Thách thức điều trị suy tim ở người cao tuổi

Suy tim là căn bệnh đang trở thành gánh nặng âm thầm, khiến hàng nghìn người cao tuổi phải nhập viện mỗi năm. Tại Việt Nam, tỷ lệ tử vong của bệnh nhân sau một năm suy tim là 25,8%, đứng thứ ba châu Á, nhiều người chỉ sau một lần nhập viện đã phải trở lại bệnh viện trong vòng ba tháng sau.

03/11/2025 12:29

Những dấu hiệu suy tim không điển hình

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Đình Thanh, Giám đốc Bệnh viện Thống Nhất, số bệnh nhân cao tuổi mắc suy tim ngày càng tăng nhanh với nguy cơ nhập viện và tử vong cao.

Người cao tuổi có nhiều bệnh kèm theo, cơ thể suy yếu, dùng nhiều thuốc cùng lúc khiến việc điều trị suy tim trở nên phức tạp hơn. Dù vậy, các nguyên tắc điều trị vẫn không thay đổi, phải bắt đầu sớm, phối hợp đầy đủ và tuân thủ khuyến cáo.

Thực tế, người cao tuổi không chỉ đối diện với trái tim yếu mà còn với nhiều bệnh nền đi kèm như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh thận, xơ vữa mạch máu...

Ghi nhận tại Bệnh viện Thống Nhất cho thấy 82% bệnh nhân suy tim có tăng huyết áp, gần 30% mắc bệnh thận mạn và 25% bị đái tháo đường. Ở nhóm 60-80 tuổi, gánh nặng bệnh tim là lớn nhất và mỗi lần nhập viện thường kéo theo nguy cơ tái phát sớm trong vòng 1-3 tháng.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thanh Huân, Phó Trưởng khoa Nội tim mạch, Bệnh viện Thống Nhất cho biết, triệu chứng suy tim ở người già thường không rõ ràng. Người bệnh chỉ thấy mệt nhẹ, ăn kém hoặc hơi khó thở khi gắng sức. Nhiều người tưởng là tuổi già nhưng đó là tín hiệu trái tim đang yếu dần.

Do đó, theo bác sĩ Huân việc chẩn đoán không chỉ dựa vào cảm giác của bệnh nhân mà còn kết hợp thông tin từ người nhà, thăm khám kỹ và kiểm tra cận lâm sàng, với người cao tuổi, điều quan trọng là phát hiện sớm và quản lý liên tục, tránh tái nhập viện.

Thời điểm trước khi xuất viện là giai đoạn phù hợp nhất để khởi trị và tối ưu điều trị sớm vì khi bệnh nhân đã về nhà, việc tuân thủ và theo dõi trở nên khó khăn hơn.

Bác sĩ Huân cho biết: 'Hiện y học đã có bộ tứ thuốc nền tảng giúp giảm tử vong và tái nhập viện, trong đó nhóm thuốc SGLT2 được xem là trụ cột mới trong điều trị suy tim người cao tuổi vì mang lại hiệu quả rõ rệt, ít ảnh hưởng huyết áp và an toàn ngay cả với bệnh nhân có bệnh thận'.

Dù vậy, thống kê cũng chỉ ra tỷ lệ người cao tuổi được điều trị đủ liều, đủ nhóm thuốc vẫn còn thấp. Do đó bác sĩ cần cá thể hóa điều trị, hướng dẫn kỹ cho người chăm sóc và theo dõi sát sao từng chỉ số điều chỉnh phù hợp.

Chẩn đoán đúng, can thiệp kịp thời

Qua thực tiễn điều trị, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hồ Thượng Dũng, nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Thống Nhất chỉ ra rằng, không chỉ số tuổi trên giấy tờ mà tuổi sinh học thể hiện cho tình trạng thực tế của cơ thể mới quyết định hiệu quả điều trị suy tim ở người cao tuổi.

Ông dẫn chứng: 'Có trường hợp cụ ông gần 100 tuổi vẫn chạy bộ được trong khi có người mới ngoài 60 tuổi đã nằm liệt giường vì Alzheimer, do đó tuổi không phải là con số mà là cách cơ thể ta chống chọi với thời gian'.

Trước đây các ca can thiệp tim mạch cho người lớn tuổi thường được thể hiện theo nguyên tắc đơn giản và an toàn, nghĩa là chỉ xử lý tổn thương chính, dễ thao tác nhưng thực tế những tổn thương phức tạp mới là thủ phạm chính gây biến cố nặng.

Ngày nay với công nghệ hình ảnh nội mạch như IVUS và OCT, bác sĩ có thể thấy rõ bên trong lòng mạch máu, phát hiện chính xác chỗ hẹp, mức độ vôi hóa để đặt stent an toàn. Hơn nữa, một bước tiến mới là công nghệ quang phổ cập hồng ngoại giúp nhận diện các mảng xơ vữa nguy hiểm chứa nhiều mỡ có thể gây nhồi máu cơ tim bất cứ lúc nào.

Nhờ đó, bác sĩ có thể tránh được biến chứng và lựa chọn chiến lược can thiệp an toàn hơn, đặc biệt ở người cao tuổi có mạch máu phức tạp.

Mới đây, trường hợp của ông Q. ở Thành phố Hồ Chí Minh là minh chứng sống cho giá trị của chẩn đoán đúng và can thiệp kịp thời. Sau bữa tiệc cùng bạn bè, ông Q. cảm thấy đau tức ngực, nôn ói, tưởng đau dạ dày nên tự uống thuốc. Đến khi cơn đau siết chặt ngực, ông mới được đưa đến cơ sở y tế.

Tại Bệnh viện đa khoa Xuyên Á Tây Ninh, ê-kíp cấp cứu phát hiện ông đang bị nhồi máu cơ tim cấp, cực kỳ nguy hiểm. Ca can thiệp mạch vành khẩn cấp bằng hệ thống DSA đã tái thông mạch máu bị tắc, cứu sống trái tim người bệnh ngoạn mục.

Bác sĩ Hồ Văn Mót, Bệnh viện đa khoa Xuyên Á Tây Ninh cho biết: 'Với nhồi máu cơ tim, mỗi phút trôi qua là hàng triệu tế bào tim chết đi, đến muộn là mất cơ hội sống. Do đó, nhiều người nhầm đau tim với đau dạ dày là cực kỳ nguy hiểm'.

Ông chia sẻ thêm, khi đau ngực dữ dội, lan ra vai hoặc sau lưng, buồn nôn, nghẹt thở đó không còn là đau dạ dày mà là trái tim đang cầu cứu.

Suy tim và nhồi máu cơ tim không chỉ là căn bệnh của tuổi già mà là hệ quả của lối sống hiện đại. Mỗi người dù trẻ hay lớn tuổi, đều có thể là nạn nhân của căn bệnh này.

Với người cao tuổi, điều quan trọng không phải là chống lại tuổi tác mà là cần sự chủ động hiểu cơ thể mình, tuân thủ điều trị và chăm sóc trái tim bằng sự kiên trì, không chủ quan.

Theo KHANG ANH/Nhân dân