'Cáo già ma túy' ở bản Mông
Tà Cóm là một bản người Mông đặc biệt khó khăn thuộc xã Trung Lý. Nằm cách trung tâm xã 50km, con đường vào bản cheo leo, hiểm trở, chia cắt bởi nhiều dãy núi cao càng khiến cho Tà Cóm trở nên bí ẩn hơn. Là địa bàn trọng điểm phức tạp về tệ nạn ma túy, tiếp giáp biên giới Việt - Lào và khu vực 'Tam giác vàng' nên việc mua bán ma túy rất thuận lợi. Từ đây hình thành các đường dây vận chuyển ma túy lớn từ biên giới thẩm lậu vào nội địa. Vì lẽ đó, ma túy đã ăn sâu vào tiềm thức người Mông từ khi vừa sinh ra. Sau khi có chủ trương của Đảng, Nhà nước về loại bỏ cây hoa anh túc, thay thế là cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao.
Lệnh truy nã đối tượng Thào A Lềnh.
Do bị tác động, lôi kéo từ kẻ xấu, trình độ dân trí thấp, cuộc sống khó khăn, thiếu thốn, bị cô lập với bên ngoài, là nguyên nhân dẫn tới tình trạng mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy gia tăng. Cũng bởi giá trị 'siêu lợi nhuận', nhiều người dân Tà Cóm bất chấp pháp luật, ngang nhiên hoạt động, thậm trí lôi kéo người thân, bạn bè tham gia buôn bán, vận chuyển ma túy, hình thành các đường dây ma túy với số lượng lớn với nhiều đối tượng tham gia.
Sinh ra trong môi trường như vậy, thật khó để một thanh niên mới lớn như Thào A Lềnh đứng vững trước cám dỗ mang tên 'nàng tiên nâu'. Có thời điểm, ở quê Lềnh, người người, nhà nhà buôn bán ma túy, nhiều gia đình giàu lên nhanh chóng nhờ ma túy. Hắn tìm cách móc nối với những tên trùm ma túy ở địa phương, học cách mua bán, vận chuyển ma túy để... thoát nghèo. Trong thâm tâm, hắn nghĩ rằng, chỉ buôn đến khi có nhà cao cửa rộng rồi sẽ làm ăn lương thiện. Thế rồi, hắn ngày một lún sâu vào con đường tội lỗi, trở thành trùm ma túy lúc nào không hay. Mối quan hệ 'bạn hàng' được mở rộng, hắn chỉ việc ở nhà để bán 'hàng trắng' kiếm lời. Chỉ những phi vụ cần thiết, hắn mới trực tiếp tham gia. Hắn đặc biệt cảnh giác với những người lạ mặt, nghi ngờ ngay cả những người thân tín. Khi đối tượng trong đường dây bị bắt, hắn lập tức bỏ trốn vào rừng.
Thông qua các mối quan hệ làm ăn, chiều 20/9/1999, có 2 người đàn ông quốc tịch Lào tìm đến nhà Thào A Lềnh đặt vấn đề bán 2 bánh heroin với giá 6.000 USD. Vốn là chỗ quen biết từ trước nên quá trình giao dịch diễn ra nhanh chóng. Thậm chí, bọn chúng thống nhất sau khi bán trót lọt số 'hàng trắng' trên mới phải trả tiền.
Đối tượng Thào A Lềnh tại Cơ quan điều tra.
Sau khi mua số ma túy trên, Lềnh và người chú ruột là Thào A Sô (sinh năm 1956 ở cùng bản Tà Cóm) cất giấu ở vị trí bí mật trong nhà, tìm cách liên hệ các đầu nậu để bán kiếm lời. Là trùm ma túy khét tiếng trong giới mua bán 'hàng trắng', Thào A Lềnh có quan hệ chặt chẽ với các trùm ma túy người Mông ở khu vực xã Lóng Luông, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La và xã Hang Kia, Pà Cò, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. Sáng hôm sau, Thào A Lềnh cùng Thào A Sô mang theo 2 bánh heroin từ Tà Cóm đến bản Pa Kha, xã Lóng Luông.
