FDA ưu tiên các sản phẩm không đốt cháy trong chiến lược giảm tác hại thuốc lá

Trong sự kiện Hội nghị Chính sách Thuốc lá và Nicotine do FDLI (Viện Luật Thực phẩm và Dược phẩm) tổ chức vào ngày 28/10, ông Bret Koplow - Quyền Giám đốc Trung tâm Sản phẩm Thuốc lá (CTP) thuộc Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cho biết, FDA sẽ ưu tiên cải thiện quy trình thẩm định nhằm đảm bảo các sản phẩm thuốc lá không đốt cháy có tiềm năng giảm nguy cơ có thể phát huy tối đa ưu thế so với thuốc lá điếu truyền thống.

11/12/2025 10:24

Hình thành khái niệm 'Các sản phẩm thuốc lá có mức độ độc hại khác nhau'

Cụ thể, ông Koplow cho biết FDA sẽ ban hành hướng dẫn về 'chuỗi nguy cơ' của các sản phẩm thuốc lá và nicotine, phân loại rõ mức độ nguy hiểm khác nhau giữa các loại sản phẩm. Các chính sách mới của FDA sẽ đi kèm với điều kiện áp dụng công nghệ kiểm soát độ tuổi nghiêm ngặt và hướng tới mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng của toàn bộ dân số.

Ông nhấn mạnh: 'Chúng ta cần có danh mục các sản phẩm giảm tác hại được quản lý và cấp phép đúng quy định để cung cấp cho thị trường. Nếu thiếu giám sát, các sản phẩm không được kiểm định sẽ chiếm lĩnh thị trường và gây ra nguy cơ lớn hơn cho người dùng.'

Việc FDA công khai ủng hộ chiến lược giảm tác hại đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới trong chính sách kiểm soát thuốc lá của Mỹ

Công bố trên của đại diện FDA đã thu hút nhiều thảo luận từ giới chuyên gia. Ông Chris Allen, Giám đốc điều hành công ty tư vấn Broughton (Anh), cho rằng tuyên bố này của FDA định hình lại khái niệm 'bảo vệ sức khỏe cộng đồng' dựa trên nền tảng của Đạo luật Kiểm soát Thuốc lá Hoa Kỳ.

Ông nhận định, sự thay đổi này sẽ tạo điều kiện truyền thông rõ ràng về mức độ rủi ro, tối ưu hóa quy trình quản lý, đặc biệt là đưa ra cách tiếp cận khả thi hơn để giảm tử vong và bệnh lý liên quan đến thuốc lá.

Chuyên gia y tế cộng đồng Cliff Douglas, nguyên Phó Chủ tịch Kiểm soát Thuốc lá kiêm Giám đốc Sáng lập Trung tâm Kiểm soát Thuốc lá của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS) cũng kỳ vọng hướng tiếp cận tiến bộ này của FDA sẽ chính thức tạo ra luồng gió mới và thúc đẩy những bước tiến đột phá trong phòng, chống tác hại của thuốc lá. Điều này sẽ giúp cho cộng đồng, xã hội hiểu rõ những lợi ích từ việc chuyển đổi hoàn toàn từ thuốc lá truyền thống sang các sản phẩm thay thế không đốt cháy.

Cộng đồng khoa học kỳ vọng WHO sớm chính thứ công nhận vai trò giảm tác hại

Khác với FDA, tại Hội nghị COP11 của các bên tham gia Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá (FCTC) diễn ra ở Geneva vào tháng 11 vừa qua, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vẫn duy trì quan điểm bảo thủ khi phủ nhận vai trò giảm thiểu tác hại của các sản phẩm thuốc lá không đốt cháy có khả năng thay thế thuốc lá điếu.

Tuy vậy, trong Báo cáo Kỹ thuật số 1066 do Nhóm nghiên cứu TobReg thuộc WHO thực hiện1, các khuyến nghị cũng không ngả theo hướng quá cực đoan về việc thúc đẩy lệnh cấm hoàn toàn các sản phẩm thay thế không đốt cháy đối với toàn bộ dân số, đặc biệt là đối với sản phẩm thuốc lá nung nóng (TLNN), vốn đã được Tổ chức này công nhận là sản phẩm thuốc lá. Báo cáo trên cũng chỉ ra, TLNN là loại sản phẩm ít hấp dẫn giới trẻ nhất.

