CLIP: Bí ẩn 'con đường thiên lý' Bắc - Nam tồn tại gần 200 năm ở Quảng Bình
Từ đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh dưới chân núi Đèo Ngang thuộc xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình, 'con đường thiên lý' Bắc - Nam nối từ đây lên di tích Hoành Sơn Quan đã trở thành huyền thoại.
Dịp cuối năm, phóng viên Báo Người Lao Động đã có chuyến khám phá con đường này ngay sau khi nó được phát lộ và khôi phục một phần.
Con đường gần 200 năm tuổi
Khởi hành tại bia Hạ Mã - điểm đầu của con đường, nằm trước cổng đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh, chúng tôi men theo những bậc thang đá cổ phủ rêu phong, đi qua khu rừng rắm rạp. Không khí dọc con đường vừa thoáng đãng vừa huyền bí, những tán cây cổ thụ xòe bóng như đưa lối, khiến chúng tôi như lạc vào một cuốn sử sống động.
![]()
'Đường thiên lý' Bắc - Nam đã được phát quang một phần
Dọc đường, đi khoảng 300m men theo triền núi có những dấu tích lịch sử quan trọng ẩn mình dưới tán rừng rậm rạp đã lộ diện. Chúng tôi chứng kiến một ngôi mộ bằng đá cổ rất lớn nằm xen lẫn giữa cây cỏ hoang vu khiến người xem không khỏi xúc động.
Theo lời kể của các bậc cao niên trong làng Vịnh Sơn, ngôi mô cổ này có thể là nơi yên nghỉ tập thể của các binh lính xưa, những người đã hy sinh trong nhiệm vụ canh giữ Hoành Sơn Quan - một cửa ngõ quân sự quan trọng dưới thời Nguyễn, bảo vệ vùng biên ải phía Nam để vào Kinh thành Huế.
Câu chuyện về tấm bia Hạ Mã cũng khiến chúng tôi không khỏi tò mò. Theo các bậc cao niên, tấm bia này được dựng lên thời xưa như một biểu tượng cho sự tôn kính với các bậc thần linh và vua chúa, đồng thời là điểm nhắc nhở mọi người khi đi qua đây phải xuống ngựa, cúi đầu để thể hiện lòng thành kính.
![]()
Tác giả bên ngôi mô cổ bằng đá, có thể là nơi yên nghỉ tập thể của các binh lính xưa
Sau gần một giờ đi bộ và trải nghiệm, chúng tôi đặt chân đến đỉnh Hoành Sơn, nơi có di tích Hoành Sơn Quan mà người dân địa phương quen gọi là 'Cổng Trời'. Đây là điểm cao nhất của dãy núi, người dân quan niệm rằng đến nơi đây là có thể chạm tay đến bầu trời.
Tại đây, những bức tường đá cổ kính, rêu phong và dấu tích công trình phòng thủ thời nhà Nguyễn hiện lên đầy ấn tượng. Không chỉ là một di tích lịch sử, khu vực này còn mang giá trị văn hóa, tâm linh và kiến trúc đặc sắc, xứng đáng trở thành điểm đến du lịch, nghiên cứu lịch sử.
Con đường từ bia Hạ Mã lên lên Hoàng Sơn Quan dài khoảng 700m với gần 1.000 bậc thang đá cổ được xây dựng từ thời nhà Nguyễn, nay đã được phát quang, lộ diện nguyên trạng.
Bảo tồn nguyên vẹn giá trị di tích
Ông Trần Văn Cương, người phụ trách trông coi đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh, cho biết những ngày gần đây vào dịp cuối năm, nhiều đoàn khách đến tham quan, viếng đền Thánh Mẫu và bày tỏ sự quan tâm sâu sắc đến 'con đường thiên lý' Bắc - Nam nên đã tiến hành khám phá.
