FIFA và sự minh bạch cho bóng đá Đông Nam Á

Minh bạch, liêm chính và tuân thủ pháp lý đang trở thành điều kiện tiên quyết để các nền bóng đá ASEAN được xem là đối tác chiến lược trong kế hoạch toàn cầu của FIFA.

01/11/2025 09:45

Vụ bê bối nhập tịch cầu thủ của bóng đá Malaysia đang mở ra một giai đoạn mới trong cách FIFA nhìn nhận và điều chỉnh sự phát triển của bóng đá Đông Nam Á. Khi tổ chức này ra án phạt nặng tay với Liên đoàn Bóng đá Malaysia (FAM) vì gian dối hồ sơ cầu thủ, đó không chỉ là hành động kỷ luật một trường hợp cá biệt mà là lời cảnh báo trực tiếp gửi đến toàn bộ khu vực. Minh bạch, liêm chính và tuân thủ pháp lý đang trở thành điều kiện tiên quyết để các nền bóng đá ASEAN được xem là đối tác chiến lược trong kế hoạch toàn cầu của FIFA.

Cho dù FIFA quyết định thế nào về đơn kháng cáo của FAM thì thông điệp thực tế cũng đã được gửi đi: chỉ có minh bạch và kiên định mới quyết định tương lai của một nền bóng đá muốn vươn tầm thế giới. Không phải tự nhiên mà án phạt của FIFA được đưa ra ngay trước thời điểm gia hạn thỏa thuận hợp tác 5 năm lần thứ 2 giữa tổ chức này và ASEAN nhân Hội nghị cấp cao ASEAN vừa diễn ra với sự tham dự của Chủ tịch FIFA Gianni Infantino.

AFC (Liên đoàn Bóng đá châu Á) chuẩn bị rà soát quy trình nhập tịch cầu thủ của các thành viên, đặc biệt ở khu vực Đông Nam Á, nơi có tới 5/11 liên đoàn từng hoặc đang sử dụng cầu thủ gốc nước ngoài với số lượng lớn. Nếu các kết luận của FIFA được giữ nguyên, AFC có thể đưa ra bộ hướng dẫn ràng buộc mới, yêu cầu xác thực hồ sơ trực tiếp qua cơ quan dân sự quốc gia và đối chiếu hồ sơ cư trú tối thiểu ba năm.

Từ Malaysia, những 'dư chấn' đã lan nhanh. Indonesia - quốc gia đang theo đuổi chính sách nhập tịch cầu thủ mạnh mẽ nhất khu vực - đã buộc phải tạm dừng xét duyệt hồ sơ mới. Nhiều liên đoàn khác cũng phải rà soát lại quy trình pháp lý để tránh rơi vào vòng nghi vấn. Đây không còn là câu chuyện riêng của một nền bóng đá, mà là vấn đề niềm tin trong toàn khối.

Nhiều chuyên gia khu vực đánh giá vụ việc của bóng đá Malaysia buộc các liên đoàn phải xem lại chiến lược nhân sự. Các nền bóng đá nhỏ thường kỳ vọng cầu thủ nhập tịch mang lại sức mạnh tức thời nhưng khi bị phát hiện gian dối, cái giá phải trả là khủng hoảng niềm tin và mất vị thế quốc tế. Trong một bức tranh rộng hơn, FIFA đang 'lấy' Đông Nam Á như phép thử cho chính sách 'zero tolerance' (không khoan nhượng) với gian lận hồ sơ cầu thủ. Sự nghiêm khắc này, dù gây chấn động, lại được xem là cơ hội để khu vực thiết lập lại chuẩn mực công bằng và tính chính danh.

Tính đến nay, Đông Nam Á vẫn là khu vực giàu tiềm năng nhất chưa từng có đại diện tại World Cup dù bóng đá khu vực đã đi một chặng đường dài, có các đội tuyển nữ, trẻ, futsal dự vòng chung kết World Cup. Đó là những minh chứng cho sự tiến bộ nhưng cũng bộc lộ một thực tế: bước nhảy vọt vẫn chưa đủ bền vững nếu nền tảng quản trị còn thiếu chuẩn mực.

FIFA hiểu rõ sức hút của bóng đá Đông Nam Á: thị trường hơn 650 triệu dân, lượng người hâm mộ khổng lồ, sức mua bản quyền và quảng cáo ngày càng lớn. Nhưng tiềm năng ấy chỉ có thể chuyển hóa thành vị thế nếu các liên đoàn thể hiện được năng lực tổ chức và quản trị theo chuẩn quốc tế.

Đó có thể là lý do mà một mặt, FIFA dứt khoát trừng phạt Malaysia, thậm chí còn yêu cầu công khai kết quả điều tra nội bộ của FAM, có khả năng tăng thêm mức phạt nhưng mặt khác, họ trao cho Đông Nam Á cơ hội cùng tổ chức và điều hành giải bóng đá FIFA ASEAN Cup.

Giải đấu này có thể trở thành phép thử năng lực toàn diện, khi các đội tuyển buộc phải tuân thủ đầy đủ quy định của FIFA về hồ sơ, lịch thi đấu và nghĩa vụ 'nhả' cầu thủ từ các CLB. Một giải đấu như vậy sẽ không chỉ mang ý nghĩa chuyên môn mà còn là cơ chế giúp FIFA siết chặt tiêu chuẩn minh bạch - điều mà khu vực đang thiếu nhất.

Theo ĐĂNG LINH/Sài Gòn Giải Phóng