Đồng Tháp: Lên phương án bảo tồn chợ nổi Cái Bè để phục vụ du lịch

Chợ nổi Cái Bè nằm ở ngã 3 sông Tiền thuộc xã Cái Bè, tỉnh Đồng Tháp. Nơi đây là một khu vực buôn bán sầm uất. Tất cả hàng hóa đều được nhân dân chở bè xuôi ngược trên sông. Hàng hóa rất đa dạng và họp chợ suốt ngày đêm. Đây là nơi tham quan du lịch đặc sắc, là nét văn hóa đặc trưng của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

04/12/2025 15:44

Tái hiện cảnh mua bán giữa thương lái và khách du lịch tại chợ nổi Cái Bè sáng 4/12/2025.

Với hệ thống giao thông đường bộ phát triển rất nhanh, phương tiện thủy không còn là sự lựa chọn tốt nhất. Vì vậy, chợ nổi Cái Bè nói riêng và các chợ nổi khác trong khu vực cũng dần vắng khách và mai một. Do đó, xã Cái Bè và Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Tháp đã có nhiều phương án để bảo tồn và phát huy chợ nổi Cái Bè để phục vụ cho phát triển du lịch và thương mại, đồng thời giữ gìn và phát huy nét đặc trưng văn hóa riêng của địa phương.

Một thời sầm uất

Với hệ thống sông rạch chằng chịt, đặc biệt là sự giao nhau của những nhánh sông đã tạo nên vùng sông nước rộng lớn nối với sông Tiền mà người dân địa phương quen gọi là vàm Cái Bè. Hằng ngày, người dân địa phương và các vùng lân cận đã tập hợp về đây để trao đổi, mua bán những sản phẩm của địa phương, dần dần biến vàm Cái Bè thành một khu chợ trên sông mà cư dân quanh vùng quen gọi là chợ nổi Cái Bè.

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đồng Tháp, chợ nổi Cái Bè được hình thành từ khoảng cuối thập niên 80 của thế kỷ XVII, có vị trí cách làng cổ Đông Hòa Hiệp gần 1km.

Từ nửa đêm đến rạng sáng, những ghe xuồng của lái buôn và người nông dân trong vùng lại tập trung đông đúc, cùng với những chiếc ghe nhỏ bán thức ăn, đồ uống di chuyển qua lại trên sông, làm cho chợ nổi nhộn nhịp có sức quyến rũ đặc biệt của vùng sông nước Nam Bộ.

Theo thời gian, khu vực này đã hình thành nên một cộng đồng thương hồ. Họ tập trung sinh sống, mua bán, trao đổi hàng hóa trên sông ở những vị trí thuận lợi, hình thành nên chợ nổi.

Ngồi uống trà ven chợ nổi Cái Bè, ông Nguyễn Văn Thuận, 76 tuổi, ngụ xã Cái Bè, tỉnh Đồng Tháp có gần 20 năm buôn bán trái cây ở nơi đây nhớ lại: 'Thời điểm đó, vào mùa nhãn, tôi vào vườn mua nhãn; vào mùa chôm chôm, tôi vào vườn chôm chôm rồi mang ra chợ nổi Cái Bè để bán kiếm lời. Mỗi ngày, nơi đây có hàng trăm ghe tàu của thương lái từ khắp nơi và các hộ dân địa phương đến để giao thương. Chợ hoạt động nhiều hay ít phụ thuộc nhiều vào mùa trái cây, rau, củ của nhân dân. Ngoài ra, nhiều thuyền nhỏ lưu động cung cấp các dịch vụ ăn uống, giải khát và sản phẩm phục vụ nhu cầu đời sống trên sông'.

Chợ nổi dần mai một, hoạt động giao thương trên sông cũng không còn nhiều. Ông Thuận đã chuyển sang mưu sinh nghề khác cách đây gần 20 năm. Ngồi nhớ lại ký ức mua bán theo kiểu ngày xưa, ông Thuận cũng thấy chạnh lòng cho một thời chợ nổi sung túc trên sông. Tuy vậy, ông cũng cho rằng đó cũng là xu hướng phát triển của xã hội.

Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Cái Bè Phan Thanh Sơn cho biết, chợ nổi Cái Bè không chỉ là nơi mua bán, trao đổi hàng hóa mà còn là nơi lưu giữ ký ức sống động của cả một vùng quê. Từ sáng sớm tinh mơ, những chiếc ghe lớn nhỏ đã chở đầy nông sản tụ họp về đây. Người dân mua bán không cần bảng hiệu, chỉ cần một cây 'bẹo' dựng lên, treo thứ gì bán thứ ấy, thương lái khắp nơi tìm đến. Tiếng máy ghe, tiếng rao hàng, tiếng cười nói chan hòa đã trở thành âm thanh thân thương của bao thế hệ. Tuy vậy, chợ nổi Cái Bè giờ đây đã dần mất đi và chỉ còn trong ký ức.

Cố gắng giữ gìn

Năm 2017, Ủy ban nhân dân huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang (cũ) đã có quyết định phê duyệt Đề án phát triển du lịch huyện Cái Bè giai đoạn 2017-2020 và định hướng đến năm 2025. Mục đích của quyết định này nhằm bảo tồn và phát huy chợ nổi Cái Bè phục vụ cho phát triển du lịch và thương mại, góp phần phát triển kinh tế của huyện nhà, đồng thời giữ gìn và phát huy nét đặc trưng văn hóa của huyện Cái Bè nói riêng của vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói chung.

Trong đó, địa phương sẽ tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng du lịch, phát triển cơ sở lưu trú, nhà hàng phục vụ du lịch; đầu tư phương tiện phục vụ du lịch, nâng cấp các sản phẩm du lịch đặc trưng.

Tuy vậy, việc vực dậy chợ nổi Cái Bè cho đến nay là rất khó khăn. Lượng người mua bán nơi đây ngày một ít đi. Điều này đã ảnh hưởng rất lớn lượng du khách đến với làng cổ Đông Hòa Hiệp nói riêng và xã Cái Bè ngày nay nói chung.

Đồng chí Phan Thanh Sơn cho biết thêm, việc tái hiện chợ nổi Cái Bè nằm trong chuỗi sự kiện Lễ hội văn hóa-du lịch làng cổ Đông Hòa Hiệp lần thứ VI năm 2025 nhằm gợi nhớ lại những âm thanh, sắc màu và hơi thở cũ để mỗi người dân Cái Bè được gợi ký ức về một thời thương hồ sôi nổi, tôn vinh giá trị văn hóa đặc sắc của chợ nổi và để khơi dậy niềm tự hào, nâng bước bảo tồn, phát triển du lịch sông nước Cái Bè trong thời kỳ mới. Từ đó, mỗi du khách đến đây tìm thấy chút gì thân thuộc, gần gũi và đáng trân quý.

Trước mắt, xã Cái Bè sẽ tập trung thực hiện một số dự án như: quy hoạch và xây dựng khu tổ chức Lễ hội du lịch làng cổ Đông Hòa Hiệp, điểm du lịch vườn sinh thái đặc sản tại làng cổ Đông Hòa Hiệp; du lịch nghỉ dưỡng và phát triển thêm các hoạt động văn hóa, nghệ thuật vui chơi, giải trí để giữ chân du khách lưu trú dài ngày…

Việc bảo tồn và phát triển chợ nổi Cái Bè bền vững là vấn đề cấp thiết, đang được xã Cái Bè cũng như tỉnh Đồng Tháp đặc biệt quan tâm. Với sự nỗ lực gìn giữ bản sắc văn hóa chợ nổi của địa phương, hy vọng trong thời gian không xa, chợ nổi Cái Bè sẽ sung túc, với những hoạt động giao thương truyền thống đan xen cùng dịch vụ du lịch hấp dẫn.

Theo NGUYỄN SỰ/Nhân dân