Trao đổi với phóng viên, TS. Lương Y Phùng Tuấn Giang, Chủ tịch Viện nghiên cứu phát triển y dược cổ truyền Việt Nam cho biết, y học cổ truyền đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi sức khỏe sau khi mắc Covid-19 và phòng chống tái nhiễm.
Theo y học cổ truyền, Covid-19 là một dạng ôn dịch. Bệnh liên quan đến các yếu tố hàn thấp, nhiệt độc và qua các giai đoạn như các bệnh truyền nhiễm khác (ủ bệnh, khởi phát, toàn phát và lui bệnh).
Giai đoạn lui bệnh còn gọi là giai đoạn phục hồi, cũng chính lúc đào thải virus bất hoạt, các yếu tố hàn thấp, nhiệt độc được bài ra. Để giai đoạn này được nhanh chóng cần nâng cao hệ miễn dịch.
Do đó, theo lương y Tuấn Giang, quá trình phục hồi Covid-19 tùy thuộc vào mức độ của bệnh trước đó:
Hồi phục sau mắc Covid-19 thể nhẹ, không có triệu chứng có thể hồi phục trong vòng một tuần đến 10 ngày.
Trong quá trình hồi phục sau mắc Covid-19 thể vừa, có thể bệnh nhân sẽ gặp phải các triệu chứng như mệt mỏi, ho và khó thở trong nhiều tuần.
Sự phục hồi của những bệnh nhân Covid-19 nặng có thể mất vài tuần đến vài tháng để thể lực và chức năng phổi trở lại bình thường.
Đối với y học cổ truyền, trong giai đoạn lui bệnh cần dùng thuốc, ăn uống để nâng cao chính khí, bổ khí huyết tạng phủ, cân bằng âm dương, đặc biệt cần kiêng kỵ cho đúng. Điều trị tích cực giai đoạn phục hồi sẽ giúp hạn chế những di chứng về sau. Tùy vào từng thể bệnh mà có pháp phương khác nhau để phục hồi cho bệnh nhân.
Trên thực tế, nhiều bệnh bệnh nhân đã hồi phục vẫn tái dương tính với virus. WHO khẳng định 'hiện chưa có bằng chứng nào cho rằng những người khỏi SARS-CoV-2 và mang sẵn kháng thể không bị lây nhiễm lại'.
Do đó, TS Lương y Phùng Tuấn Giang nhấn mạnh, phòng bệnh là quan trọng, trong đó có phòng chống tái phát sau khi khỏi bệnh cũng là mục tiêu quan trọng, nếu không làm tốt được vấn đề này việc dập dịch sẽ không triệt để được.
Theo TS, lương y Phùng Tuấn Giang, giống như phòng nhiễm bệnh, việc phòng chống tái nhiễm Covid-19 cũng dựa trên nguyên tắc nâng cao sức khỏe, sức đề kháng và thực hiện các biện pháp 5K (Khẩu trang – Khử khuẩn – Khoảng cách – Không tụ tập – Khai báo y tế).
Ngoài ra, để tăng cường sức khỏe, chống tái nhiễm Covid-19, y học cổ truyền có một số phương pháp sau:
Bảo vệ và tăng cường hệ thống miễn dịch với thảo dược
Các loại thảo dược điều hòa miễn dịch hỗ trợ chức năng miễn dịch giúp cho hệ thống miễn dịch của cơ thể hoạt động tốt.
Nấm được coi là thảo dược điều hòa miễn dịch. Có một số loại nấm an toàn và có thể cải thiện chức năng hệ thống miễn dịch như: Nấm linh chi, đông trùng hạ thảo, nấm vân chi, nấm đuôi gà tây, nấm hương, nấm khiêu vũ… Sự hiện diện của các polysaccharid trong những loại nấm này đã được chứng minh là có tác dụng tăng miễn dịch.
Hoàng kỳ là vị thuốc được sử dụng nhiều trong y học cổ truyền. Hoàng kỳ đã được chứng minh tác dụng cải thiện hoạt động miễn dịch bằng cách tăng hoạt động của các tế bào bạch cầu, kích thích hoạt động của vỏ thượng thận và kích thích hình thành hồng cầu trong tủy xương.
Rễ cây cúc dại tím là loại thảo dược giúp tăng cường miễn dịch. Đây là một loại thảo dược hữu ích để sử dụng hàng ngày để phòng tái phát hoặc nhiễm các chủng virus mới cho những người có nguy cơ cao (làm việc trong điều kiện phải tiếp xúc với nhiều người).
