Đồng bộ nhịp thở, công nghệ xạ trị thông minh cho người bệnh ung thư

Đồng bộ nhịp thở là công nghệ xạ trị thông minh với nhiều ưu điểm vượt trội.

15/08/2025 20:02

Công nghệ cao này được triển khai trên hệ thống máy gia tốc Elekta Versa HD tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ.

Mỗi nhịp thở một cơ hội điều trị chính xác hơn

Điều trị ung thư ngày nay không chỉ là tiêu diệt khối u bằng mọi giá, mà là 'tấn công trúng đích – bảo vệ tối đa'. Trong đó, xạ trị là phương pháp dùng tia bức xạ để tiêu diệt tế bào ung thư. Nhưng có một 'trở ngại' lớn mà bác sĩ luôn phải đối mặt, đó là chuyển động của khối u theo nhịp thở.

Khi người bệnh hít vào, phổi nở ra, cơ hoành hạ thấp, tim và gan cũng dịch chuyển nhẹ. Khối u trong phổi, vú, gan hoặc trung thất… vì thế cũng 'di chuyển' theo từng nhịp thở.

Nếu máy xạ trị không tính đến chuyển động này, tia có thể chiếu lệch, gây ra tình trạng: Thiếu liều tại khối u (làm giảm hiệu quả điều trị). Tăng liều tại mô lành (gây tác dụng phụ không mong muốn như viêm phổi, viêm thực quản, tổn thương tim…).

Xạ trị đồng bộ nhịp thở là gì?

Quy trình mô phỏng xạ trị đồng bộ nhịp thở, chỉ phát tia khi u vào đúng vị trí.

Xạ trị đồng bộ nhịp thở (Respiratory Gating) là kỹ thuật sử dụng hệ thống theo dõi chuyển động hô hấp theo thời gian thực của người bệnh. Máy sẽ ghi nhận nhịp thở và xác định chính xác những thời điểm khối u nằm đúng vị trí đã được lập kế hoạch điều trị và chỉ phát tia trong những thời điểm này.

Kỹ thuật xạ trị đồng bộ nhịp thở có nhiều ưu điểm vượt trội như: Công nghệ cảm biến tự động 'lắng nghe' nhịp thở. Phần mềm xử lý và hiển thị dạng sóng nhịp thở trên màn hình. Giúp bác sĩ xác định pha 'ổn định' nhất của nhịp thở.

Ví dụ giai đoạn thở ra đều hoặc lúc nín thở sâu. Tia xạ sẽ chỉ phát ra trong đúng pha và tự động dừng lại khi người bệnh thở khác đi. Nhờ đó, tia xạ phát ra sẽ trúng mục tiêu chính xác hơn và hạn chế tối đa tình trạng chiếu vào các cơ quan lành xung quanh.

Những lợi ích khi điều trị bằng kỹ thuật xạ trị đồng bộ nhịp thở: Tia xạ chính xác hơn – ít tổn thương mô lành; Ít tác dụng phụ hơn, giảm viêm phổi, viêm thực quản, tổn thương tim…; Chất lượng sống tốt hơn trong và sau điều trị...

Kỹ thuật đồng bộ nhịp thở trong xạ trị ung thư được thực hiện trên hệ thống máy gia tốc Elekta Versa HD ('Bộ não' thông minh điều khiển theo nhịp thở) – một trong những hệ thống hiện đại nhất của hãng Elekta (Anh Quốc).

Versa HD không chỉ đơn thuần là một máy phát tia, mà là một hệ thống xạ trị thông minh, bao gồm: Hệ thống theo dõi hô hấp real-time (C-RAD – theo dõi bề mặt người bệnh không tiếp xúc theo thời gian thực); Hệ thống chụp ảnh định vị thời gian thực (IGRT) – đảm bảo đúng vị trí trước từng buổi xạ; Phần mềm đồng bộ hóa hoạt động máy theo pha hô hấp; Hỗ trợ VMAT, IMRT, SRS, SBRT – các kỹ thuật phân bố liều chính xác cao.

Với cấu hình này, Versa HD 'hiểu và đồng hành' theo từng nhịp thở của người bệnh, từ đó phát tia với độ chính xác cực cao – sai số chỉ dưới 1mm.

Điều kỳ diệu của kỹ thuật xạ trị đồng bộ nhịp thở là biến nhịp thở – điều tự nhiên nhất của con người – thành vũ khí chống lại ung thư.

Người mắc bệnh lý nào được hưởng lợi nhiều nhất khi sử dụng kỹ thuật xạ trị đồng bộ nhịp thở? Ung thư vú bên trái: Xạ trị lúc nín thở giúp đẩy tim xa khỏi vùng chiếu tia; Ung thư phổi, ung thư gan, tụy: Giảm tác dụng phụ do cơ quan di chuyển theo nhịp thở; U trung thất, vùng cạnh tim: Cần bảo vệ tim và động mạch vành; Các khối u nhỏ có chỉ định xạ phẫu cần độ chính xác cao (SBRT/SRS).

BSCKI. Đào Trung Kiên (Bệnh viện Đa khoa Phú Thọ)

Theo - BSCKI. Đào Trung Kiên/Tri thức & Cuộc sống