Hướng dẫn sử dụng sữa công thức cho bé an toàn, hiệu quả

Việc dùng sữa công thức quá sớm hay quá muộn đều có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của bé.

20/04/2025 20:00

Ngày nay, sữa công thức đã trở thành một phần không thể thiếu trong hành trình chăm sóc con nhỏ của nhiều gia đình hiện đại. Tuy nhiên, không phải mẹ nào cũng thật sự hiểu rõ về thời điểm và cách sử dụng loại sữa thay thế này một cách an toàn, hiệu quả. Việc dùng sữa công thức quá sớm hay quá muộn đều có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của bé – nhất là khi mẹ không hiểu rõ những nguyên tắc quan trọng sau đây.

Hình minh hoạ - Nguồn: Internet

Cho bé dùng sữa công thức quá sớm: Hệ miễn dịch và tiêu hóa của bé có thể bị ảnh hưởng

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ sơ sinh nên được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời. Sữa mẹ không chỉ là nguồn dinh dưỡng đầy đủ mà còn chứa các kháng thể giúp bé chống lại bệnh tật – điều mà sữa công thức không thể cung cấp.

Tuy nhiên, vì nhiều lý do như mẹ ít sữa, mất sữa sau sinh, hoặc do áp lực công việc, nhiều bà mẹ chọn cho con dùng sữa công thức từ rất sớm, thậm chí ngay sau sinh. Điều này có thể dẫn đến những rủi ro như:

Rối loạn tiêu hóa: Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh còn rất non nớt, việc tiếp nhận protein, chất béo và đường lactose từ sữa công thức dễ khiến bé bị đầy hơi, táo bón hoặc tiêu chảy nếu không phù hợp.

Tăng nguy cơ dị ứng thực phẩm: Một số trẻ có cơ địa nhạy cảm với đạm sữa bò – thành phần chính trong nhiều loại sữa công thức, có thể gây nên phản ứng dị ứng như nổi mẩn đỏ, nôn ói, thậm chí sốc phản vệ.

Ảnh hưởng đến việc bú mẹ: Việc dùng bình sữa quá sớm khiến bé dễ bỏ bú mẹ vì bú bình dễ hơn, dẫn đến giảm lượng sữa mẹ và làm mất đi sợi dây gắn kết mẹ – con trong những tháng đầu đời.

Dùng sữa công thức quá muộn: Bé có thể bị thiếu hụt dinh dưỡng nghiêm trọng

Trái ngược với lo lắng về việc dùng sữa công thức sớm, cũng có không ít bà mẹ vì quá kỳ vọng vào sữa mẹ mà bỏ qua dấu hiệu cho thấy con đang thiếu dinh dưỡng. Khi mẹ thiếu sữa nhưng vẫn cố gắng nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn, rủi ro không nhỏ có thể xảy ra:

Thiếu năng lượng: Khiến bé chậm tăng cân, suy dinh dưỡng hoặc thậm chí tụt đường huyết.

Ảnh hưởng đến sự phát triển trí não: Trong giai đoạn từ 0–1 tuổi, bộ não của trẻ phát triển nhanh chóng và cần rất nhiều dưỡng chất như DHA, protein, vitamin và khoáng chất – những thứ mà nếu sữa mẹ không đủ, bé cần được bổ sung từ nguồn khác.

Bé quấy khóc kéo dài, ngủ không ngon: Do không đủ no, con có thể khó chịu, khó ngủ, dễ cáu gắt – khiến cả mẹ và bé đều mệt mỏi. Mẹ dễ rơi vào căng thẳng, trầm cảm sau sinh vì áp lực 'phải đủ sữa cho con' và cảm giác tội lỗi nếu phải dùng sữa ngoài.

Giải pháp an toàn: Mẹ cần tỉnh táo và linh hoạt khi lựa chọn sữa công thức

Không có một công thức cố định nào phù hợp với tất cả trẻ nhỏ. Mỗi bé là một cá thể riêng biệt với thể trạng và nhu cầu dinh dưỡng khác nhau. Do đó, các mẹ bỉm cần lưu ý:

Theo dõi sát cân nặng và dấu hiệu no – đói của bé qua biểu hiện như bú lâu, ngủ ngon, tăng cân đều hay không.

Lắng nghe lời khuyên của bác sĩ nhi hoặc chuyên gia dinh dưỡng nếu có nghi ngờ sữa mẹ không đủ hoặc bé không hợp với sữa đang dùng.

Chọn đúng loại sữa công thức theo độ tuổi, thể trạng, tiền sử dị ứng của bé, không nên tự ý thay đổi loại sữa quá nhiều lần vì có thể khiến hệ tiêu hóa bị rối loạn.

Ngoài ra, khi dùng sữa công thức, mẹ cũng cần lưu ý các yếu tố vệ sinh trong quá trình pha sữa, sử dụng đúng tỷ lệ nước – bột sữa, bảo quản sữa đúng cách và tránh để sữa đã pha quá lâu ngoài nhiệt độ phòng.

Điều quan trọng nhất là sự hiểu biết và linh hoạt của mẹ trong từng hoàn cảnh. Sữa mẹ là tốt nhất, nhưng nếu không đủ, sữa công thức có thể là giải pháp cần thiết. Ngược lại, lạm dụng sữa công thức mà không lắng nghe nhu cầu thật sự của con cũng có thể mang lại hệ lụy lâu dài. Sữa công thức không tốt hay xấu – điều quan trọng là dùng đúng cách, đúng lúc.

Nuôi con không phải là cuộc thi – hãy chọn cách phù hợp nhất với mẹ và bé

Trong hành trình làm mẹ, không có gì quan trọng bằng sự khỏe mạnh và hạnh phúc của con. Thay vì tự gây áp lực phải nuôi con bằng sữa mẹ 100%, mẹ nên trang bị kiến thức đúng, theo dõi sát sao sức khỏe của bé và đưa ra quyết định phù hợp nhất.

Theo Trương Hiền/ VietnamDaily/Tri thức & Cuộc sống