Gia tăng ca mắc cúm khi giao mùa, cần làm gì phòng bệnh?

Thời tiết giao mùa đang tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh đường hô hấp gia tăng nhanh ở trẻ nhỏ, đặc biệt là cúm mùa. Chỉ trong tuần qua, toàn thành phố Hà Nội đã ghi nhận nhiều ca mắc cúm A.

31/10/2025 16:59

Hiện các ca cúm mùa đang có xu hướng gia tăng trên địa bàn thành phố. Tại Bệnh viện Nhi Hà Nội, mỗi ngày có từ 7 đến 10 bệnh nhi mắc cúm A được tiếp nhận và điều trị.

Tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, số ca nhập viện vì cúm mùa trong những ngày gần đây đang có xu hướng tăng lên, đồng thời nhiều trường hợp biến chứng nặng đã được ghi nhận. Điển hình là một bệnh nhân nữ 38 tuổi ở Thái Nguyên mắc cúm trên nền bệnh xơ tủy và thalassemia, nhập viện trong tình trạng nặng với biến chứng viêm phổi và nhiễm trùng huyết.

Thông thường, cúm mùa bắt đầu với các triệu chứng như sốt, ho khan, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi và đau cơ. Tuy nhiên, đối với trẻ em và người có bệnh nền, bệnh có thể tiến triển nhanh chóng, gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi nặng, suy hô hấp, viêm cơ tim, viêm não, mất nước, co giật do sốt cao, và bội nhiễm vi khuẩn đường hô hấp.

Theo Thạc sĩ Nguyễn Hồng Hà, Phó Chủ tịch Hội Truyền nhiễm Việt Nam, thời điểm giao mùa với sự thay đổi đột ngột từ nắng nóng sang mưa nhiều, cùng với nhiệt độ giảm nhanh, chính là điều kiện thuận lợi để virus cúm phát triển và gây bệnh.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng cảnh báo, năm nay cúm mùa diễn biến phức tạp hơn, với nhiều ca biến chứng nặng phải thở máy và chăm sóc tích cực, gây áp lực lớn lên hệ thống y tế.

Virus cúm lây lan chủ yếu qua đường hô hấp, dễ bùng phát trong cộng đồng có tỷ lệ tiêm chủng thấp. Khi virus xâm nhập vào cơ thể yếu hoặc người có bệnh nền, nguy cơ biến chứng nghiêm trọng như suy hô hấp, nhiễm trùng thứ phát, tổn thương tim mạch và thậm chí đột quỵ rất cao.

Bất kỳ ai cũng có thể mắc cúm, tuy nhiên nguy cơ bệnh nặng thường tập trung ở những nhóm đối tượng như trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới hai tuổi, trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi và trẻ sinh non dưới 32 tuần tuổi do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện; trẻ mắc các bệnh nền như suyễn, rối loạn chuyển hóa, bệnh tim bẩm sinh, bệnh gan, thận;

Người lớn trên 65 tuổi và những người mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, tim phổi, suy thận, suy gan hoặc suy giảm miễn dịch; cũng như phụ nữ mang thai do sự thay đổi nội tiết tố và hệ miễn dịch suy giảm, dễ bị virus tấn công, ảnh hưởng cả mẹ và thai nhi.

Mặc dù hiện chưa ghi nhận chủng virus đột biến mới, các chuyên gia vẫn cảnh báo nguy cơ bùng phát dịch có thể xảy ra nếu virus biến đổi gene hoặc kháng nguyên. Cúm mùa là bệnh truyền nhiễm có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng, nếu không phát hiện và xử trí kịp thời. Tiêm vaccine cúm mùa được xem là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất, giúp giảm tỷ lệ mắc và biến chứng nặng.

Bác sĩ Lê Thị Kim Hoa, đại diện hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec nhấn mạnh, mặc dù cúm mùa thường lành tính, nhưng cũng có thể tiến triển nặng với các biểu hiện như sốt cao, khó thở, phù phổi do suy tim và thậm chí có thể tử vong.

Virus cúm mùa gồm nhiều chủng như H1N1, H3N2 và hai chủng nhóm B có khả năng biến đổi kháng nguyên liên tục. Do đó, mỗi năm chủng virus lưu hành có thể thay đổi, vì vậy việc tiêm nhắc lại vaccine cúm mùa hàng năm là cần thiết để tăng hiệu quả bảo vệ.

Giải thích thêm về việc phải tiêm vaccine cúm hàng năm, chuyên gia của hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec cho biết WHO duy trì các trạm quan trắc virus cúm trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam, nhằm phân lập và xác định chủng virus lưu hành tại từng khu vực địa lý.

Dựa trên các dữ liệu này, WHO dự báo các chủng virus xuất hiện trong mùa đông-xuân ở bắc bán cầu (từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau) và mùa đông-xuân ở nam bán cầu (từ tháng 5 đến tháng 10 hằng năm). Từ đó, WHO hướng dẫn các nhà sản xuất vaccine chuẩn bị các chủng phù hợp và cung cấp ra thị trường vào thời điểm thích hợp là tháng 8 và tháng 9 cho bắc bán cầu, và tháng 4 đến tháng 5 cho nam bán cầu.

Vì Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa thuộc Bắc bán cầu, người dân nên tiêm vaccine cúm bắc bán cầu mỗi năm một lần, vào thời điểm trước khi mùa cúm bắt đầu, nhằm được bảo vệ suốt mùa đông và xuân.

Tiến sĩ, bác sĩ Đào Hữu Thân, Trưởng Khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm, CDC Hà Nội cho rằng, vaccine cúm mùa hiện nay đã được chứng minh an toàn và có hiệu quả cao. Ngành y tế Hà Nội khuyến cáo, các bậc phụ huynh nên sớm đưa trẻ đi tiêm phòng, đặc biệt là trẻ từ 6 tháng đến dưới 5 tuổi và những người có bệnh lý mạn tính, nhằm phòng ngừa các biến chứng nặng.

Khi xuất hiện triệu chứng như ho, sốt, khó thở, cần đi khám sớm, tuyệt đối không tự ý mua thuốc hay sử dụng kháng sinh bừa bãi.

Mỗi người dân có thể góp phần bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng bằng những hành động đơn giản nhưng thiết thực như đeo khẩu trang, giữ vệ sinh môi trường sống, không hút thuốc, tiêm chủng đầy đủ và đi khám kịp thời khi có dấu hiệu bất thường.

Theo THIÊN LAM/Nhân dân