Giải mã chấn động về địa chất đặc biệt của Núi cầu vồng

Núi cầu vồng ở Trung Quốc là một trong những ngọn núi độc đáo và đẹp nhất thế giới. Những dải màu rực rỡ bao phủ dãy núi này sẽ bị ẩn dưới lòng đất nếu không có vụ va chạm kiến tạo dữ dội tạo ra dãy Himalaya.

07/04/2025 20:08

Đúng như tên gọi, Núi cầu vồng ở Trung Quốc là những ngọn núi nhiều màu rực rỡ giống 7 sắc cầu vồng nằm ở tây bắc quốc gia này. Cảnh quan tại khu vực này trông giống như thế giới khác, với nhiều dải màu sống động trông như phun sơn lên núi đá. Ảnh: Tom Till via Alamy.

Theo Đài quan sát Trái Đất của NASA, Núi cầu vồng nằm ở dãy Kỳ Liên Sơn gồ ghề, nhiều khả năng hình thành cùng thời kỳ với dãy Himalaya, cách đây khoảng 50 triệu năm. Ảnh: JaCZhou via Getty Images.

Vùng đất từng tương đối bằng phẳng bị nghiền ép và gập lại thành địa hình nhấp nhô khi mảng kiến tạo Ấn Độ đâm vào mảng Á - Âu. Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) lý giải điều này là do các mảng kiến tạo này có mật độ đá tương đồng nên không trượt xuống dưới nhau tạo thành đới hút chìm. Ảnh: imaginechina.com.

Thế nhưng, nguồn gốc họa tiết cầu vồng tồn tại từ lâu trước vụ va chạm đó. Núi cầu vồng được hình thành từ sa thạch và bột kết - đá trầm tích hình thành khi cát và sình lầy bị nén lại và gắn kết với nhau qua thời gian dài. Loại đá này có nhiều dải màu khác nhau được lắng đọng lại trước khi dãy Himalaya hình thành. Ảnh: imaginechina.com.

Dải màu sặc sỡ của Núi cầu vồng là kết quả của sắt và nhiều khoáng chất khác trong đá. Mỗi dải màu có thành phần cấu tạo riêng quyết định màu sắc của nó. Ví dụ như dải màu đỏ sậm rất giàu oxit sắt, dải màu vàng chứa sắt silfide dồi dào còn dải màu xanh lá cây chứa nhiều chlorite và sắt silicate hơn. Ảnh: imaginechina.com.

Sắt và các khoáng chất khác tích tụ trong đá khi hạt cát và sình lầy vẫn đang dính chặt vào nhau. Nước ngầm lưu thông trong lỗ rỗng giữa các hạt làm lắng đọng khoáng chất, phủ lên từng hạt và giúp đá gắn chặt hơn nữa. Ảnh: imaginechina.com.

Dải màu nằm nghiêng vắt qua hông Núi cầu vồng ngày nay là các lớp đá bị lật ngược lên. Chúng vốn sẽ vẫn bị chôn vùi và nằm ngang nếu mảng Ấn Độ và Á - Âu không va vào nhau. Tiếp sau đó là sự đùn lên của đất đai do mảng kiến tạo gây ra là xói mòn dữ dội, xóa sổ bất kỳ trầm tích nào bao phủ những lớp đá màu. Ảnh: imaginechina.com.

Ngày nay, Núi cầu vồng được bảo vệ trong công viên địa chất Trương Dịch Đan Hà ở tỉnh Cam Túc là một trong những địa điểm du lịch nổi tiếng thế giới. Ảnh: imaginechina.com.