Hơn 200 đồng tiền cổ 'Mặt trời mọc' hé lộ sự thật bất ngờ

Nghiên cứu mới về hơn 200 đồng tiền cổ 'Mặt trời mọc' có niên đại từ thiên niên kỷ thứ nhất sau Công nguyên hé lộ mạng lưới thương mại rộng lớn khắp Đông Nam Á.

14/08/2025 20:08

Các chuyên gia mới công bố nghiên cứu về 245 đồng tiền cổ từ thiên niên kỷ thứ nhất sau Công nguyên được tìm thấy ở Đông Nam Á. Số tiền cổ này có họa tiết Mặt trời mọc và Srivatsa đặc trưng, cung cấp bằng chứng thuyết phục cho thấy nền kinh tế tiền tệ của Đông Nam Á cũng tinh vi không kém gì các nền văn minh đương đại ở Rome, Ấn Độ và Trung Á. Ảnh: The Trustees of the British Museum/Antiquity Publications Ltd.

Nghiên cứu do Tiến sĩ Andrew Harris từ Đại học Quốc gia Singapore dẫn đầu và được công bố trên tạp chí Antiquity. Đây là nghiên cứu toàn diện đầu tiên xem xét những đồng tiền này như một tập dữ liệu khảo cổ học tích hợp chứ không phải là các hiện vật khu vực riêng lẻ. Ảnh: Antiquity Publications Ltd.

Theo nhóm nghiên cứu, những đồng tiền bạc này thường có hình mặt trời mọc ở một mặt và mặt còn lại là Srivatsa - biểu tượng ban đầu trong truyền thống tôn giáo Ấn Độ. Loại tiền này đã tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại đường dài và giao lưu văn hóa rộng rãi trên toàn bộ khu vực Đông Nam Á. Ảnh: Ancient origins.

Khám phá đáng chú ý nhất là phân tích khuôn đúc chi tiết - nghiên cứu về khuôn kim loại dùng để dập họa tiết lên đồng xu. Nhóm nghiên cứu phát hiện một đồng xu đến từ Bangladesh và một đồng xu khác đến từ Việt Nam được sản xuất từ cùng một khuôn đúc. Điều này cho thấy chúng có thể được đúc bởi cùng một cá nhân hoặc một thực thể chính trị mặc dù nằm cách nhau hàng ngàn km. Ảnh: Ho Chi Minh City History Museum and SOSORO Museum of Economy and Money, Phnom Penh.

'Điều này cung cấp bằng chứng thuyết phục về sự lưu hành rộng rãi trên phạm vi rộng lớn. Không có đồng tiền Đông Nam Á cổ nào khác có sự phân phối rộng rãi như những đồng tiền mang họa tiết Mặt Trời Mọc/Srivatsa', Tiến sĩ Andrew cho hay. Ảnh: Ho Chi Minh City History Museum and SOSORO Museum of Economy and Money, Phnom Penh.

Phân tích mới cho thấy nền kinh tế dựa trên tiền tệ và các mối quan hệ chính trị tạo điều kiện cho chúng thay đổi đáng kể theo thời gian, trái ngược với những giả định trước đây về sự cô lập kinh tế của khu vực. Ảnh: Ho Chi Minh City History Museum and SOSORO Museum of Economy and Money, Phnom Penh.

Ngay từ thế kỷ thứ hai sau Công nguyên, biên niên sử Trung Quốc đã ghi lại tầm quan trọng của khu vực Đông Nam Á trong mạng lưới thương mại trải dài từ Cận Đông đến Trung Quốc. Ảnh: SOSORO Museum of Economy and Money, see Harris et al. Reference Harris, Cremaschi, Lim, De Iorio and Kwa2024: 1030.

Các bằng chứng khảo cổ học đã liên tục củng cố những ghi chép trên thông qua các cuộc khai quật trên khắp Đông Nam Á như phát hiện ra đồ thủy tinh La Mã, đồ trang sức Ấn Độ, đồ gốm Ba Tư, Tây Nam Á và Trung Quốc bên cạnh những món đồ bằng đồng, bạc đặc trưng. Ảnh: The Trustees of the British Museum/Antiquity Publications Ltd.

Tiền xu được sản xuất bằng kỹ thuật đúc khuôn tinh vi. Trong đó, các đĩa kim loại trống được ép vào khuôn để in họa tiết lên cả hai mặt. Phương pháp sản xuất tiêu chuẩn này cho phép đồng tiền được chấp nhận và công nhận rộng rãi ở nhiều nơi trên thế giới, tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại hàng hải trên khắp khu vực Ấn Độ Dương. Ảnh: IURII BUKHTA/Getty Images.

Theo Tâm Anh (theo Ancient origins)/Tri thức & Cuộc sống