Phòng tránh rối loạn lo âu, béo phì ở người cao tuổi

Mắc nhiều bệnh lý cơ thể, suy giảm chức năng và đặc biệt là tình trạng cô đơn khiến cho người cao tuổi dễ rơi vào tình trạng rối loạn lo âu, gây ra nhiều hệ lụy cho sức khỏe.

01/12/2025 13:02

Ảnh minh họa.

Nhận diện rối loạn tâm thần ở người cao tuổi

Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Văn Phi, Trưởng khoa Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Lão khoa Trung ương cho biết, các rối loạn tâm thần xuất hiện ở tất cả các lứa tuổi. Tại Việt Nam, chỉ xét trong 10 nhóm rối loạn phổ biến đã có khoảng 15% dân số mắc tại một thời điểm bất kỳ. Trên thế giới, tỷ lệ này dao động 30–50% tùy thống kê. Nếu tính cả vòng đời, cứ hai người thì có gần một người từng có vấn đề sức khỏe tâm thần cần được chăm sóc.

Người cao tuổi có nguy cơ cao hơn do mắc nhiều bệnh lý cơ thể, suy giảm chức năng và đặc biệt là tình trạng cô đơn – một vấn đề xã hội đang được nhấn mạnh nhiều năm qua.

Tuy nhiên, những vấn đề về sức khỏe tâm thần thường được chẩn đoán nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Điều này dẫn đến việc bệnh nhân và gia đình họ phải trải qua quá trình khám chữa kéo dài, tốn kém về mặt thời gian và kinh tế mà vẫn không tìm ra được nguyên nhân thực sự của vấn đề. Trong khi đó, nếu được chẩn đoán và điều trị đúng cách các vấn đề về sức khỏe tâm thần, bệnh nhân có thể sẽ ổn định rất nhanh.

'Nếu một người bệnh mắc rối loạn lo âu, lúc nào cũng than phiền mình có bệnh rồi suốt ngày người nhà phải đưa đi khám tim mạch, hô hấp, thần kinh, tiêu hóa thì không chỉ làm ảnh hưởng tâm lý người nhà, còn tạo ra gánh nặng kinh tế', bác sĩ Phi nói.

Theo bác sĩ Phi, sức khỏe tâm thần là 1/3 của sức khỏe con người. Tình trạng bệnh nhân rối loạn lo âu hoặc rối loạn dạng cơ thể đi khám tim mạch, tiêu hóa, hô hấp, thần kinh… nhưng không tìm ra bệnh lý thực thể diễn ra khá phổ biến, khiến quá trình chẩn đoán kéo dài và tăng gánh nặng kinh tế. Bác sĩ Phi nhấn mạnh, chỉ cần xác định đúng rối loạn tâm thần, người bệnh có thể cải thiện rất nhanh.

Đối với người cao tuổi, các vấn đề về sức khỏe tâm thần như trầm cảm và lo âu có nguy cơ cao hơn so với các nhóm tuổi khác. Điều này là do người cao tuổi thường mắc các bệnh lý về thể chất hoặc gặp những vấn đề như cô đơn, góa bụa... Nếu không được điều trị kịp thời, các rối loạn tâm thần có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cá nhân, hoạt động hàng ngày, chất lượng cuộc sống và thậm chí dẫn đến những hành vi nguy hiểm như tự tử.

Bệnh viện Lão khoa Trung ương đã triển khai nhiều công cụ hiện đại như các test tâm lý chuyên sâu, ứng dụng AI hỗ trợ chẩn đoán, kỹ thuật kích thích từ xuyên sọ và kích thích điện một chiều xuyên sọ. Việc thành lập Phòng Can thiệp tâm lý giúp hoàn thiện hệ thống điều trị, cho phép triển khai bài bản các liệu pháp như CBT, DBT, trị liệu giảm stress cá nhân và gia đình – điều mà trước đây chưa có điều kiện thực hiện toàn diện.

Đặc biệt, khoa Sức khỏe tâm thần đang triển khai phòng tâm lý lâm sàng, nhằm cung cấp các can thiệp tâm lý cá nhân và gia đình, như liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) và các biện pháp giảm stress. Điều này sẽ giúp cải thiện đáng kể việc điều trị các vấn đề như lo âu, trầm cảm và cô đơn cho người cao tuổi.

Ngoài ra, phòng tâm lý lâm sàng cũng sẽ hỗ trợ điều trị cho các bệnh nhân trẻ và người trưởng thành có nhu cầu về chăm sóc sức khỏe tâm thần.

Béo phì là bệnh lý mạn tính cần quản lý lâu dài

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tâm - Phó Trưởng khoa Nội tiết Cơ xương khớp, Bệnh viện Lão khoa Trung ương cho biết, tỷ lệ thừa cân béo phì ở người trưởng thành Việt Nam hiện khoảng 20% và ngày càng gia tăng. Bộ Y tế đã đưa ra khuyến cáo điều trị rõ ràng, xem béo phì là bệnh lý mạn tính cần quản lý lâu dài.

Theo bác sĩ Tâm, béo phì gây hàng loạt hệ lụy như rối loạn mỡ máu, đái tháo đường, gan nhiễm mỡ, bệnh tim mạch, hội chứng ngừng thở khi ngủ, và làm nặng các bệnh cơ xương khớp. Ở người cao tuổi, việc kiểm soát cân nặng càng khó khăn vì suy giảm chức năng vận động, giảm nhận thức, khó tuân thủ điều trị và đặc biệt là hội chứng béo phì-giảm cơ (sarcopenic obesity).

Đối với người cao tuổi, việc quản lý béo phì càng trở nên thách thức hơn. Họ thường có thêm các vấn đề như suy giảm chức năng vận động, nhận thức, tuân thủ điều trị, khiến việc kiểm soát cân nặng và các bệnh lý kèm theo trở nên khó khăn hơn.

'Ở người cao tuổi, ngoài việc giúp kiểm soát cân nặng, các bài tập thể lực còn cần phải tập trung vào tăng cường sức mạnh cơ để giảm nguy cơ suy giảm chức năng vận động. Điều trị cho nhóm này đòi hỏi kết hợp chế độ ăn, vận động tăng sức mạnh cơ và lựa chọn thuốc phù hợp với các rối loạn chức năng đi kèm', bác sĩ Tâm nói.

Do đó, với người cao tuổi mắc bệnh lý béo phì, phòng khám Béo phì của Trung tâm Khám chữa bệnh theo Yêu cầu và Quốc tế mở rộng, Bệnh viện Lão khoa Trung ương sẽ thực hiện đánh giá toàn diện bằng các kỹ thuật chuyên sâu như máy BIA đo chỉ số cơ và mỡ toàn cơ thể, siêu âm mỡ tạng, chụp cắt lớp đánh giá mỡ tạng-mỡ dưới da, đồng thời sàng lọc các yếu tố nguy cơ về chế độ ăn, vận động và bệnh mắc kèm.

Bác sĩ Tâm nhấn mạnh, vai trò của bác sĩ rất quan trọng trong việc tư vấn và điều trị cho bệnh nhân béo phì, đặc biệt là ở giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh. Bác sĩ cần sàng lọc chủ động các triệu chứng như rối loạn lo âu, mất ngủ, thay đổi chu kỳ kinh nguyệt, và đưa ra các biện pháp điều trị, hỗ trợ phù hợp. Nhiều người phụ nữ vẫn coi các triệu chứng này là một diễn biến tự nhiên của quá trình mãn kinh, nhưng thực tế chúng có thể được cải thiện đáng kể nếu được can thiệp kịp thời.

Theo THIÊN LAM/Nhân dân