Xuất hiện robot bắt muỗi bằng AI

Thiết bị bắt muỗi sử dụng trí tuệ nhân tạo đang được ứng dụng rộng rãi, mang đến giải pháp không hóa chất, hoạt động tự động và an toàn cho gia đình.

02/07/2025 08:50

Muỗi là tác nhân truyền bệnh nguy hiểm, từ sốt rét, sốt xuất huyết đến virus Zika. Trước đây, các phương pháp kiểm soát muỗi chủ yếu dựa vào đèn UV, nhang xua muỗi, hóa chất diệt côn trùng hoặc lưới chắn. Những phương pháp này dù phổ biến nhưng hiệu quả chưa cao và dễ gây ra ô nhiễm thứ cấp, đặc biệt đối với trẻ em, người cao tuổi và người có cơ địa nhạy cảm.

Trong những năm gần đây, công nghệ AI đang được ứng dụng mạnh mẽ vào lĩnh vực phòng chống muỗi, tạo ra các thiết bị bắt muỗi thông minh với khả năng nhận diện và tiêu diệt mục tiêu chính xác mà không cần hóa chất. Một trong những thiết bị đáng chú ý hiện nay là Bzigo Iris – sản phẩm do các kỹ sư Israel phát triển, sử dụng trí tuệ nhân tạo để quét không gian trong phòng và phát hiện muỗi khi chúng đang đậu.

Thiết bị Bzigo Iris – robot AI nhận diện và đánh dấu muỗi bằng tia laser.

Bzigo Iris hoạt động với camera hồng ngoại và hệ thống AI nhận diện hình ảnh. Khi phát hiện muỗi, thiết bị sử dụng tia laser công suất thấp để đánh dấu vị trí của con muỗi trên tường hoặc trần nhà. Chủ nhân của thiết bị sẽ nhận được cảnh báo trên điện thoại thông qua ứng dụng kết nối. Bzigo không tiêu diệt muỗi trực tiếp bằng laser nhưng giúp người dùng nhanh chóng phát hiện và xử lý. Một ưu điểm lớn là thiết bị hoạt động tốt cả trong bóng tối, không gây tiếng ồn và không cần hóa chất hay thay thế định kỳ.

Ở quy mô ngoài trời, các nhà khoa học tại Đại học South Florida (USF) đã phát triển loại bẫy muỗi thông minh tích hợp AI, có khả năng nhận dạng muỗi theo loài dựa trên chuyển động cánh và hình dạng. Thiết bị sử dụng camera, cảm biến và bộ xử lý ngay trên bẫy để phân biệt các loài nguy hiểm như Aedes aegypti – thủ phạm chính của sốt xuất huyết và Zika. Ngay khi phát hiện muỗi phù hợp, thiết bị sẽ tự động hút hoặc bẫy chúng lại.

Hệ thống này là một phần của dự án EMERGENTS, do Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ tài trợ, với tổng ngân sách 3,6 triệu USD. Thiết bị được thiết kế để sử dụng ở cả thành thị và nông thôn, hoạt động bằng pin hoặc nguồn điện mặt trời, không cần giám sát thường xuyên. Tốc độ xử lý hình ảnh và ra quyết định của AI giúp nâng cao hiệu quả phòng dịch tại các điểm nóng mà không cần can thiệp thủ công.

Tại Uganda và Ấn Độ, các tổ chức y tế đang triển khai thử nghiệm VectorCam – một thiết bị đơn giản sử dụng điện thoại thông minh gắn thêm kính hiển vi và phần mềm AI để nhận diện muỗi. Nhờ đó, nhân viên y tế có thể xác định nhanh loài muỗi tại chỗ chỉ trong 15–18 giây, không cần mang mẫu về phòng thí nghiệm. Thiết bị này được đánh giá là một bước tiến lớn trong công tác giám sát dịch bệnh vùng sâu vùng xa.

Bzigo không tiêu diệt muỗi trực tiếp bằng laser nhưng giúp người dùng nhanh chóng phát hiện và xử lý.

Bên cạnh đó, nhiều mô hình sử dụng AI kết hợp bản đồ vệ tinh cũng đang được triển khai tại châu Âu để xác định khu vực sinh sản tiềm năng của muỗi. Qua đó, việc phun thuốc hoặc xử lý môi trường có thể diễn ra đúng thời điểm và vị trí, hạn chế lạm dụng hóa chất và bảo vệ hệ sinh thái địa phương.

Tại Việt Nam, công nghệ bắt muỗi thông minh vẫn còn khá mới nhưng tiềm năng áp dụng rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh dịch sốt xuất huyết gia tăng theo mùa mưa. Các thiết bị như Bzigo Iris có thể phù hợp với môi trường gia đình đô thị, nơi không gian kín và nhiều thiết bị điện tử yêu cầu sự an toàn tuyệt đối. Các bẫy AI ngoài trời như mô hình của USF có thể tích hợp vào chương trình kiểm soát dịch bệnh cộng đồng nếu được hỗ trợ về kỹ thuật và tài chính.

Dù chi phí ban đầu còn cao so với các phương pháp truyền thống, nhưng xét về lâu dài, robot bắt muỗi sử dụng AI là lựa chọn tối ưu nhờ khả năng hoạt động liên tục, không hóa chất, không gây ô nhiễm và có thể cập nhật phần mềm định kỳ để nâng cao độ chính xác.

Công nghệ mới này không chỉ hỗ trợ cá nhân trong việc bảo vệ sức khỏe, mà còn giúp kiểm soát dịch bệnh chủ động, nhanh chóng và hiệu quả hơn trong bối cảnh khí hậu thay đổi, muỗi phát triển quanh năm và lan rộng ở nhiều vùng sinh thái khác nhau.