Nhiều nhà xuất bản tham gia, nhưng giá sách giáo khoa vẫn không giảm

Nhận định này được Đoàn giám sát của UBTVQH về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông đưa ra trong báo cáo gửi Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.

14/08/2023 13:55

Chiều nay, 14/8, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội sẽ tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông”.

Qua giám sát, đoàn giám sát ghi nhận sự nỗ lực, tích cực của Chính phủ, Bộ Giáo dục - Đào tạo, các bộ, ngành, địa phương và tổ chức, cá nhân có liên quan trong đổi mới sách giáo khoa phổ thông.

“Sách giáo khoa triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới được bảo đảm đầy đủ theo đúng lộ trình quy định. Nội dung sách giáo khoa cơ bản đã đáp ứng yêu cầu, được đổi mới theo hướng tinh giản, tăng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn” – đoàn giám sát nhìn nhận.

Chiều nay, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến về báo cáo giám sát đối với SGK

Tuy nhiên, còn nhiều tồn tại, hạn chế được đoàn giám sát chỉ ra, như việc thẩm định, tiếp thu chỉnh sửa một số sách giáo khoa chưa chặt chẽ dẫn tới chất lượng chưa bảo đảm. Nhiều lỗi, nội dung thiếu chính xác, văn phong chưa chuẩn mực ở nhiều sách giáo khoa, nhất là với sách giáo khoa tiếng Việt lớp 1, Khoa học tự nhiên lớp 6 và Lịch sử lớp 11.

Cạnh đó, theo đoàn giám sát, chất lượng một số sách giáo khoa của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 còn hạn chế. Một số sách giáo khoa có nội dung chưa phù hợp với học sinh, còn khó, kiến thức nặng.

Một số nội dung chưa cụ thể nên học sinh khó hiểu, khó giải thích vấn đề; chưa phù hợp với một số vùng miền, có từ ngữ mang tính địa phương; một số đoạn văn, bài thơ đưa vào sách giáo khoa chưa được đánh giá cao.

Tương tự, việc tổ chức lựa chọn sách giáo khoa cũng có bất cập. Ở một số địa phương, việc lập hồ sơ lựa chọn sách giáo khoa còn thiếu sót so với quy định của Thông tư số 25.

Dẫn kết luận của Thanh tra Bộ Giáo dục - Đào tạo, Đoàn giám sát cho biết, có 6 tỉnh (Đồng Tháp, Kiên Giang, Long An, Đắk Lắk, Quảng Ngãi và Khánh Hòa) có một số sai sót trong quy trình lựa chọn sách giáo khoa.

Nhiều địa phương chỉ chọn 1 bộ sách giáo khoa thực hiện chung trên địa bàn cả tỉnh, trong đó có 14 tỉnh, TP (Bắc Kạn, Quảng Nam, Yên Bái; Sóc Trăng, Cà Mau, Đồng Tháp; TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đà Nẵng, Hậu Giang, Quảng Ninh, Sơn La, Thanh Hóa, Vĩnh Phúc) chỉ chọn 1 bộ sách giáo khoa cho lớp 1.

39 tỉnh, TP (Lai Châu, Bắc Kạn, Điện Biên, Hà Giang, Phú Thọ, Quảng Bình, Quảng Nam, Ninh Thuận, Khánh Hòa; TP. Hồ Chí Minh, Sóc Trăng… ) chỉ chọn 1 bộ sách giáo khoa cho lớp 2;

31 tỉnh, TP (Đồng Tháp, TP. Hồ Chí Minh, Sóc Trăng, Bình Phước, Bình Thuận, Cà Mau, Đồng Tháp, Hậu Giang, Tiền Giang, Vĩnh Long…) chọn 1 bộ sách giáo khoa cho lớp 6.

“Việc lựa chọn nhiều bộ sách giáo khoa tạo ra khó khăn trong khâu đặt hàng, bảo đảm cung ứng sách giáo khoa trước năm học mới. Sự khác biệt về nội dung, cấu trúc trong mỗi bộ sách khó khăn cho việc ra đề thi chung, học sinh chuyển trường phải mua lại sách giáo khoa, khó tiếp cận kiến thức” - đoàn giám sát nhận định.

