Tiệm tranh của họa sĩ Trần Hòa Bình (SN 1955, ngụ thị trấn Phát Diệm, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình) nằm ven Quốc lộ 10, rộng chưa đầy 10 m2. Trong căn phòng nhỏ ấy, chỗ nào cũng thấy ngập tràn những bức tranh truyền thần, nhưng đáng chú ý nhất vẫn là những bức chân dung về Bác Hồ - vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc.
Họa sĩ Trần Hòa Bình bên bức tranh ông vẽ Bác Hồ
Đến với hội họa từ người thầy đặc biệt
Dù không hề học qua trường lớp nào về hội họa, thế nhưng ngay từ nhỏ, họa sĩ Trần Hòa Bình đã may mắn được tiếp xúc với giá vẽ, cây bút vẽ từ người thầy, người cha đặc biệt - cố họa sĩ Nam Phong, người có bức vẽ nổi tiếng 'Đức mẹ Việt Nam' được chọn trưng bày tại Tòa thánh Vatican (Ý) từ cuối năm 1953.
'Tuy không học hội họa, thế nhưng ngay từ nhỏ, tôi đã được cha truyền cảm hứng, đam mê khi chỉ dạy tôi những nét sẽ đầu tiên. Trong số hàng ngàn bức tranh của cha vẽ, tôi luôn ấn tượng và nhớ sâu sắc nhất là những bức vẽ về Bác Hồ, người cha già vĩ đại của dân tộc. Dù chưa từng được gặp Bác nhưng hình ảnh về đôi mắt hiền hòa, vầng trán cao, chòm râu và mái tóc bạc phơ, phong cách giản dị, gần gũi… là nguồn cảm hứng thôi thúc, để tôi vẽ thành công những bức chân dung về Bác'- họa sĩ Bình chia sẻ.
Để có thể thành công theo con đường nghệ thuật như bây giờ, ông Bình đã được cha truyền dạy cho những bài học vỡ lòng về tranh. Đó là bố cục, màu sắc, ánh sáng, cách cầm cọ vẽ nét thanh, nét đậm... Dù ông bộc lộ năng khiếu hội họa từ nhỏ, thế nhưng theo lời kể của ông Bình, bố ông thường rất khắt khe, yêu cầu ông không được vẽ tranh về Bác Hồ khi tay nghề chưa vững.
Dù không học qua hội họa nhưng ông lại được nhiều người biết tới nhờ những bức tranh truyền thần về vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc
'Bố tôi thường kể, vẽ tranh về Bác không phải đẹp hay xấu, giống hay không mà quan trọng là cái thần, là cảm xúc, là sự kính trọng của chính người vẽ dựa trên hình ảnh chân thực về Bác. Ông dặn phải vẽ cho vững, khi đã vững thì mới vẽ được chân dung về Bác'- họa sĩ Trần Hòa Bình nhớ lại.
Từ những lời căn dặn của bố và với nỗ lực, quyết tâm của bản thân, năm 16 tuổi (1971), ông Bình đã khắc họa được bức chân dung đầu tiên về Bác Hồ. Bức tranh được bố ông đánh giá cao, và là tác phẩm đem lại cho ông giải thưởng cao của huyện Kim Sơn lúc bấy giờ. Tác phẩm này, sau đó được ông tặng UBND thị trấn Phát Diệm treo tại trụ sở. Đây cũng là động lực để người họa sĩ này đi theo hội họa, tiếp tục hành trình vẽ tranh truyền thần về Bác cho tới tận bây giờ.
Vẽ hơn 700 bức tranh về một hình tượng của Bác
Để tạo ra những bức tranh tinh tế và sống động, ông thường xuyên tìm tòi tài liệu, tranh ảnh về Bác Hồ để gửi gắm tình cảm của mình trong từng nét vẽ. Những tác phẩm tranh truyền thần của ông vẽ chủ yếu trên chất liệu sơn dầu, khổ ảnh trung bình (68x88 cm). Trong đó, tập trung vào rất nhiều đề tài Bác Hồ với thiếu nhi, Bác Hồ ngồi trên ghế sofa…
Họa sĩ Trần Hòa Bình đang hoàn thành một bức truyền thần về Bác
Điều đặc biệt là, trong số cả ngàn bức tranh vẽ về Bác Hồ, họa sĩ Trần Hòa Bình dành cả tâm huyết, trí tuệ để vẽ trên 700 bức một hình tượng về Bác. Đó là bức ảnh gốc chụp Hồ Chủ tịch mặc bộ quần áo kaki màu xám, ngồi trên ghế sofa, râu tóc bạc phơ, khí chất ung dung tự tại. Bức ảnh này được một phóng viên người Nga chụp nhân dịp lãnh tụ sang thăm, làm việc tại xứ sở Bạch Dương.
