Chiều 9/8, tại Nhà hát Chèo Việt Nam, tọa đàm 'Nhà giáo Nhân dân, nhạc sĩ Hoàng Kiều với sự phát triển của sân khấu, âm nhạc chèo' được tổ chức nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của ông (1925-2025). Sự kiện do Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát triển Văn hóa dân tộc, Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam phối hợp thực hiện, nhằm tôn vinh một 'cây đại thụ' của nghệ thuật chèo.
Nhạc sĩ Hoàng Kiều, tên thật Tạ Khắc Kế, quê Hưng Yên, sinh tại Hà Nội, có hơn nửa thế kỷ gắn bó với kịch hát truyền thống, hơn 30 năm giảng dạy và đào tạo nhiều thế hệ nghệ sĩ, nhạc công chèo. Ông được ghi nhận là người mở đường, đặt nền móng và định hình ngôn ngữ âm nhạc cho chèo hiện đại.
![]()
Sự kiện kỷ niệm 100 năm ngày sinh của NGND.NS Hoàng Kiều (1925-2025). Ảnh BTC
TS Trần Đình Ngôn cho biết: 'Nhạc sĩ Hoàng Kiều là một trong mấy nhạc sĩ đi đầu trong việc ghi chép, sưu tập các làn điệu chèo cổ từ các nghệ nhân, sau đó nghiên cứu biên soạn thành sách. Đồng thời, ông cũng là người đầu tiên sáng tác nhạc nền cho các vở chèo cổ được chỉnh lý, cải biên, cũng như một số vở chèo đề tài mới.
Những sáng tác của ông trong các vở diễn Súy Vân cải biên, Quan Âm Thị Kính đã trở thành khuôn mẫu cho các nhạc sĩ thế hệ đàn em đi theo. Bên cạnh đó, ông cũng là một trong những người đầu tiên sáng tác những làn điệu chèo mới trên cơ sở nguyên tắc cấu trúc của làn điệu chèo cổ và sự thành công ấy đã mở ra một trào lưu cho các nhạc sĩ viết cho chèo sau này'.
Đóng góp của NGND.NS Hoàng Kiều cho sân khấu chèo là đỉnh cao, trong đó không thể không nhắc tới Súy Vân. NSND Thanh Ngoan chia sẻ âm nhạc của ông trong vở này nhuần nhuyễn đến mức khiến cô tưởng đây là vở chèo cổ.
'Âm nhạc của ông trong vở này không đơn thuần là phần phụ trợ, mà đã trở thành một phần linh hồn của vở diễn - góp phần tạo nên thành công rực rỡ của Súy Vân và khẳng định tài năng sáng tạo ở đỉnh cao. Sau này, khi có điều kiện nghiên cứu sâu hơn, tôi mới nhận ra Súy Vân chính là kết tinh của một ê-kíp nghệ thuật đỉnh cao thời đó - một cuộc cách mạng thực sự trong nghệ thuật chèo', NSND Thanh Ngoan nhấn mạnh.
NSND Thúy Ngần cũng ôn lại những ký ức 40 năm gắn bó với 'vai diễn cuộc đời' - Súy Vân. Súy Vân cũng là một trong những vở diễn sáng đèn nhiều nhất của Nhà hát Chèo Việt Nam. Chị khẳng định, âm nhạc của vở Súy Vân hay đến mức cứ lần nào trình diễn chỉ cần nghe nhạc vừa vang lên thôi là đã nổi hết gai ốc. Có thể nói Thúy Ngần thuộc tới từng nốt nhạc, gắn với từng bước chân cho đến những xung đột kịch tính đầy mâu thuẫn trong nhân vật được âm nhạc đặc tả như thế nào. Tất cả như dẫn dắt người diễn viên đi sâu vào nhân vật, nâng đỡ tâm hồn diễn viên khi hóa thân vào nhân vật.
