LẮNG NGHE NGƯỜI DÂN HIẾN KẾ: Đột phá từ đô thị tích hợp và chuyển đổi số

Đô thị tích hợp vùng và chuyển đổi số sẽ là nền móng để TP HCM trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo và hậu cần thông minh của khu vực Đông Nam Á

23/06/2025 07:00

Sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP HCM trở thành một siêu đô thị mới. Để phát triển đột phá và bền vững, TP HCM cần tập trung vào 2 trụ cột chính là xây dựng mô hình đô thị tích hợp vùng và đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản trị, dịch vụ công, đưa thành phố mới trở thành trung tâm công nghiệp, logistics, đổi mới sáng tạo hàng đầu Đông Nam Á.

Đô thị đa cực

TP HCM từ lâu đã đóng vai trò trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, song hiện đối mặt giới hạn nghiêm trọng về quỹ đất, ách tắc hạ tầng và áp lực dân số. Ngược lại, Bình Dương với hệ thống khu công nghiệp hiện đại và Bà Rịa - Vũng Tàu với hệ thống cảng nước sâu lại có tiềm năng rất lớn nhưng chưa được khai thác đồng bộ.

Việc hợp nhất 3 địa phương này đã tạo điều kiện để hình thành cụm đô thị tích hợp vùng với chức năng bổ sung lẫn nhau: TP HCM là trung tâm dịch vụ - tài chính - công nghệ, Bình Dương là hạt nhân công nghiệp, Bà Rịa - Vũng Tàu là cửa ngõ cảng biển - logistics. Thay vì phát triển theo mô hình đô thị đơn cực, TP HCM mới cần định hướng trở thành một đô thị đa cực, tích hợp không gian với liên kết nội vùng và ngoại vùng chặt chẽ.

Hệ thống hạ tầng như đường cao tốc TP HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành, Biên Hòa - Vũng Tàu và các tuyến Vành đai 3, Vành đai 4 sẽ là xương sống cho việc kết nối đô thị hóa mở rộng. Các đô thị vệ tinh như Thủ Dầu Một, Bến Cát, Phú Mỹ, Long Hải sẽ là các cực tăng trưởng mới được tích hợp thông minh trong một không gian phát triển chung.

Hệ thống metro sẽ giúp người dân TP HCM di chuyển thuận tiện giữa các vùng chức năng. Ảnh: BẢO NGỌC

Một trong những lợi ích lớn nhất của mô hình tích hợp vùng là phân bổ chức năng đô thị một cách khoa học. Những ngành cần không gian lớn như logistics, cảng biển, công nghiệp nặng có thể đặt ở Bà Rịa - Vũng Tàu hoặc Bình Dương; trong khi TP HCM có thể tập trung vào các ngành dịch vụ chất lượng cao, tài chính, giáo dục, y tế và đổi mới sáng tạo. Điều này không chỉ giải tỏa áp lực hạ tầng cho khu vực trung tâm mà còn khai thác hiệu quả hơn tiềm năng từng khu vực, tối ưu hóa tổng thể vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Việc tích hợp các đô thị còn giúp cân bằng phát triển đô thị và nông thôn, giảm sự chênh lệch về hạ tầng, thu nhập và cơ hội giữa các vùng, từng bước xây dựng một không gian sống công bằng và phát triển bền vững hơn.

Mô hình quản trị hiện đại, thông minh

Trong một siêu đô thị tích hợp quy mô lớn như TP HCM mới, chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà là điều kiện tiên quyết để bảo đảm hiệu quả vận hành, nâng cao năng lực quản trị, tạo ra giá trị mới từ dữ liệu, công nghệ và sự kết nối.

Để có mô hình quản trị hiện đại, TP HCM cần xây dựng một hệ sinh thái dữ liệu mở, kết nối và liên vùng. Hạ tầng dữ liệu lớn cần được đầu tư bài bản từ cấp phường, xã đến cấp vùng, phục vụ các lĩnh vực trọng yếu như quy hoạch, giao thông, môi trường, dịch vụ công và điều hành kinh tế.

Trung tâm điều hành đô thị thông minh cần được mở rộng phạm vi, không chỉ ở TP HCM mà còn lan tỏa đến Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Với hệ thống camera trí tuệ nhân tạo (AI), cảm biến IoT và nền tảng phân tích dữ liệu theo thời gian thực, chính quyền có thể đưa ra các quyết định tức thì khi ứng phó thiên tai, xử lý giao thông, bảo đảm an ninh và nâng cao dịch vụ công.

Một không gian tích hợp hiệu quả cần mạng lưới giao thông thông minh để kết nối các khu vực đa dạng về chức năng. Ứng dụng AI trong quản lý giao thông như định tuyến thông minh, điều khiển đèn tín hiệu tự động, dự báo ùn tắc, tích hợp vé điện tử liên vùng sẽ giúp tối ưu lưu thông và giảm tải cho hạ tầng hiện hữu. Trong tương lai gần, hệ thống xe buýt nhanh, metro liên kết 3 địa phương và các dịch vụ giao thông công cộng theo yêu cầu sẽ là trụ cột giao thông vùng, giúp người dân di chuyển linh hoạt và thuận tiện giữa các vùng chức năng.

Không gian đô thị mở rộng sẽ kéo theo thách thức quản lý dịch vụ công diện rộng. Việc chuyển toàn bộ dịch vụ hành chính lên nền tảng số, từ đăng ký kinh doanh, hộ tịch, cấp phép xây dựng đến các dịch vụ phản ánh hiện trường, sẽ giúp giảm thời gian, tăng sự minh bạch và tiết kiệm nguồn lực xã hội.

Mỗi công dân sẽ có một 'hồ sơ số' cá nhân được đồng bộ hóa giữa các ngành y tế, giáo dục, an sinh xã hội…, giúp việc cung cấp dịch vụ công cá nhân hóa và hiệu quả hơn. Đây chính là điều kiện tiên quyết để tiến tới mô hình 'chính quyền số' toàn diện, trong đó dữ liệu sẽ là nền tảng điều hành thay cho giấy tờ và công văn truyền thống.

Đô thị thông minh không thể tách rời giáo dục thông minh. TP HCM cần thiết lập hệ thống học tập số liên vùng, tích hợp dữ liệu học tập, nội dung số hóa và AI để cá nhân hóa giáo dục theo năng lực từng học sinh. Việc kết nối các trung tâm đào tạo, trường đại học, trường nghề giữa TP HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu tạo nên mạng lưới đào tạo vùng liên thông, vừa giảm chênh lệch chất lượng vừa cung cấp nguồn nhân lực kỹ thuật cao cho các ngành công nghệ, công nghiệp thông minh và dịch vụ hiện đại.

Việc triển khai y tế số đồng bộ, từ hồ sơ bệnh án điện tử, khám bệnh từ xa, hệ thống cảnh báo dịch bệnh cho đến ứng dụng AI trong chẩn đoán, sẽ giúp nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe toàn vùng. Người dân dù ở trung tâm thành phố hay vùng ven đều có thể tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng cao, nhanh chóng và chính xác, tạo nên nền y tế công bằng, tiếp cận toàn dân trong siêu đô thị tương lai.