Thất nghiệp là hậu quả của thiếu định hướng

Học ngành gì, làm ngành gì, cố gắng như thế nào để không bị thất nghiệp… vốn là câu hỏi của nhiều bạn trẻ.

18/05/2016 18:07

Theo thống kê do Viện Khoa học Lao động và Xã hội công bố vào cuối năm 2015, có gần 30% người tốt nghiệp đại học năm 2013 gặp khó khăn trong tìm kiếm việc làm ổn định; gần 50% NTNĐH 2013 tiếp tục tham gia đào để tìm kiếm việc làm dễ dàng hơn và tìm được những công việc tốt hơn.

Họ cũng thường xuyên thiếu định hướng trong công việc: Tình trạng chuyển việc của họ khá phổ biến: Trong 2 năm, có 42,05% từng chuyển việc từ 1 đến 4 lần, chủ yếu với lý do làm không đúng với chuyên môn kỹ thuật được đào tạo.

Học nhầm ngành do thiếu định hướng

Dễ nhận thấy học nhầm ngành, chọn nhầm nghề chính là lý do phổ biến nhất dẫn đến tình trạng không ổn định, mất phương hướng hoặc thất nghiệp ở các bạn trẻ. Bạn Ánh Linh, sinh viên năm 2 Đại học Ngoại thương chia sẻ: ‘Bản thân mình trước đây học trường chuyên của tỉnh. Mình thi Ngoại thương vì hồi đó lớp mình có rất nhiều bạn cũng chọn trường này. Tuy vậy tới thời điểm này mình thấy khá nghi ngờ về quyết định của bản thân do mình có thiên hướng về các ngành xã hội học hơn. Nhiều lúc thấy hơi chán nản…'

Thất nghiệp là hậu quả của thiếu định hướng

Trong chương trình tư vấn hướng nghiệp online tại website hướng nghiệp Fixi.vn, PGS.TS Nguyễn Hoàng Ánh - phó viện trưởng Viện Kinh tế và Thương mại quốc tế, Trường ĐH Ngoại thương Hà Nội lý giải: ‘Việc học sinh chọn nhầm ngành, học nhầm trường bắt nguồn từ việc các em thiếu thông tin ngành nghề, thiếu cơ sở dữ liệu để quyết định. Bên cạnh đó thầy cô và phụ huynh - 2 ‘thế lực’ có sức chi phối rất lớn đến các em, vẫn còn nhiều trở ngại tâm lý.

Phụ huynh can thiệp quá nhiều vào cuộc sống của con, không chịu tìm hiểu con trẻ, không để các con tự lập, nhiều khi vô tình tạo cho các em tâm lý ỷ lại, thực dụng… Kiến thức ở bậc phổ thông cũng rất nặng, nhiều thầy cô chú trọng vào kiến thức hàn lâm, hoặc chú ý đến thành tích mà bỏ qua việc xây dựng điểm tựa tinh thần cho các em.’

Ngoài ra tình trạng ‘lạm phát đại học' (số lượng các trường đại học quá lớn) cũng khiến tiêu chuẩn đầu vào giảm sút. Cộng thêm với bệnh thành tích, học sinh nào cũng được phân luồng vào đại học bất kể năng lực, sở thích của các em.

Người trẻ sống hời hợt

Bỏ qua các nguyên nhân chủ quan như hệ thống giáo dục chưa hoàn thiện, các yếu tố xã hội, môi trường sống… chính bản thân người trẻ mới là người có trách nhiệm lớn nhất cho việc định hướng bản thân mình.

Thầy Vũ Khắc Ngọc cho biết trong quá trình tư vấn hướng nghiệp cho học sinh, thầy nhận được rất nhiều câu hỏi cùng theo một mô-típ: ‘học ngành nào vừa nhàn, ra trường dễ xin việc mà lương lại cao?’.

Thầy Vũ Khắc Ngọc (bên trái) tư vấn online cho các bạn trẻ

Thầy Ngọc nhận định: ‘Đây là một quan niệm sống rất đáng lo ngại của các bạn trẻ. Trước khi xác định năng lực của mình là gì, sở thích của mình là gì, người học cần tạo lập tính cam kết và kỷ luật cho bản thân. Học ngành gì, ngành nào cũng có cơ hội nhưng phấn đấu thế nào để nắm bắt được cơ hội đó, để đạt đến đỉnh cao của nghề thì còn tùy vào sự cố gắng của từng cá nhân.’

Cô Nguyễn Hoàng Ánh cũng đồng tình với ý kiến này: ‘Thiếu dữ liệu thông tin nhưng các em hoàn toàn có thể chủ động tìm kiếm từ google, tìm kiếm từ người thân xung quanh. Ngoài vấn đề chủ động còn có vấn đề học tập: Có sinh viên của tôi sắp ra trường nhưng vẫn viết nhầm trong khóa luận tốt nghiệp khối ASEAN thành ASEA. Làm gì các em cũng chỉ thích làm nhanh, thích bí kíp, thích những thứ được đúc kết mà không muốn tự thử, tự mắc sai lầm.’

Môi trường lao động thực sự cần gì?

Anh Phan Sơn, Giám đốc Nhân sự công ty Vĩnh Tường, một người am hiểu thị trường lao động nhưng đã từng tham gia vào công tác hướng nghiệp cho nhiều đoàn thể cho biết: ‘Thực tế, để được tuyển dụng, một ứng viên phải hội tụ đủ kiến thức, kỹ năng và thái độ. Người ta nói có hơn 200.000 cử nhân thất nghiệp hàng năm nhưng bản thân anh, là người đi làm tuyển dụng, thấy nhiều doanh nghiệp tuyển hoài vẫn thiếu, tuyển cả năm cũng không ra người….’

Giáo sư Nguyễn Lân Dũng và doanh nhân Phan Sơn trong một chương trình tư vấn hướng nghiệp

Giáo sư, tiến sĩ, nhà giáo Nguyễn Lân Dũng đã đưa ra những lời khuyên cho các bạn trẻ: 'Mỗi người trẻ cần xác định rõ lĩnh vực theo học, không để mình được đào tạo nghề nhưng không giỏi được nghề. Ngoài ra còn cần giải quyết dứt điểm những vấn đề như ngoại ngữ, tâm lý thích ổn định, thích làm nhà nước,…

Đối với thực trạng người trẻ thiếu định hướng, phụ huynh và nhà trường cần thường xuyên cập nhật thông tin, thay đổi quan niệm sống và tích cực đổi mới tư duy hướng nghiệp. Các em học sinh vừa có những điểm nhìn chính xác hơn về môi trường làm việc bên ngoài. Ngược lại chính các em sẽ là người trao đổi với phụ huynh và thầy cô mình, dần dần thuyết phục và nhận được sự hỗ trợ tốt nhất để phát triển nghề nghiệp phù hợp với năng lực, sở thích của bản thân.'