Giải mã bản đồ cổ hé lộ thành phố bị lãng quên hàng ngàn năm

Nhờ một tấm bản đồ cổ, các nhà khảo cổ đã xác định thành công vị trí của thành phố cổ Tharais - khu định cư Byzantine đã thất lạc từ lâu tại Jordan.

25/07/2025 07:42

Việc phát hiện khu định cư Tharais được dẫn đầu bởi Tiến sĩ Musallam R. Al-Rawahneh, Phó Giáo sư Khảo cổ học tại Đại học Mu'tah, người đã tiến hành nghiên cứu thực địa sâu rộng từ năm 2021 - 2024 tại tỉnh Karak, Jordan. Nhóm nghiên cứu có khám phá mang tính đột phá khi phân tích Bản đồ khảm Madaba có từ thế kỷ thứ 6. Ảnh: M. R. Al-Rawahneh/Gephyra.

Bản đồ khảm Madaba hiện được lưu giữ tại Nhà thờ St. George ở Madaba, Jordan. Tấm bản đồ hơn 1.500 tuổi này mô tả chi tiết vùng đất thánh thời xưa. Ảnh: M. R. Al-Rawahneh/Gephyra.

Nhờ tấm bản đồ trên, các chuyên gia đã xác định thành công vị trí của thành phố cổ Tharais. Với những bằng chứng khảo cổ thu thập được, họ xác định Tharais không chỉ là thành phố nông nghiệp đơn thuần. Ảnh: M. R. Al-Rawahneh/Gephyra.

Nhóm của Tiến sĩ Al-Rawahneh đã phát hiện tàn tích của một nhà thờ kiểu vương cung thánh đường Byzantine với đầy đủ các mảnh sàn khảm tinh xảo, một lối vào bằng đá hình chữ nhật và những phiến đá ngưỡng cửa đặc trưng của các công trình tôn giáo Byzantine khác trong khu vực. Ảnh: Chris Melcher / 500px//Getty Images.

Sự nổi bật của Tharais trên tấm bản đồ cổ đại và việc phát hiện ra công trình nhà thờ đồ sộ này cho thấy thành phố này vừa là một địa điểm hành hương linh thiêng vừa nằm trên tuyến đường thương mại quan trọng. Ảnh: M. R. Al-Rawahneh.

Vị trí chiến lược của Tharais nằm giữa cao nguyên Moabite và rìa phía đông nam của Biển Chết. Điều này giúp Tharais nằm trên các tuyến đường thương mại quan trọng nối Zoar (ngày nay là Ghor es-Safi) với miền trung Jordan. Ảnh: Musallam R. Al-Rawahneh | Indian Defence Review.

Vai trò quan trọng trong lĩnh vực tôn giáo - thương mại đã đưa Tharais trở thành khu định cư quan trọng trong thời kỳ Byzantine. Nơi đây thường xuyên tiếp đón khách lữ hành, khách hành hương và thương nhân giúp Tharais đạt được sự thịnh vượng. Ảnh: M. R. Al-Rawahneh.

Nhóm nghiên cứu tìm thấy bằng chứng cho thấy người dân Tharais đã tự cung tự cấp được lượng lương thực đáng kinh ngạc. Họ tìm thấy những máy ép dầu ô liu, máy ép nho, cối xay nước... cho thấy hoạt động nông nghiệp và chế biến thực phẩm tinh vi đã nuôi sống cả cư dân địa phương cũng như những người dân đến từ nơi khác. Ảnh: Musallam R. Al-Rawahneh.

Tiếp đến, việc tìm thấy các bia mộ bằng tiếng Hy Lạp và tiếng La-tinh có niên đại từ thế kỷ thứ 5 - 7 cung cấp bằng chứng trực tiếp về cộng đồng Cơ đốc giáo từng sinh sống tại Tharais trong thời kỳ đỉnh cao. Ảnh: Musallam R. Al-Rawahneh.

Theo Tâm Anh (theo Ancient origins)/Tri thức & Cuộc sống