Sau khi có mặt tại địa phương, bọn chúng tìm đến nhà Thào A Lang để liên hệ bán ma túy. Tại đây, Thào A Lềnh được Thào A Lang giới thiệu bán ma túy cho người đàn ông tên Hùng ở bản Cang, xã Pà Cò, huyện Mai Châu. Việc lựa chọn thời điểm giao, nhận hàng được các đối tượng tính toán thận trọng, tránh để lực lượng chức năng phát hiện.
Vốn là tên cáo già, Thào A Lềnh không trực tiếp ra mặt mà giao cho Thào A Sô và Thào A Lang mang ma túy đi bán. Hắn ung dung ngồi chờ tin vui. Khoảng 23 giờ ngày 22/9/1999, khi màn đêm buông xuống, đại ngàn âm u, tĩnh lặng cũng là lúc các đối tượng bí mật thực hiện giao dịch 'hàng trắng'. Bọn chúng tin rằng, thời điểm này tất cả đều đắm chìm trong giấc ngủ sâu, việc giao hàng diễn ra an toàn tuyệt đối.
Thế nhưng, chính thời điểm bọn chúng cho là an toàn nhất cũng không qua mắt được lực lượng chức năng. Các trinh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an tỉnh Hòa Bình đã bắt quả tang các đối tượng và tang vật có liên quan khi đang trong quá trình giao dịch. Sau khi biết tin đồng bọn bị bắt giữ, Thào A Lềnh lập tức bỏ trốn khỏi địa phương. Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Hòa Bình ra lệnh truy nã đặc biệt đối với Thào A Lềnh.
23 năm chui lủi trốn nã
Sau khi thoát khỏi 'lưới trời', Thào A Lềnh bỏ trốn lên rừng, cắt đứt mọi liên lạc với gia đình. Biết trước kết cục nên hắn kiên trì bám trụ trong rừng, luôn mang theo vũ khí nóng để đối phó. Việc truy bắt đối tượng càng trở nên khó khăn, phức tạp hơn khi vào năm 2010, quá trình vây bắt đối tượng truy nã đặc biệt nguy hiểm Vàng A Khua ở Hang Kia, Mai Châu khiến 3 chiến sỹ Công an tỉnh Hòa Bình hy sinh và nhiều đồng chí khác bị thương.
Quá trình chống lại lực lượng chức năng, đối tượng còn ra tay sát hại người con trai ruột để kích động đồng bào Mông, khiến tình hình trở nên phức tạp. Sau khi các cơ quan tư pháp ở Trung ương ban hành thông tư liên ngành về giảm án đối tượng truy nã đầu thú ở bản Mông, có nhiều đối tượng truy nã lâu năm tới Cơ quan công an đầu thú để hưởng khoan hồng. Được vận động của gia đình, người thân, Thào A Lềnh có ý định đầu thú.
Thế nhưng, khi thời điểm thông tư liên ngành hết hiệu lực, Lềnh tiếp tục bỏ trốn, cố thủ, sẵn sàng liều chết, khiến việc bắt giữ càng trở nên khó khăn gấp bội. Vốn là tên cáo già, Thào A Lềnh liên tục di chuyển qua các địa bàn, sử dụng nhiều tên họ để tránh sự phát hiện của Cơ quan công an.
Sau khi Công an huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa đẩy mạnh truy quét tội phạm truy nã, nhận thấy việc lẩn trốn có nguy cơ bại lộ, đối tượng quyết định ngược về bản Hua Noong, xã Hua Nhàn, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La. Tại đây, đối tượng đã làm giả giấy tờ tùy thân, thay tên và năm sinh từ Thào A Lềnh, sinh năm 1965 thành Thào A Cha, sinh năm 1966, thay đổi địa chỉ thường trú. Với vỏ bọc như vậy, hắn tin rằng lực lượng chức năng sẽ không thể phát hiện được.
Thời gian thấm thoắt thoi đưa, Thào A Lềnh lẩn trốn hơn 23 năm. Trong suốt thời gian đó, lực lượng Công an vẫn bí mật xác minh, truy tìm đối tượng. Dẫu biết rằng, việc bắt giữ vô cùng khó khăn, song các anh có niềm tin sẽ bắt giữ thành công đối tượng. Qua nguồn tin quần chúng, các trinh sát đón nhận thông tin bất ngờ, đối tượng có đặc điểm giống Thào A Lềnh hiện có mặt tại bản Hua Noong, xã Hua Nhàn, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La. Đây có thể là thời điểm thuận lợi để bắt giữ đối tượng. Tuy nhiên, đối tượng này có tên Thào A Cha. Liệu đây có phải là cùng một người, có phải là đối tượng trốn truy nã cách đây 23 năm? Hàng loạt câu hỏi ẩn hiện trong đầu các trinh sát.
Sau khi bí mật xác minh, trích xuất các tài liệu liên quan đến Thào A Cha, các trinh sát phát hiện, trước đây đối tượng có tên là Thào A Lềnh, thường trú tại xã Trung Lý, huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa. Tiến hành xâu chuỗi các dữ liệu, các trinh sát khẳng định Thào A Cha chính là Thào A Lềnh, đối tượng truy nã đặc biệt cách đây 23 năm.
Trùm ma túy Thào A Lềnh.
Trùm ma túy Thào A Lềnh khi bị dẫn giải đến phiên xét xử.
Nắm được quy luật của đối tượng, phương án bắt giữ được xác lập. Thế nhưng, đây là đối tượng đặc biệt nguy hiểm, có vũ khí nóng nên phương án vây bắt phải tính toán chi tiết, chặt chẽ, đảm bảo tuyệt đối an toàn. Đến ngày 27/12/2022, các trinh sát Công an huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La phối hợp với Công an tỉnh Hòa Bình phát hiện đối tượng từ trên núi trở về nhà. Các trinh sát đã nhanh chóng áp sát, khống chế thành công đối tượng Thào A Lềnh.
Sự việc diễn ra bất ngờ khiến đối tượng không kịp trở tay. Sau hơn 23 năm lẩn trốn, Thào A Lềnh đã sa lưới pháp luật trước sự kiên trì, mưu trí của các trinh sát điều tra tội phạm về ma túy. Trao đổi với Đại úy Vũ Thành Trung - cán bộ Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an tỉnh Hòa Bình, sau khi bị bắt, Thào A Lềnh tỏ ra lỳ lợm, phủ nhận toàn bộ cáo buộc của cơ quan điều tra. Hắn không nói chẳng rằng, chỉ khi điều tra viên đưa ra chứng cứ, tài liệu, hắn mới thay đổi lời khai. Đây thực sự là thách thức đối với điều tra viên khi đấu tranh với tên trùm ma túy. Sau gần một năm điều tra, củng cố chứng cứ, các điều tra viên có đủ tài liệu buộc tội hắn tham gia mua bán trái phép 2 bánh heroin.
'Gieo gió thì gặt bão', điều gì đến đã đến, vào trung tuần tháng 11/2023 mới đây, TAND tỉnh Hòa Bình mở phiên tòa xét xử Thào A Lềnh về tội mua bán trái phép chất ma túy. Tại phiên tòa, Thào A Lềnh tiếp tục thay đổi lời khai, phủ nhận cáo buộc của đại diện VKSND. Tuy nhiên, căn cứ các tài liệu, chứng cứ liên quan, đủ cơ sở kết luận Thào A Lềnh mua bán trái phép chất ma túy. Bản án tù chung thân là cái kết thích đáng cho tên trùm ma túy coi thường pháp luật, gieo rắc 'cái chết trắng' cho xã hội.