Ngay sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, mở ra kỷ nguyên độc lập tự do. Ngày 5/9/1945, lễ khai giảng đầu tiên của nền giáo dục mới diễn ra trong không khí đặc biệt.
Chỉ ít ngày trước đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình, khai sinh một nước Việt Nam độc lập. Và trong thư gửi học sinh nhân ngày khai trường, Bác Hồ đã viết những dòng xúc động: 'Ngày hôm nay là ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa... Các em được hưởng một nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam'. Những lời căn dặn của Người đã trở thành lời nhắn nhủ thiêng liêng, khích lệ tinh thần học tập và nuôi dưỡng ý chí dựng xây đất nước trong bối cảnh non sông còn ngổn ngang, thù trong giặc ngoài bủa vây. Lễ khai giảng năm 1945 vì thế không chỉ đơn thuần là nghi thức của nhà trường, mà còn là sự khởi đầu cho một nền giáo dục mới, đặt dưới ánh sáng độc lập dân tộc và khát vọng khai sáng trí tuệ Việt.
![]()
Hình ảnh bản sao 'Thư gửi cho các học sinh' của Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân ngày khai giảng năm 1945 được lưu trữ bởi Trung tâm lưu trữ quốc gia III. Ảnh: TTXVN.
Ba thập kỷ sau, khi đất nước bước qua một bước ngoặt vĩ đại khác – mùa xuân 1975 với chiến thắng vĩ đại của công cuộc giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước – lễ khai giảng năm học 1975-1976 trở thành một sự kiện lịch sử đầy xúc động. Lần đầu tiên sau hàng chục năm chia cắt, học sinh cả nước cùng chung một ngày khai trường trong hòa bình. Những lớp học tại Hà Nội, Huế, Sài Gòn, Cần Thơ… đồng loạt vang tiếng trống khai giảng, khép lại một giai đoạn máu lửa và mở ra tương lai mới cho nền giáo dục thống nhất.
Trong niềm hân hoan, học sinh miền Bắc – vốn đã quen với cảnh học tập dưới bom đạn, trong hầm chữ A – nay vui mừng chào đón các bạn miền Nam vừa thoát khỏi ách kìm kẹp. Còn học sinh miền Nam, sau bao năm chịu sự ảnh hưởng của nền giáo dục chế độ cũ và chiến tranh, nay chính thức được bước vào một nền giáo dục mới gắn liền với lý tưởng độc lập, tự do và thống nhất dân tộc. Lễ khai giảng năm 1975 vì thế là cột mốc, biểu tượng cho sức mạnh đoàn kết và ý chí trường tồn của dân tộc Việt Nam.
![]()
Học sinh Đà Nẵng dự lễ khai giảng trực tuyến trong đại dịch Covid-19. Ảnh: Giáo dục và Thời đại
Trải qua những thập kỷ đổi mới và hội nhập, lễ khai giảng ở Việt Nam ngày càng trang trọng, tươi vui, trở thành ngày hội toàn dân đưa trẻ đến trường. Nhưng rồi lịch sử lại ghi dấu một thời điểm đặc biệt khác – đó là mùa khai giảng trong đại dịch COVID-19. Năm 2020, lần đầu tiên trong lịch sử giáo dục Việt Nam, hàng triệu học sinh không thể đến trường. Thay vào đó, nhiều nơi tổ chức lễ khai giảng trực tuyến, học sinh ngồi trước màn hình máy tính, điện thoại để đón nghe tiếng trống trường qua sóng truyền hình hay mạng internet.
![]()
Lễ khai giảng năm học mới 2021 - 2022 tại Yên Bái bằng hình thức tập trung tại các nhà trường và hình thức trực tuyến tại gia đình, ký túc xá thông qua các thiết bị di động thông minh. Ảnh: TTXVN
Những chiếc khẩu trang, những chai dung dịch sát khuẩn, những hàng ghế giãn cách trở thành hình ảnh quen thuộc trong lễ khai trường. Dù thiếu đi không khí rộn ràng, nhưng lễ khai giảng trong mùa dịch lại khắc sâu tinh thần vượt khó, nhấn mạnh khát vọng tri thức không bao giờ bị dập tắt, ngay cả khi dịch bệnh hoành hành. Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và học cũng mở ra một hướng đi mới cho giáo dục Việt Nam, gắn kết với xu thế chuyển đổi số toàn cầu.
![]()
Lễ khai giảng năm học 2025–2026 của Trường THPT Chuyên Khoa học Tự nhiên (Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội). Ảnh: Mai Loan.
Nhìn lại chặng đường 80 năm, có thể thấy, mỗi lễ khai giảng trong lịch sử Việt Nam đều là một tấm gương phản chiếu hoàn cảnh xã hội và tâm thế của dân tộc. Năm 1945, đó là khát vọng khai sáng sau khi giành được độc lập. Năm 1975, đó là niềm vui đoàn tụ trong một đất nước thống nhất. Và trong đại dịch COVID-19, đó là sự thích ứng linh hoạt, quyết tâm vun đắp tri thức trong nghịch cảnh. Dù ở thời điểm nào, tiếng trống khai trường vẫn vang vọng, ngân lên niềm tin về một thế hệ mới, về tương lai đất nước.
![]()
Lễ khai giảng năm học 2025–2026 sáng 5/9, tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia.
Ngày nay, khi đất nước đang trên con đường phát triển và hội nhập quốc tế, lễ khai giảng vẫn giữ nguyên giá trị truyền thống, đồng thời cũng mang những hơi thở mới. Mỗi thế hệ học sinh khi bước qua cổng trường trong ngày khai giảng không chỉ tiếp nhận kiến thức, mà còn kế thừa những ký ức lịch sử, những giá trị bất diệt mà cha anh đã trải qua.
Lịch sử đã chứng minh, dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, dân tộc Việt Nam vẫn đặt giáo dục lên hàng đầu, coi đó là nền tảng để xây dựng tương lai. Tiếng trống trường hôm nay không chỉ vang lên để mở đầu năm học mới, mà còn là sự tiếp nối của một dòng chảy lịch sử, nuôi dưỡng khát vọng về một Việt Nam hùng cường, nhân văn và sáng tạo.
Copy link
Quay lại
