Năm mới nghe truyền thuyết về 12 con giáp

Vào dịp Tết Nguyên Đán, việc tìm hiểu về con giáp của năm mới và những câu chuyện truyền thuyết liên quan là một hoạt động thú vị, trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống.

27/01/2025 13:25

Mỗi độ xuân về, bên cạnh những phong tục truyền thống như chúc Tết, mừng tuổi, du xuân, người dân Á Đông lại háo hức tìm hiểu về con giáp đại diện cho năm mới. Vòng quay 12 con giáp, với những hình tượng quen thuộc như Tý, Sửu, Dần, Mão… không chỉ là một hệ thống ghi thời gian đặc biệt mà còn ẩn chứa những câu chuyện truyền thuyết thú vị, được lưu truyền từ đời này sang đời khác, tô điểm thêm cho không khí rộn ràng của ngày Tết cổ truyền.

Truyền thuyết về 12 con giáp là một phần không thể thiếu trong văn hóa dân gian, có nguồn gốc từ xa xưa và gắn liền với nhiều nền văn minh phương Đông. Câu chuyện về nguồn gốc của 12 con giáp được kể lại với nhiều dị bản khác nhau, nhưng phổ biến nhất vẫn là câu chuyện về cuộc thi tuyển chọn do Ngọc Hoàng Thượng Đế tổ chức. Theo đó, Ngọc Hoàng muốn chọn ra 12 loài vật để đại diện cho các năm trong một chu kỳ thời gian và cuộc thi tài đã diễn ra vô cùng gay cấn và hấp dẫn.

Câu chuyện kể rằng, Ngọc Hoàng đã thông báo về cuộc thi vượt sông, nhiều loài vật đến tham gia đều mang trong mình quyết tâm cao độ. Mèo và Chuột vốn là đôi bạn thân, chúng quyết định cùng nhau vượt sông. Tuy nhiên, do không biết bơi, cả hai đã nhờ Trâu tốt bụng giúp đỡ.

Khi gần đến đích, Chuột với bản tính ranh ma đã đẩy Mèo xuống sông, rồi nhanh chân nhảy lên bờ, giành vị trí đầu tiên trong bảng xếp hạng. Trâu hiền lành về đích thứ hai. Hổ dũng mãnh sau một hồi vật lộn với dòng nước chảy xiết cũng cán đích ở vị trí thứ ba.

Mèo thông minh đã nhảy trên lưng các con vật khác để vượt sông, về đích thứ tư. Rồng oai phong lẫm liệt có thể bay lượn trên trời, nhưng vì lòng tốt muốn giúp đỡ muôn loài tạo mưa nên đã đến đích sau Thỏ. Rắn khôn ngoan ẩn mình trong bờm Ngựa để vượt sông, đến gần đích mới bất ngờ xuất hiện, giành vị trí thứ sáu. Ngựa về đích thứ bảy.

Dê, Khỉ và Gà, ba con vật có tinh thần đồng đội cao, đã hợp sức đóng bè vượt sông và lần lượt về đích ở vị trí thứ tám, chín và mười. Chó vốn là loài vật trung thành và thích giúp đỡ người khác nên dù bơi rất giỏi nhưng đã mải mê chơi đùa dưới nước nên về đích thứ mười một. Cuối cùng, Lợn lề mề, sau khi ăn no nê và ngủ một giấc, mới ì ạch về đích, kết thúc cuộc đua và hoàn thành danh sách 12 con giáp.

Tại Trung Quốc, con giáp Mão gắn với loài Thỏ, họ cho rằng Thỏ mới là kẻ thông minh, nhảy trên lưng các con vật khác để vượt sông. Truyền thuyết Trung Quốc cũng lý giải về việc vì sao Mèo không có trong danh sách 12 con giáp.

Số phận hẩm hiu của Mèo chính là kết quả từ sự gian xảo của Chuột. Sau khi bị Chuột đẩy xuống sông, Mèo không những không được vào danh sách 12 con giáp mà còn mang mối hận với Chuột, khiến cho đôi bạn thân ngày nào trở thành kẻ thù không đội trời chung.

Tuy nhiên, bên cạnh câu chuyện chính về cuộc thi vượt sông, ở nhiều địa phương khác nhau, truyền thuyết về 12 con giáp lại được kể theo những cách khác nhau, mang đậm dấu ấn văn hóa và tín ngưỡng của từng vùng miền. Có nơi kể rằng, Ngọc Hoàng đã triệu tập tất cả các loài vật đến để lựa chọn, và 12 con vật đến sớm nhất sẽ được vinh danh. Cũng có nơi lại kể rằng, 12 con giáp được chọn dựa trên sự đóng góp và vai trò của chúng trong đời sống của con người.

Dù có nhiều dị bản khác nhau, nhưng nhìn chung, các câu chuyện truyền thuyết về 12 con giáp đều mang những ý nghĩa sâu sắc. Chúng không chỉ giải thích về nguồn gốc của hệ thống lịch can chi mà còn thể hiện những phẩm chất tốt đẹp của các loài vật, đồng thời gửi gắm những bài học nhân văn về sự trung thực, lòng dũng cảm, tinh thần đồng đội và sự thông minh.

Trong văn hóa Á Đông, mỗi con giáp đều mang một ý nghĩa tượng trưng riêng và được cho là có ảnh hưởng đến tính cách, vận mệnh và sự nghiệp của những người sinh vào năm đó.

Ví dụ, người tuổi Tý thường được cho là thông minh, nhanh nhẹn và có tài lãnh đạo. Người tuổi Sửu thì chăm chỉ, kiên trì và đáng tin cậy. Người tuổi Dần mạnh mẽ, dũng cảm và có tinh thần phiêu lưu. Cứ như vậy, mỗi con giáp đều mang những đặc trưng riêng, tạo nên sự đa dạng và phong phú cho hệ thống 12 con giáp.