Hóa thạch tiết lộ loài bò sát săn mồi tối thượng trong thời đại khủng long

Chúng từng đứng trên đầu của chuỗi thức ăn tương tự như cá voi sát thủ ngày nay.

26/08/2020 06:48

'Luôn luôn có một con cá lớn hơn ở ngoài kia', đó là câu nói của Qui-Gon Jinn trong Chiến tranh giữa các vì sao. Còn trong Kỷ Tam Điệp kéo dài từ 200-251 triệu năm về trước, câu nói đó dịch ra có nghĩa là luôn có một loài bò sát dưới nước lớn hơn.

Cá lớn nuốt cá bé là một câu chuyện đúng ở mọi thời đại. Những con bò sát thủy sinh này tồn tại bằng cách ăn thịt những loài bò sát thủy sinh lớn nhất mà chúng ta từng biết đến. Nhưng đôi khi, miếng mồi lớn quá cũng có thể khiến kẻ săn mồi phải chết nghẹn.

Trong nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí iScience, các nhà khoa học đã tìm thấy bằng chứng trực tiếp của một sơ đồ hóa thạch, trong đó, một kẻ săn mồi khổng lồ đã bị nuốt bởi một kẻ săn mồi còn tối thượng hơn nó.

Hóa thạch, được phát hiện tại một mỏ đá ở tỉnh Quý Châu, miền tây nam Trung Quốc cho thấy một con thalattosaur dài 4 mét bị nuốt vào bụng một con ichthyosaur lớn hơn. Thật không may, con ichthyosaur có vẻ đã chết ngay sau bữa ăn của mình.

Hai loài vật khổng lồ, ai mới là kẻ săn mồi tối thượng?

Hóa thạch có niên đại 240 triệu năm tuổi gần như hoàn chỉnh cho thấy ichthyosaur đã nuốt một con thalattosaur không nhỏ hơn chính nó là bao.

Ichthyosaurs là loài bò sát dưới nước giống cá heo xuất hiện trong kỷ Tam Điệp. Trong đó, hóa thạch đặc biệt này thuộc về một loài ichthyosaur có tên riêng là Guizhouichthyosaurus tangae, có thể dài tới 10 mét.

Ngược lại, con mồi của ichthyosaurs ở đây là một loài thalattosaur có tên là Xinpusaurus xingyiensis. Nó giống với thằn lằn hơn với bốn chi dùng để chèo trên mặt nước.

'Chưa bao giờ chúng ta tìm thấy một hóa thạch nào trong đó một loài bò sát lớn xuất hiện trong dạ dày của những kẻ săn mồi khổng lồ sống ở thời đại khủng long', tác giả nghiên cứu mới, nhà cổ sinh học Ryosuke Motani đến từ Đại học California cho biết.

Trước phát hiện này, các nhà khoa học nghĩ rằng ichthyosaurs chỉ ăn cá và các động vật chân đầu ví dụ như bạch tuộc.

'Rất hiếm khi chúng tôi tìm thấy được một loài động vật nào khác ngoài cá hoặc mực trong dạ dày của ichthyosaur - và trên thực tế, việc tìm thấy cá hoặc mực trong dạ dày của ichthyosaur cũng khá hiếm', Dean Lomax, một nhà cổ sinh vật học tại Đại học Manchester cho biết.

Vì vậy vậy, tìm thấy bộ xương của thalattosaur bên trong bộ xương của ichthyosaur là một sự kiện vô cùng đặc biệt. Đây có thể là một hiện trường mà các nhà khoa học bắt quả tang để trả lời cho câu hỏi: Trong chuỗi thức ăn thì ichthyosaur hay thalattosaur, con nào ăn thịt con nào?

Bằng chứng bây giờ cho rằng những con ichthyosaurs từng là kẻ săn mồi tối thượng. Chúng đứng trên đầu của chuỗi thức ăn tương tự như cá voi sát thủ ngày nay.

Một hóa thạch ở bên trong một hóa thạch khác

Đó là điều mà các nhà khoa học có thể thấy khi một con ichthyosaur chết lúc còn đang mang thai con của mình. Lomax cho biết trong một nghiên cứu năm 2018, ông đã tìm thấy xương của một con ichthyosaur non nằm gọn trong lồng xương sườn của mẹ nó.

