Rằm tháng 7 xá tội vong nhân, cúng sao cho đúng để trọn hiếu nghĩa?

Rằm tháng 7 âm lịch hằng năm là ngày lễ lớn trong đời sống tín ngưỡng của người Việt, vừa mang ý nghĩa tâm linh vừa thể hiện truyền thống 'uống nước nhớ nguồn'.

06/09/2025 09:41

Nguồn gốc và ý nghĩa của ngày Xá tội vong nhân

Theo quan niệm dân gian Á Đông, Rằm tháng 7 là ngày 'Xá tội vong nhân'. Người xưa tin rằng vào ngày này, Diêm Vương sẽ mở cửa địa ngục, cho các vong hồn, cô hồn không nơi nương tựa được trở về dương gian để hưởng lễ vật, nhờ đó giải bớt nỗi khổ đau.

Sách 'Địa Tạng kinh' trong Phật giáo cũng có ghi chép rằng ngày 15 tháng 7 là dịp chư Tăng mãn hạ, sau ba tháng an cư kiết hạ chuyên tu, sẽ hồi hướng công đức cho chúng sinh, đặc biệt là các vong linh. Từ đó, người dân tin rằng Rằm tháng 7 là cơ hội để cúng lễ cầu siêu cho ông bà tổ tiên và bố thí cho những linh hồn bơ vơ.

Ở Việt Nam, ngày này hòa quyện giữa tín ngưỡng dân gian và giáo lý nhà Phật, vừa mang tính tâm linh, vừa trở thành nét đẹp truyền thống nhân văn. Người Việt coi việc cúng Rằm tháng 7 là cách báo hiếu, tưởng nhớ tổ tiên, đồng thời mở lòng nhân ái với những linh hồn bất hạnh.

Phong tục cúng lễ ngày Rằm tháng 7

Trong dân gian, Rằm tháng 7 thường gắn liền với hai nghi lễ chính: cúng Phật, cúng gia tiên và cúng cô hồn.

Cúng Phật: Thường diễn ra tại chùa hoặc tại gia đình theo nghi thức chay tịnh, nhằm cầu siêu cho cha mẹ, tổ tiên, đồng thời gieo duyên lành cho bản thân và gia đình.

Cúng gia tiên: Gia đình bày mâm cơm mặn hoặc chay, có đầy đủ hương, hoa, quả, nước để dâng lên bàn thờ tổ tiên, bày tỏ lòng hiếu kính.

Cúng cô hồn: Được xem là nghi lễ đặc trưng nhất trong ngày Xá tội vong nhân. Lễ vật thường gồm cháo loãng, gạo, muối, bỏng ngô, bánh kẹo, ngô khoai… Sau khi cúng xong, gạo muối sẽ rắc ra sân với niềm tin giúp các vong linh no đủ, không quấy nhiễu gia đình.

Một số địa phương còn tổ chức phóng sinh chim, cá hoặc phát chẩn, làm việc thiện trong dịp này. Hành động ấy vừa mang tính nhân đạo, vừa được tin là tích thêm phúc đức cho con cháu.

Điều đáng lưu ý, theo các nhà nghiên cứu văn hóa, việc cúng Rằm tháng 7 không nên quá nặng về hình thức, càng không nên biến tướng thành mê tín dị đoan. Ý nghĩa quan trọng nhất của ngày lễ này chính là sự thành tâm và lòng hiếu kính.

Mâm cúng ngày Rằm tháng 7 (ảnh minh họa)

Lưu ý khi cúng lễ ngày Xá tội vong nhân

Là một trong những ngày lễ tâm linh quan trọng nhất trong năm, việc cúng lễ Rằm tháng 7 cần chú ý những điểm sau:

Thời gian cúng: Người Việt thường cúng trong khoảng từ ngày mồng 2 đến ngày 15 tháng 7 âm lịch. Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn là cúng vào đúng ngày Rằm.

