Làm nên 'nhà bom' vì trân quý hòa bình
Mặc dù chiến tranh đã lùi xa hơn 50 năm, nhưng dấu tích của chiến tranh vẫn còn khá khá đậm nét trên vùng 'đất lửa' Quảng Trị, cũng như trong ký ức của người dân, nhất là người dân sinh sống ở bờ bắc sông Bến Hải, nơi từng là vĩ tuyến 17 chia cắt đất nước làm 2 miền. Khu vực này đã phải hứng chịu hơn nửa triệu tấn bom các loại, trong đó có những loại có mức công phá, sát thương lớn như: bom đào, bom khoan, bom bi, bom Napan…
![]()
Ngôi 'nhà bom' có khoảng 1.000 hiện vật chiến tranh, trong đó có khoảng 300 vỏ bom, pháo các loại - Ảnh: Viết Hảo
Lớn lên trong cảnh quê hương bị bom đạn càn quét suốt ngày đêm, đến bây giờ ký ức về chiến tranh vẫn còn hằn sâu trong tâm trí ông Trần Công Chức (56 tuổi, thôn Nam Sơn, xã Vĩnh Thủy, tỉnh Quảng Trị). Gia đình ông Chức sinh sống ở phía bắc sông Bến Hải, từng là nơi oanh tạc dữ dội của không lực Mỹ khiến 6 người thân bị thiệt mạng vì sập hầm tránh bom, năm 1967.
Sau này khi hòa bình lặp lại, cách đây hơn 20 năm, ông Chức đã lên ý tưởng sưu tầm các hiện vật, kỷ vật chiến tranh để làm điểm tham quan, học tập cho học sinh.
![]()
Đồ dùng để đựng nước uống của bộ đội trong chiến tranh Việt Nam - Ảnh: Viết Hảo
Khi hiện vật đã nhiều, đầu năm 2023, ông mua đất ở bên đường mòn Hồ Chí Minh, cách Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Trường Sơn chừng 800 mét để làm một ngôi nhà trưng bày các hiện vật sưu tầm được. Ngôi nhà này ông đặt tên là 'nhà bom', có diện tích khoảng 300m2, dựng 18 cột làm bằng vỏ bom, 4 mái lợp bằng lá cọ mua từ vùng Minh Hóa, phía bắc Quảng Trị.
Trong ngôi 'nhà bom' này hiện đang có hơn 1.000 hiện vật, kỷ vật chiến tranh các loại, trong đó đáng chú ý nhất là hơn 300 vỏ bom, vỏ đạn pháo (không còn thuốc nổ, kíp nổ). Số hiện vật, kỷ vật, vỏ bom này được ông Chức sưu tầm khắp nơi trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, từ nhiều nguồn khác nhau như: mua lại từ các bãi thu mua phế liệu, hoặc mua từ người dân, hoặc được cho tặng.
![]()
2 quả bom của Pháp xuất hiện tại ngôi 'nhà bom', mỗi vỏ bom nặng hơn 93kg – Viết Hảo
'Tôi sinh ra và lớn lên trong cảnh quê hương bị bom đạn chiến tranh tàn phá, ký ức đau thương đó đến giờ vẫn không thể nào quên được. Vì thế, tôi quyết tâm sưu tầm bằng được hiện vật chiến tranh còn sót lại, để làm điểm tham quan cho các cựu binh ở cả 2 phía, thân nhân các gia đình liệt sỹ, cũng như làm điểm tham quan học tập lịch sử cho các cháu học sinh. Mục đích của tôi là để thế hệ sau hiểu rõ hơn về sự khốc liệt của chiến tranh, để biết trân quý hòa bình, vì hòa bình có được hôm nay không hề dễ dàng gì', ông Chức bày tỏ.
![]()
Ở ngoài khuôn viên 'nhà bom' cũng có rất nhiều bom phế liệu các loại - Ảnh: Viết Hảo
'Xin lỗi Việt Nam' khi đến thăm nhà bom!
Dẫn chúng tôi tham quan 'nhà bom', anh Nguyễn Lợi (48 tuổi, làng Hiền Lương, xã Cửa Tùng, Quảng Trị) cho biết, anh từng là bộ đội thuộc Binh đoàn 12, Lữ đoàn 384 đóng chân ở Đông Hà nên khi nghe ông Chức nói về ý tưởng làm 'nhà bom' anh đã tham gia ngay từ đầu, cùng góp công sức để hiện thực hóa ý tưởng này. Sau khi 'nhà bom' hoàn thiện, anh Lợi cùng tham gia tiếp đón các đoàn tham quan, cũng như giới thiệu về 'bảo tàng' này.
![]()
Nhiều hiện vật của bộ đội ta trong chiến tranh cũng có mặt trong bộ sưu tập tại ngôi 'nhà bom' - Ảnh: Viết Hảo
Anh Lợi cho biết trong hơn 2 năm qua đã có rất nhiều đoàn hành hương về Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Trường Sơn đã ghé thăm ngôi 'nhà bom' này, trong đó có cả những cựu binh Mỹ.
'Cách đây chưa lâu, chúng tôi có dịp tiếp đón một đoàn cựu binh Mỹ, từng lái máy bay trực thăng trong chiến tranh Việt Nam. Họ đến tham quan, ngắm nghía các hiện vật, kỷ vật, vỏ đạn pháo rất lâu, trầm ngâm không nói gì, cho đến khi bước tới trước bức ảnh em bé Napan bị bỏng cháy da đang gào khóc kêu cứu thì họ đã bật khóc vì xúc động! Hay một nữ du khách người Pháp khi bắt gặp 2 quả bom lò xo, mỗi quả nặng hơn 93kg đang trưng bày thì nữ du khách đã nói rằng cho chúng tôi xin lỗi Việt Nam!', anh Lợi chia sẻ.
Sau hơn 2 năm đi vào hoạt động, phục vụ miễn phí cho các đoàn tham quan, chủ nhân ngôi nhà bom Trần Công Chức cho biết, hiện ông đang mở rộng thêm diện tích trưng bày, trong đó quan trọng nhất là tu sửa, điều chỉnh, hoàn thiện lại 2 hạng mục là hầm tránh bom chữ A, bếp Hoàng Cầm để phục vụ cho các em học sinh đến tham quan, trải nghiệm.
![]()
Đèn bão được người dân sử dụng trong thời kỳ chiến tranh trước đây - Ảnh: Viết Hảo
Hầm tránh bom chữ A là một loại hầm trú bom rất phổ biến ở khu vực bắc sông Bến Hải trong thời kỳ chiến tranh, khu vực này gia đình nào cũng có một hầm tránh bom chữ A. Trong khi bếp Hoàng Cầm là một loại bếp dã chiến được sử dụng trong chiến tranh, có tác dụng làm loãng khói để tránh máy bay địch do thám trên cao.
'2 hạng mục là hầm tránh bom chữ A, bếp Hoàng Cầm thì trước đây chúng tôi đã làm rồi nhưng quá trình đưa vào sử dụng, tham quan thực tế đã phát sinh một số bất cập, hạng mục chưa đạt yêu cầu nên chúng tôi cho thợ làm lại để hoàn thiện hơn, cũng như sẽ đào thêm một số hầm hào để giúp mọi người có thể trải nghiệm thực tế chân thực hơn', ông Chức nói.