần giữ giới hạn văn hóa

Theo nhạc sĩ Lê Thành Trung, sự giao thoa mạnh mẽ với âm nhạc thế giới giúp nhạc trẻ Việt Nam tiến gần hơn với thị hiếu quốc tế, tạo ra nhiều sản phẩm chất lượng, góp phần nâng tầm vị thế nhạc Việt. Tuy nhiên, không thể quên rằng giữa Việt Nam và các nền văn hóa khác vẫn tồn tại những giới hạn thẩm mỹ riêng.

'Ở nước ngoài, có những ca từ được coi là bình thường, nhưng ở Việt Nam lại bị xem là dung tục. Sự tiếp thu quốc tế là cần thiết, nhưng phải ý thức rõ ranh giới văn hóa', anh nhấn mạnh.

Ca sĩ Jack trình diễn ca khúc có ca từ phản cảm trong chương trình 'Moonlit childhood'. Ảnh: internet

Lê Thành Trung lấy ví dụ, các nhạc sĩ lớn như Văn Cao, Trịnh Công Sơn, Phú Quang, An Thuyên, Nguyễn Văn Tý, Đoàn Chuẩn… từng viết ca từ rất giàu hình ảnh, ẩn dụ và bay bổng, mỗi câu chữ đều được cân nhắc cẩn trọng. Trong khi đó, âm nhạc trẻ ngày nay có xu hướng gần gũi, thẳng thắn và trực diện hơn điều này không sai, nhưng đòi hỏi người sáng tác phải biết tiết chế cảm xúc, lựa chọn ngôn từ phù hợp.

Dù có những biểu hiện lệch chuẩn gần đây, nhạc sĩ Lê Thành Trung vẫn bày tỏ sự tin tưởng vào thế hệ nghệ sĩ trẻ – những người có tài năng, năng động và cống hiến tích cực cho cộng đồng.

'Tôi cho rằng những sơ suất trong ca từ không xuất phát từ sự cố ý. Khi có sự nhắc nhở, định hướng và đặc biệt là trải nghiệm đủ đầy, họ sẽ điều chỉnh và sáng tạo chuẩn mực hơn', nhạc sĩ Lê Thành Trung nói.

Anh tin rằng, với tầm ảnh hưởng và năng lượng tích cực của giới nghệ sĩ trẻ, âm nhạc Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển, vừa sáng tạo, vừa nhân văn hơn.

'Những sản phẩm ăn sổi, đua trend chỉ tồn tại trong quãng ngắn. Còn những tác phẩm thực sự có giá trị nghệ thuật và nhân văn mới là thứ trường tồn', nhạc sĩ khẳng định.