Chưa hết, việc cung ứng, phát hành sách giáo khoa cũng ghi nhận những bất cập, phải qua nhiều khâu trung gian. Phụ huynh, học sinh gặp nhiều phiền hà trong việc mua sách giáo khoa theo kênh phát hành tự do qua hệ thống cửa hàng bán lẻ.

Đề cập đến giá sách giáo khoa theo Chương trình mới, Đoàn giám sát nêu, giá tăng 2 - 4 lần so với giá sách giáo khoa chương trình cũ.

Chẳng hạn, với Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam, các bộ sách giáo khoa lớp 1 mới có giá từ 179.000-194.000 đồng/bộ, khoảng 19.000/cuốn, trong khi bộ sách cũ có giá 54.000 đồng, khoảng 9.000 đồng/cuốn. Các bộ sách giáo khoa lớp 2 mới có giá từ 179.000-186.000 đồng/bộ, khoảng 18.000/cuốn; bộ cũ có giá 53.000 đồng…

Tình trạng bán sách giáo khoa kèm sách bài tập, tài liệu tham khảo diễn ra ở nhiều nơi, dẫn tới tăng chi phí mua sách.

Đáng chú ý, đoàn giám sát chỉ ra, dù có nhiều nhà xuất bản tham gia làm sách giáo khoa, có nhiều bộ sách giáo khoa, nhưng giá sách không giảm, mà thực tế đang tăng.

“Giá sách giáo khoa môn Tiếng Anh cao hơn nhiều so với các môn học còn lại nhưng không sử dụng được nhiều lần” – báo cáo nêu.

Chi phí phát hành sách giáo khoa cao, chưa hợp lý so với các mặt hàng thiết yếu. Theo đoàn giám sát, mức tối đa phí phát hành (chiết khấu) sách theo Chương trình mới cho các đơn vị đầu mối phát hành phục vụ năm học 2020-2021, 2021-2022 với sách giáo khoa là 29% giá bìa, sách bài tập là 33%, sách giáo viên là 15%.

Năm học 2022-2023, chiết khấu với sách giáo khoa là 28,5% giá bìa, sách bài tập là 35%, sách giáo viên là 15%.

“Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam trực thuộc sự quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo chưa thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ trong việc biên soạn, in ấn, phát hành sách giáo khoa, còn để xảy ra sai phạm, vi phạm pháp luật, chi phí phát hành (chiết khấu) cao, giá sách giáo khoa khá cao” - đoàn giám sát phản ánh.

Đoàn giám sát lưu ý, việc Bộ Giáo dục - Đào tạo không tổ chức biên soạn được 1 bộ sách giáo khoa bằng ngân sách Nhà nước, hoàn toàn phụ thuộc vào xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa là chưa phù hợp với chủ trương, quan điểm của Đảng, Nhà nước.

Theo quy định Nghị quyết 88 về biên soạn sách giáo khoa, chỉ có Bộ Giáo dục và Đào tạo phải tổ chức biên soạn 1 bộ sách giáo khoa đầy đủ (từ lớp 1 đến lớp 12, gồm 137 đầu sách).

Các tổ chức, cá nhân khác được khuyến khích tham gia biên soạn sách giáo khoa (một hoặc một số đầu sách theo khả năng), không nhất thiết phải biên soạn đầy đủ một bộ sách giáo khoa.

Việc Bộ Giáo dục và Đào tạo không biên soạn một bộ sách giáo khoa gây lúng túng cho địa phương, phụ huynh, học sinh trong quá trình lựa chọn sách giáo khoa. Cử tri tại nhiều địa phương đề nghị thực hiện một bộ sách thống nhất trong phạm vi toàn quốc hoặc một địa phương.

Đoàn giám sát cho hay, theo báo cáo của Ban Dân nguyện, có 36 tỉnh, TP trực thuộc trung ương đề nghị nên có 1 bộ sách giáo khoa để sử dụng chung.