Mâm cúng gia tiên: Không cần quá cầu kỳ, chỉ cần đủ lễ vật tượng trưng: hương, hoa, quả, nước, trà, mâm cơm mặn hoặc chay. Quan trọng là sự thành kính.

Mâm cúng cô hồn: Nên chuẩn bị đồ ăn đơn giản, dễ chia sẻ, không cúng các món mặn nhiều dầu mỡ. Sau khi cúng, rắc gạo muối ra ngoài sân hoặc ngã ba đường, không mang vào nhà.

Không đốt vàng mã lãng phí: Đây là khuyến cáo của nhiều chùa chiền, bởi việc đốt vàng mã không được kinh điển Phật giáo khuyên dạy. Thay vào đó, nên làm việc thiện, giúp đỡ người khó khăn để hồi hướng công đức cho ông bà tổ tiên.

Giữ tâm trong sáng: Cúng lễ là cách bày tỏ lòng hiếu kính, không phải là phương thức để 'mua chuộc thần linh' hay trục lợi tâm linh.

Ngoài ra, Rằm tháng 7 cũng là dịp mỗi người dành thời gian cho cha mẹ, ông bà còn sống, thể hiện sự biết ơn bằng hành động cụ thể. Báo hiếu không chỉ dừng ở mâm cúng, mà còn ở cách đối nhân xử thế, chăm sóc cha mẹ khi tuổi già.

Phong tục đốt vàng mã vốn không phải là truyền thống của Việt Nam. Ảnh: qdnd.vn

Cúng vàng mã gây hậu quả sâu xa

Theo TS Vũ Thế Khanh (Tổng Giám đốc Liên hiệp UIA), ngày nay, nhiều người khá giả, nhớ đến những ngày gian khó của mẹ cha mà động lòng trắc ẩn, muốn báo đáp công ơn sinh thành dưỡng dục mà không còn cơ hội, nên đã bày ra các nghi thức cúng giỗ linh đình, sắm sửa đủ loại đồ mã... hệt như các vật dụng của trần gian để cúng lễ.

Đó là quan niệm mê tín về cúng mã, phong tục này vốn không phải là truyền thống của dân tộc ta, mà là du nhập từ bên Tàu rồi lâu dần được coi như 'phong tục địa phương'. Động thái này tưởng chừng như vô hại, nhưng về phương diện tâm linh thì lại gây hậu quả rất sâu xa.

Giả sử như cúng 'hình nhân thế mạng' là linh ứng cho vong linh thì chẳng hóa ra chúng ta nuôi dưỡng thói bất nhân của Lý Thông, khi phạm tội thì bắt người khác thế mạng hoặc chịu phạt thay cho mình hay sao?

Với tiền mã, đồ mã, các cõi giới khác nhau thì không thể dùng chung một loại phương tiện, thế giới siêu hình không có thân như chúng ta thì làm sao có thể mặc quần áo như chúng ta, và cõi giới khác không thể dùng hình thức lưu thông hành hóa bằng đồng tiền như thế giới trần gian, vậy nên cho dù có cúng tiền thật hay đốt tiền mã thì thế giới Tâm linh đều không dùng được. Cũng vậy, sự sinh hoạt, hay sự lưu thông ở cõi siêu hình hoàn toàn không theo quy luật vật lý của thế giới hữu hình, nên cũng không dùng các phương tiện theo quy tắc vật lý của thế giới hữu hình.

Thông qua hàng vạn ca khảo nghiệm giao lưu với vong linh của cõi siêu hình, chúng tôi đều nhận được kết quả khá tập trung: đó là khi đốt vàng mã, vong linh tuy có NHẬN ĐƯỢC, nhưng KHÔNG DÙNG ĐƯỢC, do vậy việc đốt đồ mã cũng chẳng giúp ích gì cho thế giới siêu hình trên con đường tiến hóa Tâm linh.

Theo Hải Minh (T/H)/Tri thức & Cuộc sống