Nhưng bộ xương một con thalattosaur bên trong một con ichthyosaur thì lại khác, hơn nữa, chúng có kích thước thực sự tương đồng nhau.

'Một trong những điều quan trọng nhất về những mẫu vật như thế này là chúng cung cấp thông tin hoàn toàn độc đáo và trực tiếp về hành vi của những loài đã tuyệt chủng từ lâu', Lomax nói. 'Trước khi có chứng cớ, bạn có thể đoán rằng X ăn Y, nhưng khi bạn có bằng chứng như thế này, đó không còn là phỏng đoán nữa'.

Để có thể khẳng định chắc chắn, các nhà khoa học phải loại trừ một số khả năng khác. Khả năng đầu tiên là liệu con ichthyosaur đã săn được con thalattosaur hay đơn giản là nó là một loài ăn xác sau khi con thalattosaur đã chết bởi một nguyên nhân khác?

Các tác giả nghiên cứu cho biết khả năng ichthyosaur ăn xác khó có thể xảy ra. Giả sử con thalattosaur đã chết từ lâu và trở thành xác thối, nó có xu hướng rụng các chân trước khi rụng đuôi. Trong khi sự thật ở đây thì ngược lại.

Con thalattosaur trong cơ thể ichthyosaur vẫn còn cả tứ chi, nhưng đuôi của nó thì rụng trước. Điều này phù hợp với giả thuyết con ichthyosaur đã cắn đứt đuôi của thalattosaur ra ngoài miệng. Và đúng các nhà khoa học cũng tìm thấy khúc xương đuôi của nó ở gần đó.

Giả thuyết thứ hai cần loại trừ là việc bộ xương của hai con vật này lồng vào nhau, đơn giản chỉ là sự ngẫu nhiên. Một trong hai con vật đã chết trước, và con vật còn lại chết ngay tại vị trí đó. Nếu xác của chúng chồng lên nhau thì khi cùng phân hủy, bộ xương của con vật phía trên sẽ rơi xuống lồng vào bộ xương của con vật phía dưới.

Nhưng thực sự mà nói, khả năng này rất khó xảy ra. Vị trí của hai bộ xương cho thấy con thalattosaur nằm trọn vẹn một phần trong con ichthyosaur. Và chúng dễ chết cùng nhau trong tư thế đó hơn là có thể chồng cơ thể lên nhau.

Sinh vật thống lĩnh chuỗi thức ăn với hàm răng cùn

Khám phá mới về ichthyosaurs đã làm sáng tỏ thói quen ăn uống của loài sinh vật khổng lồ này, vốn được cho chỉ có thể ăn động vật chân đầu thân mềm như bạch tuộc vì có răng bé. Bằng chứng mới đã chứng minh cho điều ngược lại - những chiếc răng này được sử dụng để kẹp chặt con mồi, phá vỡ xương sống và xé nát thịt của những con vật lớn khác.

'Bây giờ, chúng ta có thể nghiêm túc xem xét rằng chúng đã ăn thịt những động vật lớn, ngay cả với một hàm răng như vậy', Motani giải thích. 'Rõ ràng là loài động vật này có thể xé xác được cả những con vật lớn với hàm răng cùn của mình'.

Trong thế giới tự nhiên ở thời đại ngày nay, những con cá voi sát thủ và hải cẩu báo cũng đang áp dụng chiến thuật săn mồi tương tự. Đây có thể là một ví dụ điển hình cho sự tiến hóa hội tụ, khi các loài sinh vật thuộc loài khác nhau nhưng tiến hóa để cùng có chung một đặc điểm sinh hóa vì phải thích nghi với cùng một môi trường sống.

Trong khi các nhà khoa học thường so sánh ichthyosaurs với cá heo, nghiên cứu mới này cho thấy có vẻ nó giống với những con cá voi sát thủ hơn.

Tham khảo Gizmodo

>> Xem thêm: Phát hiện loài rùa khổng lồ, chén thịt được cả cá sấu