Tỏi, thảo dược có sẵn trong nhà bếp phòng tái nhiễm Covid-19 rất hiệu quả.
Tỏi là một loại thảo dược quen thuộc, có sẵn trong nhà bếp. Tỏi được biết đến với các tác dụng kích thích miễn dịch, làm ra mồ hôi, kháng virus, kháng khuẩn, hỗ trợ phản ứng của cơ thể đối với các tình trạng hô hấp. Sử dụng tỏi để phòng tái nhiễm Covid-19 bằng cách bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày, lên men tỏi mật ong hoặc dùng dầu tỏi.
Ngoài ra, còn một số thảo dược khác giúp củng cố miễn dịch như quả cơm cháy, cam thảo, nhân sâm, đương quy Nhật, cúc hoa… có thể được sử dụng.
Không chỉ sử dụng thảo dược dưới dạng uống (trà, thuốc sắc hay viên) mà chúng còn có thể dùng làm túi chườm, sát khuẩn tay, bột ngâm tắm… để phòng chống bệnh toàn diện hơn.
Dinh dưỡng
Dinh dưỡng lành mạnh giúp nâng cao đề kháng và hồi phục sức khỏe. Lựa chọn các loại thực phẩm an toàn tốt cho sức khỏe sẽ giúp chúng ta nuôi dưỡng cơ thể và phòng chống bệnh tật một cách lâu dài.
Cân bằng các thành phần dinh dưỡng với đa dạng thực phẩm. Nên sử dụng thực phẩm tươi hữu cơ thay cho các loại thực phẩm chế biến sẵn.
Nên bổ sung vitamin khoáng chất, chất chống oxy hóa, chống viêm và kháng si sinh tự nhiên từ các loại rau, củ, quả tươi, đặc biệt là các loại rau thơm như: Hành, tía tô, kinh giới, diếp cá, ớt chuông, húng quế, mùi tây, bạc hà…
Cắt giảm hoặc loại bỏ đường và rượu khỏi chế độ ăn uống vì chúng gây ra ức chế hệ thống miễn dịch.
Có thể kết hợp các vị thuốc để nấu ăn, tạo ra những món ăn bài thuốc có tác dụng bổ khí huyết, bổ ngũ tạng như Cháo bát bảo, Thập toàn đại bổ thang hầm gà (chim, thịt heo)…
Tập luyện thể chất, thiền định để nâng cao sức khỏe
Các phương pháp y học cổ truyền không tách rời sự tập luyện thể chất, luyện khí công và luyện ý chí.
Tập luyện thể chất mỗi ngày 30 phút bằng các bài tập dưỡng sinh nhẹ nhàng, đi bộ quanh nhà, vảy tay hoặc yoga… có thể tập trong nhà trong giai đoạn giãn cách xã hội.
Ngoài vận động thể lực, việc tập thiền cũng rất quan trọng trong việc phòng tái phát bệnh. Mỗi ngày nên dành 10 – 30 phút để ngồi thiền. Việc ngồi thiền không quan trọng thời gian bao lâu mà quan trọng là thiền với tâm thư giãn, hư vô.
Tư thế khi thiền là ngồi hoa sen, lưng thẳng ngay ngắn, chân xếp bằng đơn hoặc kép, hai bàn tay đặt lên hai đầu gối. Có thể sử dụng thêm trầm hương hoặc thảo dược thơm để tạo không gian thanh tịnh khi thiền.
Tập thiền cũng rất quan trọng trong việc phòng tái phát bệnh
Tập thở là pháp dưỡng sinh mang đến nhiều lợi ích, biến năng lượng tự nhiên thành năng lượng sinh học để điều tiết thần kinh, lưu thông khí huyết, chống lại bệnh tật, phục hồi tổn thương. Mỗi ngày nên dành 30 phút để tập thở. Có thể lựa chọn các phương pháp thở 4 thì, thở 6 thì, quy tức… để tập luyện. Đây là cách cải thiện chức năng hô hấp tốt, nhất là đối với người có tổn thương phổi do Covid-19.
'Ở giai đoạn hồi phục và chống tái nhiễm Covid-19, y học cổ truyền có những thế mạnh giúp phù chính, bổ khí huyết, điều hòa chức năng tạng phủ. Do đó, bệnh nhân sau mắc Covid-19 nên được tiếp tục chăm sóc sức khỏe và điều trị bằng y học cổ truyền', TS, lương y Phùng Tuấn Giang khuyến cáo.