20 năm thấp thỏm, chính sách lương giáo viên chuẩn bị 'lột xác'?

Sau hai thập kỷ kiên trì với lời hứa 'lương nhà giáo xếp cao nhất trong hệ thống hành chính sự nghiệp', lần đầu tiên một chính sách mang tính bước ngoặt đang tiến rất gần: từ năm 2026, tất cả giáo viên sẽ được hưởng hệ số lương đặc thù, giáo viên mầm non được ưu tiên cao nhất.

02/11/2025 15:24

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) vừa công bố dự thảo Nghị định về chính sách tiền lương và phụ cấp, tạo nên kỳ vọng lớn trong đội ngũ hơn 1,2 triệu nhà giáo cả nước, những người nhiều năm sống trong trạng thái lương không đủ chi phí tối thiểu, tận dụng mọi nguồn thu từ dạy thêm đến làm thêm, để bám trụ với nghề.

Ngoài lương, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất 3 phụ cấp giáo viên có thể nhận từ 1/1.

Hiện lương giáo viên vẫn đang áp dụng theo Nghị định 204 ban hành từ năm 2004 đã rất lạc hậu so với mặt bằng kinh tế – xã hội. Lương khởi điểm của giáo viên đại học chỉ từ 2,34 hệ số, tương đương thu nhập dưới 5 triệu đồng/tháng, chưa tính phụ cấp. Trong khi đó, mặt bằng chi tiêu tối thiểu đã tăng 3–4 lần sau 20 năm.

Dự thảo mới đưa ra thay đổi mạnh: Giáo viên mầm non: hệ số đặc thù 1,25; Giáo viên các cấp còn lại: hệ số đặc thù 1,15; Giáo viên vùng biên giới, dạy hòa nhập, trường khuyết tật được cộng thêm 0,05.

Như vậy, tất cả giáo viên đều được tăng thu nhập trực tiếp từ lương, không phải trông chờ vào phụ cấp hay thu nhập ngoài luồng.

Ví dụ: giáo viên bậc 2,34 hiện nhận khoảng 4,9 triệu đồng/tháng, nếu áp dụng hệ số 1,15 sẽ lên mức 5,6 triệu đồng, chưa tính phụ cấp trách nhiệm, lưu động, nặng nhọc, độc hại…

'Tăng lương bằng tăng hệ số đặc thù chính là bước tiến đầu tiên để tiến tới yêu cầu nhà giáo được xếp lương cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp', đại diện Bộ GD&ĐT khẳng định.

Vì sao mầm non được hưởng mức 1,25 cao nhất?

Bởi đây là lực lượng chịu nguy cơ nghề nghiệp và rủi ro sức khỏe cao nhất trong ngành: Chăm trẻ từ sáng đến chiều liên tục 8-10 tiếng; gánh nặng an toàn, bệnh truyền nhiễm luôn rình rập; tỷ lệ bỏ nghề cao nhất trong hệ thống giáo dục

'Nghề mầm non đòi hỏi thể lực, kỹ năng xử lý và cả sự hi sinh. Chúng tôi chỉ mong lương đủ sống để an tâm chăm trẻ', một giáo viên tại Bắc Ninh chia sẻ.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất tất cả nhà giáo đều được hưởng hệ số lương đặc thù.

Một điểm mới được đánh giá rất tích cực khi giáo viên được điều động sang địa bàn có mức phụ cấp thấp hơn được bảo lưu phụ cấp đến 36 tháng.

Điều này giúp khuyến khích điều tiết giáo viên từ nơi thừa sang nơi thiếu; ổn định tâm lý, giữ nhân lực cho vùng khó; giảm chảy máu giáo viên về thành phố.

Trường hợp điều động về cơ quan quản lý giáo dục (phòng/sở)… cũng được bảo lưu lương và phụ cấp 12 tháng.

Việc áp dụng hệ số đặc thù dự kiến phát sinh ngân sách 1.652 tỷ đồng mỗi tháng, chủ yếu chi cho giáo viên mầm non và phổ thông.

Trong bối cảnh ngân sách nhà nước còn nhiều áp lực, chuyên gia lo ngại liệu có đủ nguồn lực để thực hiện đồng bộ trên toàn quốc từ 2026, hay lại… lùi tiến độ?

Cùng với đó, việc 'lương giáo viên xếp cao nhất' vẫn chưa thể thực hiện hoàn toàn, bởi hiện hệ số lương sĩ quan quân đội vẫn vượt trội. Bộ lý giải: mức chênh lệch được xử lý theo lộ trình phù hợp với thực tiễn quốc phòng – an ninh.

Tức là, giáo viên vẫn phải chờ thêm, dù đã tiến rất gần đích.

Tiến tới lộ trình để hiện thực hóa chủ trương 'lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp'.

Hai thập kỷ qua, không ít lần đội ngũ nhà giáo được hứa hẹn tăng lương, cải thiện đời sống. Nhưng thực tế, giáo viên ở nhiều vùng vẫn chật vật với 7–9 triệu đồng/tháng, trong khi phải nuôi gia đình; học bồi dưỡng thường xuyên; mua thiết bị, tài liệu tự túc và làm công tác kiêm nhiệm mà không luôn có phụ cấp

Một giáo viên THCS tại một huyện miền núi Nghệ An trải lòng: 'Chúng tôi luôn mong chính sách không chỉ ‘đẹp trên giấy’. Vì đời sống thầy cô còn khó, thì khó mà dạy học trò về ước mơ'.

Nếu các chính sách lương mới được thực thi trọn vẹn, giới chuyên môn dự báo tác động sẽ vô cùng mạnh mẽ: đời sống của hàng triệu giáo viên được cải thiện rõ rệt; ngành sư phạm có thể thu hút thêm nhiều sinh viên giỏi; tình trạng bỏ nghề, thiếu giáo viên cục bộ sẽ giảm đáng kể; chất lượng giảng dạy được nâng lên từ động lực nghề nghiệp; đồng thời thu hẹp khoảng cách nhân lực giáo dục giữa đô thị và vùng sâu vùng xa.

Nhiều chuyên gia đều chung nhận định: một nền giáo dục tốt không thể xây trên nền lương thấp, đầu tư cho giáo viên chính là đầu tư cho tương lai quốc gia.

Giáo viên mầm non được hưởng hệ số lương đặc thù mức 1,25 so với hệ số lương hiện hưởng; các chức danh nhà giáo khác được hưởng hệ số lương đặc thù mức 1,15 so với hệ số lương hiện hưởng.

Hiện chính sách này vẫn đang trong giai đoạn chờ phê duyệt cuối cùng. Bộ Giáo dục & Đào tạo đang lấy ý kiến góp ý dự thảo đến hết tháng 11/2025 trước khi trình Chính phủ ban hành. Nếu tiến độ được đảm bảo, năm 2026 có thể đánh dấu bước chuyển mình lịch sử trong chế độ đãi ngộ của giáo viên cả nước.

Tuy nhiên, để niềm hy vọng trở thành hiện thực, cần đi kèm sự giám sát chặt chẽ và cam kết ngân sách bền vững bởi không ai muốn viễn cảnh 'lương nghe thì cao nhất, nhưng cuộc sống vẫn thấp thỏm nhất' tiếp tục kéo dài thêm bất kỳ năm nào nữa.

Theo Văn Hiền/Nhà báo và Công luận