'Đây là bức ảnh đặc biệt nhất trong số những bức ảnh về Bác được tôi truyền thần lại. Tôi đã xem bố tôi vẽ hơn 40 năm trước, những nét vẽ của bố tôi vẫn nhớ. Vì thế, khi vẽ tôi luôn cố gắng làm sao để bức tranh toát lên được hình ảnh sinh động nhất, nhằm tôn lên vẻ đẹp của Bác'- họa sĩ Bình chia sẻ.
Dù đã 70 tuổi, nhưng ngày ngày ông Bình vẫn bên những bức vẽ về Bác với một tình cảm mãnh liệt. Đến nay, ông đã vẽ trên 1.000 bức tranh truyền thần về Bác. Mặc dù vẽ số lượng khá lớn nhưng mỗi bức ông đều đầu tư tâm sức, trí tuệ, sự tỉ mỉ với từng đường nét để có thể lột tả sinh động khí chất của vị lãnh tụ vĩ đại, đó là vầng trán cao, là đôi mắt sáng, nụ cười hồn hậu.
Một góc tiệm vẽ của họa sĩ Trần Hòa Bình
Theo ông Bình, dấu ấn của Bác đã để lại trong lòng mọi người dân Việt Nam rồi, chính vì vậy mỗi lần vẽ ảnh Bác, ông rất chú trọng khuôn mặt Bác và nghiên cứu về những hình ảnh của Bác rất nhiều. Cho nên sau những bức ảnh ông vẽ đó cũng là nguồn động viên cho ông làm nghề để tiếp tục vẽ về Bác, qua đó truyền tải sâu sắc tình cảm, nhân cách vĩ đại nhưng cũng rất đỗi giản dị của Bác Hồ kính yêu.
Với một bức tranh hoàn chỉnh về Bác Hồ, ông phải mất từ 3 - 6 ngày để hoàn thành. 'Dù tranh truyền thần là trung thành với ảnh gốc nhưng khi vẽ tôi phải mường tượng thêm. Khi đặt bút vẽ đến đôi mắt, tôi nghĩ đến lúc Bác đang lo việc nước, ánh mắt vừa sáng vừa tinh anh và kiên nghị. Đôi môi, chòm râu như đang cười với thiếu nhi. Toàn thân toát lên vẻ uy nghi của một lãnh tụ xuất chúng nhưng cũng rất đỗi gần gũi'- ông Bình nói.
Cũng theo họa sĩ Trần Hòa Bình, ông có 4 người còn thì có ba người đều nối nghiệp vẽ tranh truyền thần, hiện cả ba đang sinh sống và làm việc tại Hà Nội. Ông nói rất vui, hạnh phúc khi thấy các con giữ được nét đẹp truyền thống vẽ tranh truyền thần về Bác.
Có rất nhiều người tìm tới nhờ ông vẽ tranh truyền thần
Được biết, tranh vẽ về Bác Hồ của ông rất được nhiều người yêu thích đặt ông vẽ để treo tại văn phòng làm việc, tư gia hay biếu tặng ra nước ngoài.
Vinh danh điển hình tiên tiến học tập và làm theo Bác
Theo thông tin từ Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Ninh Bình, đến năm 2010, ông Bình đã vẽ được 520 bức chân dung về Bác Hồ; năm 2016 tăng lên 700 bức; đến tháng 10-2024 tổng số bức tranh ông Bình vẽ về Chủ tịch Hồ Chí Minh tăng lên con số gần 1.000 bức.
Ngày 3-10-2024, họa sĩ Trần Hòa Bình vinh dự là 1 trong 65 điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh (giai đoạn 2014 - 2024) được tỉnh Ninh Bình vinh danh, tặng bằng khen.
-->