Lễ hội Đền bà Chúa kho- nét đẹp tâm linh người Việt

Lễ hội Đền Bà Chúa Kho là một trong những nét đẹp văn hóa tâm linh của vùng Kinh Bắc với nhiều nghi thức đậm nét truyền thống của người Việt.

31/01/2025 11:00

Đền thờ Bà Chúa Kho được công nhận là di tích lịch sử cấp Quốc gia từ năm 1989. Ngôi đền nằm trên lưng chừng núi Kho thuộc thôn Cổ Mễ, phường Vũ Ninh (thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh), ven chân núi Kho, bên bờ sông Cầu. Đền được xây dựng theo lối kiến trúc cổ từ thế kỷ XIX theo kiểu chữ T với những đường nét chạm khắc công phu. Không chỉ là di tích lịch sử có giá trị văn hóa, nơi đây còn mang giá trị tín ngưỡng tâm linh, thu hút rất đông người dân khắp cả nước.

Hàng vạn lượt người đổ về cầu tài lộc dịp cuối năm và đầu năm

Theo tư liệu ở bản đền, di tích thờ Bà Chúa Kho – Người được truyền tụng, tôn thờ trong dân gian có xuất thân vào thời nhà Lý, ở làng Quả Cảm, phường Hòa Long, TP. Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.

Bà là người nổi tiếng thông minh, nhân hậu, xinh đẹp, lại khéo tổ chức sản xuất giúp người dân khai khẩn ruộng hoang, chiêu dân dựng làng, lập xóm vùng Quả Cảm, Cô Mễ, Thượng Đồng…

Trong cuộc kháng chiến chống giặc Tống xâm lược năm 1077, bà có công lớn giúp triều đình nhà Lý trông nom kho lương quốc gia tại núi Kho, khu Cô Mễ. Sau này, khi trở thành hoàng hậu dưới triều Lý, bà tiếp tục giúp sức nhà vua trong việc kinh bang đất nước, giữ gìn kho lương. Bà bị giặc sát hại trong lúc đang phát lương cứu đói cho dân làng. Bà thác ngày 12/1 năm Đinh Tỵ 1077.

Cảm kích công lao và tấm lòng của bà, nhà vua đã phong bà là Phúc Thần. Dân làng Cổ Mễ vô cùng thương tiếc và nhớ ơn bà nên đã lập nên đền Bà Chúa Kho tại vị trí kho lương cũ trên Núi Kho. Ngôi Đền được Triều đại phong kiến nhà Lê sắc phong đền thờ bà là 'Chủ khố linh từ' (đền thiêng thờ bà Chúa Kho).

Ngày nay, đền thờ được mở rộng quy mô, có kiến trúc khang trang, bề thế. Những ngày cuối năm và đầu năm mới, mỗi ngày Đền Bà Chúa Kho đón hàng vạn lượt người đổ về cầu tài lộc, vãn cảnh, dâng hương. Khắp các lối đi từ cổng Đền đến Tam quan đều chật kín du khách.

Rất đông du khách về Đền Bà Chúa Kho cầu tàu lộc.

Nghi thức 'vay vốn' vô cùng thú vị

Đến mùa lễ hội, người dân đi đến Đền Bà Chúa Kho thường xin lộc rơi lộc vãi. Đây là một trong những nghi thức tâm linh mang đậm nét truyền thống của người Việt.

Ngoài ra, Đền Bà Chúa Kho còn gắn với nghi thức 'vay vốn' vô cùng thú vị. Đầu năm, những người buôn bán, kinh doanh sẽ tìm đến đền để 'vay vốn', xin lộc, cầu mong một năm sung túc, làm ăn phát đạt, giàu sang như ý. Cuối năm, gia chủ sẽ quay lại 'trả lễ' để cảm ơn sự ban phước của thánh thần.

Để 'vay vốn', mọi người thường chuẩn bị sớ, lễ để dâng hương. Trong sớ sẽ ghi rõ là vay bao nhiêu, sử dụng làm gì, và bao lâu sẽ trả, y như khi vay vốn thật. Thậm chí còn có nhiều trường hợp hứa rằng vay 1 trả 5, trả 10... với niềm tin Bà Chúa Kho sẽ phù hộ độ trì cho mình làm ăn phát đạt. Và với tín ngưỡng tâm linh đã vay thì phải trả nên dù có làm ăn tốt hay không thì người ta vẫn giữ đúng lời hứa tạ lễ cuối năm rất lớn ở đền Bà Chúa Kho...

Ông Nguyễn Văn Trang, Phó Trưởng Ban Quản lý di tích Đền Bà Chúa Kho (Bắc Ninh) cho biết, ngày giỗ chính của Bà Chúa Kho là ngày 12 tháng Giêng. Lễ hội 3 tháng chính là tháng 1, 2 và 3. Trong các tháng đầu xuân năm mới, người dân sẽ đến đền để xin lộc, cuối năm vào tháng 12 sẽ tới trả lễ. Vào những ngày cuối năm và đầu năm, mỗi ngày có khoảng 2 – 3 nghìn du khách tới du xuân và xin lộc bà'.

Lễ hội Đền Bà Chúa Kho còn là nơi tổ chức nhiều hoạt động truyền thống ý nghĩa mang đậm bản sắc dân tộc Việt.

Rước lễ trong hội Đền Bà Chúa Kho là một trong những điểm nhấn đặc sắc của lễ hội. Lễ rước thường được tổ chức vào ngày chính hội (ngày12 tháng Giêng).

Đoàn rước sẽ xuất phát từ Đình Quả Cảm và kết thúc tại Đền gốc Bà Chúa Kho. Những người tham gia lễ rước phải mặc trang phục truyền thống rực rỡ gồm áo dài the kèm với khăn xếp và áo tứ thân. Đây là trang phục mang đậm nét văn hóa ở cùng Kinh Bắc.

Đi đầu đoàn rước là đội múa lân, tiếp theo là đội nhạc lễ cùng nghi trượng. Theo sau cuối cùng là kiệu thờ được trang hoàng lộng lẫy, do các thanh niên khỏe mạnh khiêng. Các già làng trong trang phục áo dài truyền thống tham gia tháp tùng, thực hiện các nghi thức bái lễ theo phong tục. Không khí lễ rước trang nghiêm, rộn ràng cùng với các âm thanh chiêng, trống và nhạc lễ cổ truyền.

Ngoài lễ rước, còn có các nghi thức nổi bật khác trong lễ hội bao gồm dâng hương, cầu tài lộc, trình diễn văn hóa dân gian như hát quan họ và các trò chơi truyền thống. Tất cả các nghi thức ở Lễ hội Đền Bà Chúa Kho tạo nên một không gian văn hóa sôi động, linh thiêng.

>>> Mời độc giả xem thêm video Xuất hiện 'khẩu thần công' tại Lễ hội 'mặt nhọ' ở Lạng Sơn: