Sau Kỳ họp thứ mười, Quốc hội khóa XV, sáng 15/12, tại trụ sở phường Bạch Mai (Hà Nội), Tổng Bí thư Tô Lâm cùng các đại biểu Quốc hội đã tiếp xúc cử tri, lắng nghe và trao đổi nhiều vấn đề lớn liên quan trực tiếp đến đời sống nhân dân.
Trong đó, câu chuyện về giáo dục - y tế, đặc biệt là những bất cập trong tổ chức dạy học và các khoản thu trong nhà trường, đã nhận được sự quan tâm đặc biệt.
Trao đổi với cử tri, Tổng Bí thư nhấn mạnh yêu cầu cấp phường, xã phải nắm bắt cụ thể, chi tiết nhu cầu về trường học, y tế trên địa bàn, từ đó chủ động chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị, bảo đảm quyền tiếp cận các dịch vụ công thiết yếu của người dân. Đáng chú ý, Tổng Bí thư thẳng thắn chỉ rõ một thực trạng đang gây bức xúc trong xã hội hiện nay: 'Nhà nước miễn học phí, nhưng trường lại bày ra nhiều thứ khác thu tiền nhiều hơn'.
Theo Tổng Bí thư, khoản học phí Nhà nước miễn cho học sinh chỉ vào khoảng 1-2 triệu đồng mỗi năm, song ở không ít cơ sở giáo dục, nhà trường lại liên kết với các doanh nghiệp, trung tâm bên ngoài để tổ chức dạy ngoại ngữ, trí tuệ nhân tạo (AI), âm nhạc, thể dục, kỹ năng… và thu thêm vài triệu đồng mỗi học sinh.
![]()
Thông báo thu tiền học phải nộp của học sinh. Ảnh: PHCC
'Không thể biến trường học thành nơi dịch vụ được. Thành phố Hà Nội phải kiểm tra vì hiện tượng này không đúng bản chất giáo dục', Tổng Bí thư nhấn mạnh.
Phát biểu này không chỉ phản ánh thực tiễn đang diễn ra tại nhiều địa phương, mà còn chạm đúng tâm tư, bức xúc âm ỉ của đông đảo phụ huynh suốt nhiều năm qua.
Miễn học phí nhưng gánh nặng chưa giảm
Chị Phương Trúc, một phụ huynh tại TP Hồ Chí Minh cho rằng, chủ trương miễn học phí, tiến tới miễn phí sách giáo khoa cho học sinh là chính sách mang tính nhân văn sâu sắc, thể hiện rõ sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với tương lai giáo dục và sự phát triển con người.
Tuy nhiên, nếu nhìn thẳng vào thực tế, gánh nặng tài chính mà nhiều gia đình đang phải gánh chịu không những không giảm, mà còn có xu hướng gia tăng thông qua các khoản thu 'biến tướng' trong nhà trường.
Theo chị Trúc, ở nhiều trường học hiện nay, song song với chương trình chính khóa, nhà trường tổ chức hàng loạt môn học liên kết với các trung tâm bên ngoài và thu phí.
Số tiền phụ huynh phải đóng cho các chương trình này thậm chí còn cao hơn mức học phí được miễn. Điều này khiến không ít gia đình đặt câu hỏi: Chính sách miễn học phí liệu đã thực sự đến được với người dân, hay mới chỉ dừng lại ở hình thức?
![]()
Cải cách giáo dục chỉ thực sự có ý nghĩa khi nhìn thẳng vào những bất cập và đặt quyền lợi, sự phát triển toàn diện, sức khỏe tinh thần của học sinh lên hàng đầu.
Không chỉ dừng ở đó, việc sắp tới miễn phí sách giáo khoa được kỳ vọng sẽ tiếp tục giảm bớt gánh nặng cho phụ huynh. Tuy nhiên, theo nhiều ý kiến, nếu chỉ miễn sách nhưng các khoản thu không chính danh, thu trá hình dưới nhiều hình thức khác nhau vẫn tồn tại, thì lợi ích dành cho học sinh và gia đình vẫn rất hạn chế.
Một vấn đề khác cũng được nhiều phụ huynh phản ánh là hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh tại một số trường học đang đi chệch khỏi tinh thần ban đầu.
Thay vì đóng vai trò cầu nối, hỗ trợ nhà trường trong các hoạt động giáo dục, nhiều ban đại diện lại trở thành 'đầu mối thu tiền', áp đặt mức đóng góp vài trăm nghìn đồng mỗi học sinh, yêu cầu 'chia đều, ai cũng phải đóng', bất chấp hoàn cảnh từng gia đình.
![]()
Tâm tư của 1 phụ huynh về khoản thu và chương trình liên kết của nhà trường. Ảnh: PHCC
Theo phản ánh, ở không ít trường hợp, việc đóng góp này không mang tính tự nguyện mà mang dáng dấp của sự ép buộc dưới danh nghĩa tập thể.
Nghiêm trọng hơn, có nơi Ban đại diện tự ý chi tiêu, không xin ý kiến phụ huynh, cuối năm chỉ báo cáo qua loa, thiếu minh bạch, làm xói mòn niềm tin của phụ huynh đối với nhà trường và môi trường giáo dục.
Một câu hỏi được chị Trúc cùng nhiều phụ huynh đặt ra là: 'Nếu các môn học liên kết thực sự cần thiết, tại sao không để phụ huynh tự đăng ký với các trung tâm bên ngoài theo nhu cầu và điều kiện của từng gia đình? Việc nhà trường đứng ra tổ chức các chương trình này ngay trong giờ học, tại lớp học chính khóa, vô hình trung đặt phụ huynh vào thế khó'.