'Điều này không chỉ khiến chúng tôi vui mừng mà còn cảm thấy tự hào khi di sản văn hóa và lịch sử của địa phương được sống lại trong ký ức của mọi người. Con đường này không chỉ là lối đi xưa cũ mà còn là một phần linh hồn của vùng đất, kết nối quá khứ với hiện tại' - ông Cương bày tỏ.
Ông Trần Hữu Danh, nhà nghiên cứu văn hóa lịch sử tại Quảng Bình, nhận định: 'Con đường thiên lý Bắc - Nam là một biểu tượng lịch sử quan trọng, nơi giao thoa của các giá trị văn hóa và giao thông trong hàng thế kỷ. Khôi phục tuyến đường này không chỉ góp phần phát triển du lịch mà còn là cách để chúng ta bảo tồn và truyền lại cho thế hệ sau những giá trị vô giá mà tổ tiên đã để lại. Đây là cơ hội để chúng ta xây dựng một nền tảng văn hóa bền vững, gắn kết lịch sử với sự phát triển hiện đại'.
![]()
Hoành Sơn Quan rêu phong cổ kính
Bí thư Huyện ủy Quảng Trạch Nguyễn Chí Thắng nhấn mạnh việc địa phương tổ chức khôi phục 'con đường thiên lý' Bắc - Nam tồn tại gần 200 năm mang ý nghĩa chiến lược không chỉ về mặt lịch sử và văn hóa mà còn đóng góp lớn vào phát triển kinh tế địa phương trong tương lai.
'Huyện đang nghiên cứu để bảo tồn nguyên vẹn nhất có thể những giá trị gốc của tuyến đường, đồng thời trong tương lai sẽ tổ chức khai thác các dịch vụ du lịch độc đáo, tạo điểm nhấn thu hút du khách gần xa. Có thể đây là cụm di tích kết nối với Đền Thánh mẫu Liễu Hạnh - lên Hoành Sơn Quan và Khu mô Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Đây là một cách để gắn kết di sản văn hóa với cuộc sống hiện đại, tạo ra động lực phát triển lâu dài cho cộng đồng' - ông Thắng cho hay.
Theo chính quyền huyện Quảng Trạch, địa phương đang nỗ lực hoàn thiện việc trùng tu và bảo tồn con đường cùng các di tích liên quan. Với vẻ đẹp hoang sơ và những câu chuyện lịch sử đằng sau, con đường đá cổ này hứa hẹn sẽ trở thành điểm nhấn độc đáo trên bản đồ du lịch Quảng Bình, thu hút sự quan tâm của nhiều du khách và nhà nghiên cứu trong tương lai.
Một số hình ảnh PV Báo Người Lao Động ghi nhận tại 'con đường thiên lý' Bắc - Nam:
![]()
Khám phá 'con đường thiên lý' Bắc - Nam
![]()
Xung quanh là rừng cây rậm rạp nay đã được phát quang
![]()
Những bậc thang bằng đá cổ xưa nay vẫn còn nguyên vẹn
![]()
Những bậc thang bằng đá cổ xưa nay vẫn còn nguyên vẹn
![]()
Ngôi mộ cổ bằng đá có kích thước rất lớn
![]()
Di tích Hoành Sơn Quan rêu phong, cổ kính - người địa phương quen gọi là 'Cổng Trời'
![]()
Di tích Hoành Sơn Quan hướng ra mái núi Hà Tĩnh
![]()
Cây thị được trồng bên di tích
![]()
Di tích Hoành Sơn Quan
Theo sử sách, đèo Ngang được khai phá, đắp đá thành đường nối liền hai bên chân núi Hoành Sơn. Tháng 3-1833, vua Minh Mạng thiết lập cửa ải trên núi Hoành Sơn nhằm kiểm soát dân chúng, phòng kẻ gian qua lại, gọi là Hoành Sơn Quan - người địa phương quen gọi là 'Cổng Trời'. Khách bộ hành dọc đường thiên lý Bắc Nam thời đó phải qua duy nhất cửa ải này rồi men theo triền núi trên 'con đường thiên lý' Bắc - Nam để qua Quảng Bình.
Copy link
Quay lại
