Một ngày ở 'thủ phủ hái lá...kiếm bộn tiền' lớn nhất Thủ đô

Làng Tràng Cát có nghề truyền thống trồng lá dong gói bánh hàng trăm năm nay. Trước Tết Nguyên đán khoảng 3 tuần, người dân lại hối hả ra vườn thu hoạch, cung cấp ra thị trường.

25/01/2025 11:07

Trong câu chuyện của những vị cao niên, cách đây khoảng 600 năm, ở thôn Nga Mi Hạ xã Thanh Mai, huyện Thanh Oai có bà Đàm Sứ, thấy Tràng Cát (xã Kim An, huyện Thanh Oai, Hà Nội) là vùng đất tốt tươi nên đã đưa con cháu xuống khai hoang lập địa rồi trồng lá dong. Lâu dần, người dân Tràng Cát học theo bà Đàm Sứ, biến lá dong thành cây trồng chính để phát triển kinh tế gia đình.

Khác với trồng lúa, trồng màu, trồng lá dong không yêu cầu nông dân phải một nắng hai sương. Chỉ cần tưới nước, bón phân, làm cỏ, cắt lá sâu thì cây sẽ đẹp và tươi tốt, ươm một lần có thể cho thu hoạch vài năm. Thế nên, ở Tràng Cát có đến hàng trăm hộ trồng loại cây này. Cận tết, màu xanh của lá dong tràn ngập đường làng.

Đều đặn mỗi tháng, người Tràng Cát lại đi dọn chân lá một lần. Những lá xấu, bé bán cho người có nhu cầu gói thực phẩm, gói quà bánh. Đến khoảng tháng 9 người dân sẽ ngưng cắt, sau đó bước vào thời kỳ chăm thúc cây cho lá to và đẹp để phục vụ Tết Nguyên đán.

Ở thời điểm này, nhiều hộ gia đình cho biết, năm nay nhiều lá dong bị hỏng do bão bão Yagi nên giá sẽ cao hơn năm ngoái với mức dao động từ 1.200 - 1.400 đồng/lá. Cuối tháng Chạp giá có thể tăng lên 2.000 đồng/lá. Theo người dân địa phương, lá dong khá dễ trồng, một năm có thể thu hoạch 3-4 lần. Mỗi sào lá dong, người dân ước tính thu được khoảng 30 triệu đồng/vụ.

Không khí nhộn nhịp “ăn lá dong, ngủ lá dong” sẽ bắt đầu từ rằm tháng Chạp cho đến tận ngày 30. Bởi vậy mà trẻ con trong làng không đếm ngày đếm tháng, mà chỉ nhìn trong vườn khi nào hết lá dong thì tức là Tết đã về.

Khoảng từ 20 tới 25 tháng Chạp là cao điểm của vụ thu hoạch. Ô tô, xe máy về lấy lá chuyên chở đi các nơi, khung cảnh nhộn nhịp người xe qua lại chật kín đường làng. Không ít ngày vì đông khách mà người trồng phải cắt lá, phân loại, xếp lá từ sáng sớm đến khuya. Năm nào lá dong lên đều và đẹp, không khí của cả làng đều náo nức.

Bà Nguyễn Thị Khuyên cho biết, thời điểm đầu tháng 12 âm lịch là cao điểm thu hoạch lá dong. Họ cắt lá đến 26-27 âm lịch. Lá dong Tràng Cát thường là lá dong nếp, bản to, lá dày, đẹp. Dùng loại lá này khi gói bánh sẽ xanh và ngon hơn, không bị thâm.

Xưa kia, lá dong Tràng Cát thường được tuyển chọn để gói bánh chưng dâng vua. Ngày nay, lá dong nơi đây không chỉ phục vụ trong nước mà còn được xuất ngoại để phục vụ bà con người Việt ở nước ngoài.

Theo người dân, lá dong để bán ra nước ngoài phải được chuẩn bị kỹ càng, lá phải được cắt dài cuống, bó thật chặt, không nhúng qua nước mới tươi lâu. Lá dong sau khi thu hoạch sẽ được sắp xếp thành từng bó, rửa nước sạch rồi vận chuyển đến cơ sở thu mua. Để lá dong đẹp, người dân phải dùng dao cắt cuống, sau đó dọn vườn, bón phân cho đến khi lên lá mới rồi phun thuốc sâu. Nước được tưới thường xuyên để cây đẻ cây con, không phải trồng lứa mới. Nhờ đó, lá dong có thể bán quanh năm.

Hiện nay, cả thôn Tràng Cát có khoảng 50-60 mẫu trồng lá dong. Gia đình trồng nhiều thì có tới 5-6 sào, nhà trồng ít thì cũng phải 1-2 sào. Hai năm trở lại đây, diện tích lá dong của cả thôn có xu hướng tăng lên.

Nhờ có cây dong mà cuộc sống của người Tràng Cát cũng sung túc, ổn định hơn. Với 2 sào lá, sau khi trừ chi phí thì những hộ gia đình nơi đây cũng có thu nhập hơn mười triệu đồng để sắm sửa cho ngày Tết. Cùng với cây cam cây bưởi, người dân nơi đây luôn bám đất, gắn bó với cây dong, tiếp tục gìn giữ và phát triển làng.