Ô nhiễm không khí đe dọa sức khỏe cộng đồng

Từ đầu tháng 12 đến nay, tại các tỉnh, thành phố phía bắc, nhất là thành phố Hà Nội đang đối mặt với tình trạng chất lượng không khí (AQI) ở mức xấu, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân. Để giảm thiểu tác động của ô nhiễm không khí đến sức khỏe, người dân cần thực hiện đúng khuyến cáo của ngành y tế đưa ra.

10/12/2025 07:36

Tình trạng ô nhiễm không khí trên địa bàn thành phố Hà Nội tiếp tục gia tăng từ đầu tháng 12 đến nay.

Tổ chức Y tế Thế giới cho biết, mỗi năm, trên toàn cầu có khoảng hơn 7 triệu người tử vong do các bệnh liên quan tới ô nhiễm không khí như các bệnh về tim, phổi và đột quỵ.

Bụi PM2.5 được đánh giá là tác nhân ô nhiễm không khí có ảnh hưởng tiêu cực nhất đến sức khỏe con người. Vì có kích thước nhỏ cho nên bụi PM2.5 rất nguy hiểm, có khả năng lắng đọng, thẩm thấu và đi sâu vào các phế nang trong phổi và vào máu. Do đó, nếu nồng độ bụi PM2.5 trong không khí cao, mức phơi nhiễm hằng ngày là lớn và tăng nguy cơ bị các vấn đề sức khỏe cấp tính và mạn tính.

Việt Nam nằm trong nhóm những quốc gia có tỷ lệ tử vong cao nhất do ô nhiễm không khí. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, từ đầu tháng 12 đến nay, các tỉnh, thành phố khu vực phía bắc, nhất là thành phố Hà Nội đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí do hình thái thời tiết bất lợi (hiện tượng nghịch nhiệt, lặng gió, sương mù), làm giảm khả năng khuếch tán các chất ô nhiễm trong môi trường không khí, dẫn đến nguy cơ nồng độ bụi mịn PM2.5 tích tụ tăng cao (AQI vượt mức 150), ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động kinh tế, xã hội và sức khỏe cộng đồng.

Vào lúc 9 giờ, ngày 9/12, chỉ số AQI tại Trạm Đại học Bách khoa (cổng đường Giải Phóng) ghi nhận ở mức 191 - mức xấu; tại Trạm 556 Nguyễn Văn Cừ, mức AQI là 163 - mức xấu; tại Trạm Công viên Nhân Chính-Khuất Duy Tiến, mức AQI là 154 - mức xấu...

Đối tượng chịu tác động nhiều nhất là: trẻ em, người già, phụ nữ mang thai và người mắc bệnh hô hấp. Số liệu thống kê từ Trung tâm Quan trắc môi trường miền bắc (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho thấy: Vào lúc 9 giờ, ngày 9/12, chỉ số AQI tại Trạm Đại học Bách khoa (cổng đường Giải Phóng) ghi nhận ở mức 191 - mức xấu; tại Trạm 556 Nguyễn Văn Cừ, mức AQI là 163 - mức xấu; tại Trạm Công viên Nhân Chính-Khuất Duy Tiến, mức AQI là 154 - mức xấu... Với AQI ở mức xấu (từ 151 đến 200), những người bình thường bắt đầu có các ảnh hưởng tới sức khỏe, nhóm người nhạy cảm có thể gặp những vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng hơn.

Trước tình trạng ô nhiễm không khí ở thành phố Hà Nội và các tỉnh lân cận hiện nay, Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) khuyến nghị người dân sinh sống tại các địa phương nêu trên cần theo dõi thường xuyên tình hình chất lượng không khí thông qua các kênh thông tin chính thức để chủ động thực hiện biện pháp bảo vệ sức khỏe như đeo khẩu trang khi đi ra ngoài đường, giữ gìn vệ sinh phòng ở và không gian sống thông thoáng, sử dụng khẩu trang và kính bảo vệ khi tiếp xúc với môi trường nhiều bụi.

Với những người nhạy cảm với các chất ô nhiễm không khí cần tránh tiếp xúc với các nguồn phát thải ô nhiễm như khu vực giao thông, công trình xây dựng, các nơi đốt nhiên liệu bằng than, củi.

Trong điều kiện không khí ô nhiễm nặng, nếu có triệu chứng như ho, khó thở, đau ngực, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời. Khi chỉ số AQI ở mức xấu từ 151 đến 200, người dân cần hạn chế hoạt động ngoài trời, lựa chọn thời điểm ít ô nhiễm để làm việc và nghỉ ngơi nhiều hơn.

Người nhạy cảm được khuyến nghị thực hiện các hoạt động trong nhà, vệ sinh mũi, họng, mắt bằng nước muối sinh lý. Với AQI ở mức rất xấu từ 201 đến 300, mọi hoạt động ngoài trời nên được hạn chế tối đa. Các gia đình sống gần khu vực ô nhiễm cần đóng cửa sổ và cửa ra vào để giảm tiếp xúc với không khí ô nhiễm.

Nếu AQI ở mức nguy hại từ 301 đến 500, tất cả các hoạt động ngoài trời nên tránh. Người dân cần chuyển sang các hoạt động trong nhà và bảo đảm đóng kín cửa sổ, cửa ra vào.

Trẻ em tại các trường học, cần cân nhắc cho nghỉ học nếu tình trạng không khí ở mức nguy hại kéo dài trong ba ngày liên tiếp, trong trường hợp phải đi học, cần điều chỉnh thời gian học và hạn chế các hoạt động ngoài trời.

Trước tình trạng ô nhiễm không khí ở các địa phương hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có văn bản gửi các Bộ Công an, Công thương, Xây dựng, Y tế, Giáo dục và Đào tạo; Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố khu vực phía bắc triển khai các biện pháp cấp bách ứng phó.

Theo đó, các Bộ, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố khu vực phía bắc chỉ đạo các đơn vị liên quan rà soát quy trình vận hành, bảo đảm các hệ thống xử lý bụi, khí thải hoạt động ổn định, hiệu quả, đáp ứng các Quy chuẩn kỹ thuật môi trường về khí thải liên quan đến các hoạt động sản xuất; chỉ đạo các đơn vị vệ sinh môi trường, các chủ dự án đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông thực hiện ngay việc tăng cường tần suất quét đường, hút bụi; sử dụng xe chuyên dụng phun nước rửa đường tại các trục giao thông chính, cửa ngõ đô thị; kiểm soát chặt chẽ hoạt động xây dựng và giao thông vận tải phát thải bụi; tăng cường phổ biến, hướng dẫn người dân thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe cho nhóm đối tượng nhạy cảm (người già, trẻ em, người có bệnh hô hấp) trong những ngày ô nhiễm cao.

Các chuyên gia lĩnh vực y tế, môi trường khuyến nghị, Việt Nam cần đầu tư mạnh vào năng lượng tái tạo, giao thông xanh và điện hóa phương tiện; hệ thống quan trắc chất lượng không khí cần tiếp tục đầu tư, mở rộng, hiện đại hóa để cung cấp thông tin minh bạch, kịp thời cho người dân; kiểm soát chặt nhà máy nhiệt điện và loại bỏ lò hơi, lò đốt than tại làng nghề, đồng thời, nâng cao hiệu quả công tác thu gom, phân loại và tái chế chất thải sinh hoạt, nhất là xử lý nghiêm tình trạng đốt rác, đốt rơm rạ ngoài trời tại nhiều địa phương.

Theo Bài và ảnh: TRUNG TUYẾN/Nhân dân