Bộ Y tế vừa có hướng dẫn phục hồi chức năng và tự chăm sóc các bệnh có liên quan sau mắc Covid-19 (hậu Covid-19). Theo Bộ Y tế, mệt mỏi là một trong những triệu chứng thường gặp nhất ở giai đoạn hồi phục sau mắc Covid-19, được mô tả là một cảm giác quá tải hay kiệt sức cả về thể chất và tinh thần.
Mệt mỏi về thể chất: Khi mệt mỏi sau mắc Covid-19, chúng ta sẽ cảm thấy cơ thể mình rất nặng nề và ngay cả những hoạt động thể lực dù nhẹ nhàng cũng tiêu tốn rất nhiều năng lượng.
Bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai thăm khám cho bệnh nhân sau mắc Covid-19
Mệt mỏi về nhận thức và tinh thần: Khi mệt mỏi, mỗi người sẽ khó tập trung suy nghĩ, hoặc tiếp nhận thông tin mới, trí nhớ cũng như công việc, học tập của bạn bị ảnh hưởng. Thậm chí cả việc tìm từ ngữ đơn giản để viết hay nói cũng có thể trở thành khó khăn. Mệt mỏi làm cho người đã mắc Covid-19 kiệt sức sau khi hoàn thành những công việc thường ngày.
Cảm giác mệt mỏi sau mắc Covid-19 là có thể thức dậy với cảm giác mệt mỏi y như trước khi ngủ. Mức độ mệt mỏi có thể thay đổi theo tuần, theo ngày hoặc theo giờ.
Người mệt mỏi sẽ không còn động lực để làm bất cứ điều gì vì quá mệt và/hoặc cảm thấy cơ thể mình sẽ kiệt sức ngay cả khi thực hiện những việc đơn giản nhất, trong khi rất khó giải thích tình trạng kiệt sức của mình cho gia đình, bạn bè và đồng nghiệp hiểu.
Cũng tại hướng dẫn này, Bộ Y tế nhấn mạnh, việc xây dựng nhịp độ là một chiến lược giúp người đã bị mắc Covid-19 tránh bị tổn thương, đồng thời quản lý các hoạt động của bạn mà không làm nặng thêm các triệu chứng hiện có.
Theo đó, mỗi người nên xây dựng một kế hoạch linh hoạt cho phép hoạt động trong khả năng hiện tại của mình và tránh bị quá tải. Sau đó, mức độ hoạt động có thể được tăng dần lên một cách có kiểm soát theo thời gian, khi mức năng lượng và các triệu chứng của bạn được cải thiện.
Người bệnh hậu Covid-19 mệt mỏi là điều không tránh khỏi, vì thế người dân cần cho bản thân thời gian để phục hồi, không nên lo lắng thái quá, tự đòi hỏi mình quay trở về 'khỏe mạnh như chưa có Covid-19'.
Tại hướng dẫn mới nhất này, Bộ Y tế nhấn mạnh nếu sau mắc Covid-19 có tình trạng mệt mỏi kéo dài mặc dù đã tự điều chỉnh về nhịp độ và các hoạt động ưu tiên, ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày, kèm theo một số triệu chứng như:
- Mệt mỏi sau khi làm việc gắng sức và kéo dài trên 24 giờ;
- Ngủ không yên giấc;
- Suy giảm trí nhớ hoặc khả năng tập trung;
- Đau cơ, đau nhiều khớp nhưng không sưng, nóng, đỏ; đau họng hoặc loét miệng; đau đầu ... thì bạn cần đi khám tại phòng khám chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.
Ngoài ra, nếu cảm thấy mệt mỏi kéo dài sau mắc Covid-19, đồng thời có bệnh mạn tính về tim mạch (bệnh mạch vành, suy tim...), bệnh nội khoa (đái tháo đường, bệnh thận mạn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính...) hoặc có biến chứng về tim mạch, hô hấp... trong thời gian nhiễm Covid-19, bạn không nên trì hoãn mà cần khám và quản lý sớm tại các phòng khám chuyên khoa tương ứng...
Về dấu hiệu cảnh báo'cần sự trợ giúp y tế khẩn cấp từ nhân viên y tế, Bộ Y tế nêu rõ những biến chứng y khoa có thể xuất hiện trong quá trình phục hồi sau mắc Covid-19 và cần sự thăm khám y tế khẩn cấp. Cần liên hệ ngay với nhân viên y tế nếu xuất hiện bất kỳ triệu chứng nguy hiểm nào sau đây:
- Thấy khó thở khi hoạt động nhẹ mà tình trạng này không cải thiện khi thực hiện bất kỳ tư thế làm giảm khó thở nào.
- Có sự thay đổi tình trạng khó thở khi bạn nghỉ ngơi mà không thấy đỡ hơn khi thực hiện các kỹ thuật vận động và tập thể dục.
- Thấy đau ngực, tim đập nhanh hoặc chóng mặt khi ở một số tư thế hoặc trong quá trình tập luyện hay hoạt động thể lực.
- Tình trạng lẫn lộn ngày càng xấu đi hoặc bạn cảm thấy khó nói hay khó hiểu lời nói.
- Thấy thay đổi cảm giác và vận động trên mặt, tay hay chân, đặc biệt là các dấu hiệu này chỉ có ở một bên cơ thể, và/hoặc tình trạng lo âu hay tâm trạng xấu đi, hay bạn có ý nghĩ muốn làm hại bản thân.
PGS- TS Phan Thu Phương, Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết 'Hội chứng Covid-19 kéo dài' hay 'Hội chứng hậu Covid-19' biểu hiện đa dạng và có thể gặp các triệu chứng ở nhiều cơ quan. Ngoài các triệu chứng hô hấp như ho khan kéo dài, ho khạc đờm, đau họng, hụt hơi, khó thở, đau tức ngực thì người bệnh có thể có biểu hiện về tiêu hóa gồm buồn nôn, nôn, đau thượng vị, rối loạn tiêu hóa; về sức khỏe tâm thần có thể thấy mệt mỏi kéo dài, rối loạn giấc ngủ, mất ngủ, lo lắng, giảm tập trung, rối loạn cảm xúc; biểu hiện về thần kinh gồm đau đầu, chóng mặt, mất vị giác, mất khứu giác, giảm trí nhớ (sương mù não), … Các nhóm triệu chứng bất thường theo chuyên khoa cần được thăm khám và đánh giá về mức độ, đồng thời cần loại trừ các nguyên nhân gây bệnh khác, trước khi kết luận thuộc hội chứng hậu Covid.
Để dự phòng di chứng hậu Covid-19 thì việc đầu tiên quan trọng là tiêm vắc-xin để phòng nhiễm bệnh.