Trách nhiệm của toàn nhân loại

Sâu trong rừng Amazon của Brazil, một công cụ được xây dựng để bơm carbon dioxide (CO2) vào tán rừng nhiệt đới trong một dự án có tên AmazonFACE nhằm mô phỏng các điều kiện khí quyển dự đoán trong tương lai.

02/11/2025 08:07

Công cụ được đặt gần Manaus, thành phố lớn nhất ở Amazon. 6 vòng tháp thép đứng sừng sững trên các tán rừng, mỗi vòng bao quanh khoảng từ 50 đến 70 cây trưởng thành.

Theo kế hoạch, CO2 sẽ được bơm vào cây ở mức mô phỏng các dự báo khí hậu cho những thập niên tới. Những gì thu được từ 'cỗ máy thời gian' trên sẽ cho phép các nhà khoa học nghiên cứu tác động của mức CO2 tăng cao lên hệ thực vật, là cơ sở đánh giá khả năng thích nghi của hệ sinh thái khổng lồ Amazon.

Thực tế, thí nghiệm về tác động của biến đổi khí hậu đối với hệ thực vật đã được triển khai nhiều nơi, song AmazonFACE đại diện cho một 'ranh giới mới'.

'Ranh giới mới' mà các nhà khoa học đề cập chứa đựng nỗi lo lớn, khi công tác bảo tồn 'lá phổi xanh' của Trái đất đã tới thời điểm vô cùng quan trọng để có thể ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất.

Trước thềm Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP30) do Brazil đăng cai, diễn ra từ ngày 10 đến 21/11 tới, trả lời phỏng vấn báo chí, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhấn mạnh: Chúng ta không muốn thấy Amazon biến thành thảo nguyên!

Kịch bản 'Amazon thành thảo nguyên' được lãnh đạo Liên hợp quốc cảnh báo cùng mối lo ngại nhân loại không thể hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5oC và phải thay đổi hướng đi ngay lập tức. Ông cũng kêu gọi các nhà lãnh đạo có mặt tại COP30 nghiêm túc đánh giá việc trì hoãn cắt giảm khí thải càng lâu, nguy cơ vượt khỏi 'điểm tới hạn' thảm khốc ở Amazon, Bắc Cực hay tại các đại dương càng lớn.

Chưa bao giờ cảnh báo của giới khoa học về khủng hoảng khí hậu lại trở nên khẩn thiết như hiện nay. Khi thế giới chuẩn bị cho COP30 tại Brazil, nhiệt độ trung bình toàn cầu đã tạm thời vượt quá 1,5oC so mức thời kỳ tiền công nghiệp, ngưỡng tăng mà Thỏa thuận Paris năm 2015 từng coi là 'ranh giới an toàn' cho nhân loại.

Gần 10 năm sau Thỏa thuận Paris đạt được, năm 2024 lại được xác nhận là năm nóng nhất trong lịch sử quan trắc; và đáng lo ngại hơn, năm 2025 có thể phá 'kỷ lục' đó. Hàng loạt thảm họa thiên nhiên, từ cháy rừng, hạn hán, lũ lụt, sóng nhiệt… đã minh chứng rằng biến đổi khí hậu không còn là nguy cơ xa vời, mà đã là thực tại phũ phàng.

Nhưng vấn đề là, như Tổng Thư ký Liên hợp quốc thẳng thắn thừa nhận, bất chấp cảnh báo ngày càng ráo riết về tốc độ gia tăng nhiệt độ toàn cầu, nhiều cam kết của các chính phủ vẫn chưa đạt kỳ vọng. Tại COP28 ở Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) năm 2023, các nước đã nhất trí dần chuyển đổi việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch, tuy nhiên, hành động thực tế còn khá chậm chạp.

Trong bối cảnh đó, Brazil, nước chủ nhà COP30, đang nỗ lực trở thành một trong những 'ngọn cờ xanh' của thế giới. Cam kết giảm từ 59% đến 67% lượng khí thải nhà kính vào năm 2035 so mức năm 2005, Brazil kêu gọi cộng đồng quốc tế hành động khẩn cấp, thể hiện cam kết cụ thể và có trách nhiệm trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.

Tài chính khí hậu vẫn là 'điểm nóng' trong đàm phán, do các nước đang phát triển yêu cầu nguồn lực cụ thể để thích ứng và giảm phát thải, trong khi các nền kinh tế lớn nhấn mạnh trách nhiệm chia sẻ. Brazil kỳ vọng Hội nghị năm nay có thể giúp các nước đang phát triển có thêm nhiều nguồn tài trợ hơn để thích ứng biến đổi khí hậu.

Ủng hộ Brazil kêu gọi các nước chuyển từ lời nói sang hành động nhằm đánh dấu bước ngoặt mới toàn cầu, Liên hợp quốc khẳng định, ưu tiên tại COP30 là chuyển hướng. Việc thay đổi lộ trình là hoàn toàn cần thiết để bảo đảm tình trạng nóng lên toàn cầu dù đã vượt quá 1,5oC, song vẫn cần duy trì 'càng thấp càng tốt', để tránh chạm 'điểm tới hạn'. Thừa nhận nhiều thách thức, Liên hợp quốc không từ bỏ mục tiêu, đồng thời cho biết vẫn có thể 'tạm thời vượt ngưỡng', nhưng sau đó nỗ lực hạ nhiệt kịp thời trở lại mức 1,5oC vào cuối thế kỷ.

Được ví như 'kỳ kiểm điểm giữa chặng đường từ Paris', COP30 là thời điểm quan trọng để thế giới đặt lại mục tiêu giảm phát thải; tăng tốc chuyển đổi năng lượng và đẩy mạnh huy động tài chính quy mô toàn cầu cho khí hậu. Trước thềm COP30, câu hỏi thế giới đang ở đâu trên 'lộ trình 1,5oC' không chỉ là thước đo về khí hậu, mà còn về ý chí chính trị và tinh thần đoàn kết toàn cầu. Giữ nhiệt độ tăng dưới ngưỡng nguy hiểm không phải chuyện của một quốc gia, mà là trách nhiệm chung của toàn nhân loại.

Theo THỂ TRẦN/Nhân dân