![]()
NGND.NS Hoàng Kiều. Ảnh gia đình cung cấp
![]()
Gia đình NGND.NS Hoàng Kiều. Ảnh gia đình cung cấp
Nhạc sĩ Giáng Son, con gái của NGND.NS Hoàng Kiều bày tỏ sự kính trọng, thần tượng người cha tài giỏi của mình. Bên cạnh những câu chuyện kể về một người cha - Hoàng Kiều - trong đời thường với niềm đam mê công việc, đam mê nghiên cứu bất tận, nhạc sĩ Giáng Son có những đánh giá về sự nghiệp của cha với tư cách một nhạc sĩ.
'Tìm hiểu sâu hơn về sự nghiệp của bố Kiều, thực sự Giáng Son càng khâm phục vì ông là bậc thầy trong vấn đề lồng điệu của chèo nói riêng, nghệ thuật truyền thống Bắc bộ nói chung. Bố là người phối khí cự phách đầu tiên cho dàn nhạc chèo và những vở diễn truyền thống. Mà ngày đó còn nhỏ, chưa có tri thức về âm nhạc, mình cứ tưởng là cổ nhưng không, rất rất hiện đại. Điều hiện đại đó đã được bố viết từ rất lâu rồi. Thực ra, bố là người đi trước thời đại khi kết hợp âm nhạc dân tộc với những kỹ thuật sáng tác phối khí của âm nhạc cổ điển', nữ nghệ sĩ chia sẻ.
![]()
Nhạc sĩ Giáng Son tự hào khi chia sẻ về cha. Ảnh BTC
Nhạc sĩ Giáng Son cũng bày tỏ niềm tự hào khi đã lớn lên và trưởng thành, thành công trong gia đình có bề dày nghệ thuật.
Nhà giáo, nghệ sĩ chèo Bích Ngọc - vợ cố NGND.NS Hoàng Kiều cũng dành nhiều lời khen cho người bạn đời của mình: 'Anh Hoàng Kiều là một người con hiếu thảo, một người chồng thủy chung, người cha yêu thương các con hết mực. Anh luôn có cách thương yêu, dạy dỗ các con theo cách riêng của mình, vừa hiền nhưng cũng rất kỷ luật nghiêm khắc.
Anh sống với bạn bè cũng hết sức nghĩa tình và là một người thầy uyên bác. Anh luôn được đồng nghiệp, bạn bè yêu quý, được học trò kính trọng bởi sự đôn hậu, nhân ái và vị tha. Trong nghề, anh luôn mẫu mực, chuẩn chỉ đến từng chi tiết nhỏ. Ngoài đời, anh chân tình, giản dị, gần gũi, chẳng bao giờ to tiếng, chẳng khi nào hơn thua'.
![]()
Nhạc sĩ Giáng Son bên mẹ - Nhà giáo, nghệ sĩ chèo Bích Ngọc. Ảnh gia đình cung cấp
NSND Trần Quốc Chiêm cũng bày tỏ lòng kính nhớ đến người thầy của mình. Anh kể NGND.NS Hoàng Kiều chính là người đã tuyển anh vào lớp chèo và tận tình dạy dỗ, chỉ bảo anh cũng như các học trò để trở thành một nghệ sĩ chèo chân chính.
'Thầy luôn cười và dặn tôi rằng: 'Chèo không phải chỉ là hát, mà chèo là kể chuyện, chèo là ý tứ sâu xa... Nếu con không kể bằng trái tim mình, thì khán giả sẽ chẳng có ai nghe'. Từ câu nói ấy, tôi học hát bằng cả trái tim, học từng bước chân thư sinh, nam ngang, hề gậy, hề mồi, lão say, kép độc,… từ ánh mắt của từng nhân vật trong chèo. Thầy dạy nhiều lắm, những kiến thức của chèo cổ, không chỉ là một bộ môn nghệ thuật biểu diễn mà là một đạo lý cuộc sống - đạo của lòng trung, nghĩa, hiếu, tiết, liệt và tình người', NSND Quốc Chiêm nhớ lại.
Copy link
Quay lại
