Bệnh thận âm thầm tấn công người trẻ do lối sống 'nhanh'

Theo các bác sĩ, ngày càng nhiều người trẻ suy thận do ăn uống và sinh hoạt không đúng cách.

10/10/2025 08:00

Những thói quen hàng ngày có thể gây hại thận ở người trẻ bao gồm uống ít nước, ăn mặn, tiêu thụ nhiều đường và thực phẩm chế biến sẵn, lạm dụng thuốc giảm đau, thức khuya, thiếu vận động, hút thuốc và lạm dụng rượu bia. Những thói quen này làm tăng gánh nặng cho thận, gây suy giảm chức năng lọc máu và đào thải chất độc, dẫn đến các bệnh lý thận nghiêm trọng.

Mới đây, câu chuyện từ 2 bệnh nhân suy thận ở tuổi 18 khiến nhiều người giật mình về thói quen ở các bạn trẻ. Đáng nói, trong 1.000 ca bệnh được sinh thiết thận gần đây, có tới 300 ca ở người trẻ và 70% tổn thương thận mạn tính.

Chiều 8/10, Bệnh viện Thống Nhất (TP HCM) vừa tiếp nhận và điều trị cho những bệnh nhân suy thận còn rất trẻ.

Chứng kiến chị N.N.K.V. (18 tuổi, quê Long An) đang được điều trị tích cực do suy thận tại Khoa thận (Bệnh viện Thống Nhất TPHCM), ê-kíp bác sĩ không khỏi xót xa. Theo các bác sĩ, chị V. đang là sinh viên năm nhất của một trường đại học ở TP HCM. Thời gian gần đây chị phát hiện cơ thể phù nhẹ ở tay, chân… nhưng vẫn sinh hoạt, đi học bình thường. Đến một ngày do nghi ngờ mắc bệnh nên chị V. đến Bệnh viện Thống Nhất TPHCM thăm khám và được các bác sĩ chẩn đoán bị viêm cầu thận (IgA), một thể bệnh tự miễn khiến hệ miễn dịch tấn công chính cầu thận của mình.

Chị V. cho hay thời điểm thấy sưng phù nhẹ, chị không thấy đau, không sốt… Thời gian sau nhận thấy dấu hiệu bất thường nên đi khám thì phát hiện bị suy thận.

Trường hợp khác là chị T.B.K. (18 tuổi, ngụ TPHCM), khi thấy cơ thể có dấu hiệu mệt mỏi, nước tiểu sẫm màu, sủi bọt… nên gia đình đưa đến bệnh viện cấp cứu. Tại đây, bác sĩ tiến hành xét nghiệm thì phát hiện chị K. bị suy thận giai đoạn 3, nguyên nhân do bệnh thận (IgA) diễn tiến âm thầm nhiều năm mà không hề được phát hiện.

Theo PGS.TS Nguyễn Bách, Trưởng khoa Nội thận – Lọc máu (Bệnh viện Thống Nhất TPHCM), trong 1.000 ca bệnh được sinh thiết thận gần đây, có tới 300 ca ở người trẻ, trong đó 70% liên quan đến bệnh lý thận IgA – một dạng tổn thương thận mạn tính.

'Người trẻ hiện nay sống vội, ăn mặn, uống nhiều nước ngọt, trà sữa, thức khuya triền miên. Những thói quen này đang âm thầm phá hủy thận', PGS Nguyễn Bách cảnh báo.

Điều đáng lo, bệnh thận mạn tính ở giai đoạn sớm thường không có triệu chứng điển hình. Người bệnh không đau, không sốt, không mệt rõ rệt, chỉ một số ít có dấu hiệu như nước tiểu sậm màu, tiểu bọt, phù nhẹ hoặc huyết áp tăng nhẹ.

Bác sĩ Bách cho biết, bệnh có thể điều trị khỏi nếu được phát hiện sớm qua xét nghiệm nước tiểu đơn giản, chi phí rẻ. Tuy nhiên, phần lớn người trẻ đến viện khi thận đã suy nặng, phải chạy thận hoặc ghép thận.

Nếu phát hiện sớm, người bệnh điều trị sẽ tốn rất ít chi phí nhưng khi bệnh vào giai đoạn 3, 4, con số này có thể lên tới 6-9 triệu đồng/tháng, chưa kể lọc máu.

Tỷ lệ người trẻ tuổi mắc bệnh suy thận đang tăng nhanh. Ảnh nongthonvaphattrien.vn

Theo bác sĩ, thận có nhiệm vụ lọc máu, loại bỏ độc tố, duy trì cân bằng nội môi. Để làm việc hiệu quả, thận cần đủ máu, nước và môi trường trao đổi chất ổn định. Nếu thường xuyên thiếu nước, căng thẳng kéo dài hoặc rối loạn điện giải, chức năng thận suy giảm dần mà người bệnh khó phát hiện.

Một biểu hiện phổ biến là thức khuya, thậm chí thức trắng đêm vì công việc, học tập hoặc giải trí. Tình trạng này làm rối loạn hệ nội tiết, tăng nồng độ cortisol, gây tăng huyết áp và áp lực lên thận.

Bên cạnh đó, thức khuya thường đi kèm ăn uống thất thường, lạm dụng thực phẩm nhanh, mặn, ngọt. Điều này làm tăng gánh nặng chuyển hóa cho thận.

Nhiều người trẻ thay nước lọc bằng nước tăng lực, cà phê hoặc nước ngọt. Các loại đồ uống này chỉ giúp tỉnh táo tạm thời nhưng chứa nhiều chất kích thích như caffeine, taurine, guarana. Khi dung nạp thường xuyên, các chất này gây lợi tiểu quá mức, dễ dẫn đến mất nước nhẹ kéo dài nếu không bổ sung đủ nước lọc.

Tình trạng kéo dài làm giảm lượng máu tới thận, giảm khả năng lọc, tăng nguy cơ hình thành sỏi và tổn thương tế bào ống thận. Đường và phụ gia trong nước ngọt còn góp phần gây rối loạn chuyển hóa, béo phì, đề kháng insulin – các yếu tố gián tiếp làm hại thận lâu dài.

Nhiều bạn trẻ chủ quan khi xuất hiện dấu hiệu nhẹ như tiểu đêm, mệt mỏi, thiếu tập trung, sút cân. Các dấu hiệu này thường bị nhầm với áp lực công việc hoặc thiếu ngủ nên bệnh dễ bị bỏ qua đến khi đã nặng.

Thực tế, không ít trường hợp người trẻ không mắc bệnh nền nhưng kiểm tra sức khỏe lại phát hiện chức năng thận đã giảm. Phần lớn nguyên nhân xuất phát từ lối sống thiếu kiểm soát và lạm dụng chất kích thích.

Các chuyên gia khuyến cáo, các bạn trẻ không nên nghĩ mình còn trẻ thì chưa cần chú ý sức khỏe. Bên cạnh việc khám sức khỏe định kỳ với các xét nghiệm đơn giản như creatinine, eGFR và kiểm tra nước tiểu sẽ giúp phát hiện tổn thương sớm, từ đó can thiệp kịp thời. Người trẻ cần thay đổi lối sống như không thức khuya, ăn uống hợp lý, hạn chế ăn mặn, uống đủ nước lọc, hạn chế đồ uống kích thích, nước ngọt, tăng cường vận động thể thao... để bảo vệ thận.

Theo Bình Nguyên/Tri thức & Cuộc sống