Trong bối cảnh 'cả lớp đều học', không ít phụ huynh dù không thực sự mong muốn vẫn phải 'tự nguyện theo số đông' vì lo ngại con mình sẽ bị tách khỏi tập thể, khác lịch học, hoặc chịu những thiệt thòi về tâm lý.
Chị Trúc cũng bày tỏ: 'Sự tự nguyện trong trường hợp này, theo nhiều ý kiến, chỉ mang tính hình thức, che đậy một sự ép buộc tinh vi nhưng phổ biến. Thời lượng dành cho các môn học liên kết lẽ ra nên được sử dụng để ôn tập, củng cố kiến thức chính khóa cho học sinh, nhất là những em còn yếu, còn hổng kiến thức'.
Thực tế nghịch lý đang diễn ra là giáo viên phản ánh học sinh chưa vững bài, hổng kiến thức, rồi đề nghị phụ huynh về nhà kèm thêm, trong khi thời gian trên lớp lại bị chia sẻ cho các chương trình thu phí.
'Giáo dục không thể được xây dựng trên sự im lặng và cam chịu của phụ huynh. Muốn cải cách giáo dục thực chất, cần nhìn thẳng vào những bất cập này, lắng nghe tiếng nói của phụ huynh, minh bạch hóa các khoản thu - chi, trả lại đúng ý nghĩa của hai chữ 'tự nguyện' và quan trọng hơn cả: Đặt quyền lợi, sức khỏe tinh thần của học sinh lên hàng đầu, thay vì chạy theo những mô hình thu phí đội lốt giáo dục', chị Trúc nhấn mạnh.
'Quá nhiều tiền, quá ít niềm tin'
Chị Vũ Thu Trang, phụ huynh tại Hà Nội chia sẻ rằng, môn Tin học quốc tế ở cấp Trung học cơ sở được tổ chức như một môn bắt buộc, với mức học phí mỗi tháng cao gấp nhiều lần học phí chính khóa vừa được giảm.
'Nói là tự nguyện nhưng thực chất là ép buộc. Không ghi danh thì con sẽ là số ít trong lớp', chị Trang bức xúc.
![]()
Thông báo đăng ký tham gia chương trình Tin học quốc tế ICDL của 1 trường học gửi cho phụ huynh đăng ký. Ảnh: PHCC
Anh Lê Quang Anh, phụ huynh tại Bắc Ninh cho rằng, điều khiến nhiều gia đình lo lắng không chỉ là tiền, mà là chất lượng và hiệu quả của các chương trình liên kết.
Theo anh, chúng ta cần đánh giá nghiêm túc đội ngũ giáo viên giảng dạy liên kết, giáo án, sản phẩm đầu ra, mức độ hiệu quả thực sự, đồng thời lấy ý kiến người học.
'Phụ huynh không thiếu tiền cho con học, chỉ thiếu niềm tin vào một nền giáo dục tử tế', anh Quang Anh nói.
Nhiều ý kiến cũng phản ánh tình trạng 'nở rộ' các môn học thu phí: Tiếng Anh tăng cường, tiếng Anh bản ngữ, tiếng Anh phần mềm; tin học quốc tế; STEM; kỹ năng sống… nhưng không có kiểm tra, đánh giá rõ ràng, không thi cử, không đo lường hiệu quả. Hệ quả là học sinh mất tiền, mất thời gian, vùi đầu ở trường cả ngày, trong khi chất lượng và tuổi thơ bị bào mòn.
Trước những phản ánh ngày càng nhiều từ phụ huynh và dư luận, đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết đã yêu cầu các địa phương tiếp tục rà soát tổng thể việc tổ chức dạy học liên kết trong các nhà trường.
Tại Hà Nội, Sở Giáo dục và Đào tạo đã có công văn gửi UBND các xã, phường và các trường công lập trực thuộc, yêu cầu báo cáo tình hình thực hiện các dịch vụ hỗ trợ giáo dục trong trường học, bao gồm kỹ năng sống, tiếng Anh, STEM, kỹ năng công dân số, AI… Các đơn vị được yêu cầu đánh giá căn cứ pháp lý, sự cần thiết, hiệu quả và đề xuất phương án trong thời gian tới, làm rõ những nội dung cần thiết hoặc không cần thiết tiếp tục tổ chức trong nhà trường.
![]()
Trường học cần giữ đúng vai trò cốt lõi của mình.
Từ những phản ánh thẳng thắn của phụ huynh, có thể thấy yêu cầu chấn chỉnh các khoản thu, các chương trình liên kết trong nhà trường không còn là vấn đề riêng lẻ, mà đã trở thành đòi hỏi bức thiết của xã hội.
Mong mỏi lớn nhất của phụ huynh hiện nay là được tự do lựa chọn. Gia đình nào có nhu cầu và điều kiện thì tự đăng ký cho con học các chương trình bổ trợ bên ngoài; gia đình chưa sẵn sàng thì không bị áp lực, không bị thiệt thòi.
Trường học cần giữ đúng vai trò cốt lõi của mình: Một môi trường giáo dục công bằng, nhân văn, nơi mọi học sinh đều được tôn trọng và phát triển, không bị phân biệt chỉ vì những lựa chọn mang tính kinh tế của gia đình.
Copy link
Quay lại