Theo đó, TobReg khuyến nghị, các quốc gia khi xây dựng chính sách cần có phương pháp tiếp cận toàn diện, dù ưu tiên giới trẻ nhưng cũng cần cân nhắc hài hòa với mục tiêu giảm tỷ lệ người mới bắt đầu hút và khuyến khích việc bỏ hoàn toàn thuốc lá điếu. Tuy nhiên, WHO vẫn chưa cân nhắc vai trò của các sản phẩm không đốt cháy có tiềm năng giảm tác hại.

Đầu năm 2025, Clive Bates, nguyên Giám đốc tổ chức Hành động về Hút thuốc lá và Sức khỏe (ASH) của Anh, cùng nhiều chuyên gia khác tham dự phiên thảo luận do Liên minh Bảo vệ Người nộp thuế (TPA) chủ trì gần đây đã đồng loạt đánh giá rằng FCTC vẫn bị 'mắc kẹt' trong tư, dù đã có sở cứ chứng minh các sản phẩm không khói thay thế thuốc lá điếu đem lại hiệu quả trong việc giảm tác hại và tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu.

Roger Bate từ Trung tâm Quốc tế về Luật & Kinh tế cảnh báo rằng sự thiếu linh hoạt của WHO có nguy cơ làm suy giảm vai trò của tổ chức này nếu vẫn chần chừ thích ứng với tiến bộ khoa học và các giải pháp thực tiễn hơn.

Tại COP11, hơn 50 nhà khoa học độc lập trong các lĩnh vực dược học, độc chất học và y tế công cộng đã cho rằng WHO cần nhìn nhận sự khác nhau giữa các sản phẩm thuốc lá, bởi chính tổ chức này cũng công nhận thuốc lá điếu là độc hại nhất.

Điều gây nhiều tranh luận nhất tại COP11 là việc WHO trao cho New Zealand giải thưởng 'Dirty Ashtray' (Gạt tàn bẩn) – một danh hiệu mang ý nghĩa mỉa mai do Liên minh Kiểm soát Thuốc lá Toàn cầu (GATC) phát động, dành cho quốc gia được cho là đi ngược lại hướng dẫn của WHO trong kiểm soát thuốc lá. Trong khi thực tế, New Zealand hiện chỉ có 6,8% dân số sử dụng thuốc lá điếu, đạt một trong những tỷ lệ thấp nhất toàn cầu, nhờ mô hình kết hợp giữa thuế thuốc lá điếu rất cao đi cùng với chính sách điều tiết các sản phẩm không đốt cháy như là công cụ giảm thiểu tác hại.

Bà Casey Costello, Thứ trưởng thường trực Bộ Y tế New Zealand công bố gia hạn thời gian giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá nung nóng đến tháng 7/2027, đặt mục tiêu sớm trở thành 'quốc gia không khói thuốc'. (Nguồn: nzherald.co.nz)

Ngược lại, Mexico được WHO khen ngợi dù tỷ lệ hút thuốc nước này là 15,4% - cao gấp hai lần so với New Zealand. Mặt khác, thị trường đen TLĐT ở Mexico vẫn hoành hành, trong đó phần lớn thị trường bị kiểm soát bởi các tổ chức tội phạm, bao gồm cả băng đảng Sinaloa nổi tiếng.

Giáo sư Robert Beaglehole, Chủ tịch Hội đồng quản trị ASH công bố, New Zealand đang thúc đẩy một thế hệ không khói thuốc, với chỉ khoảng 1% thanh thiếu niên hút thuốc lá hàng ngày kể từ năm 2021.

Việc FDA đưa giảm tác hại thuốc lá lên ưu tiên hàng đầu trong chính sách y tế cộng động đánh dấu bước chuyển quan trọng trong tư duy quản lý, hướng tới giảm tử vong do thuốc lá. Điều này cũng đồng thời là lời kêu gọi WHO cần nhìn nhận vào thực tiễn khi các nước Mỹ, New Zealand, Anh, Thụy Điển, Nhật Bản… đang công bố các dữ liệu quốc gia về hiệu quả tích cực của các sản phẩm giảm tác hại.

Nhìn lại lịch sử, các chuyên gia hy vọng việc chậm nhìn nhận vai trò giảm tác hại thuốc lá từ WHO sẽ không bị lặp lại như là cách mà tổ chức này đã chậm phản ứng với đại dịch COVID-19.

Theo PV/Nhà báo và Công luận