Kỳ thú giếng cổ bí ẩn ở khắp ba miền Việt Nam

Không chỉ là nguồn cung cấp nước cho người dân trong hàng trăm năm, những giếng cổ này còn gắn với nhiều câu chuyện lịch sử và phong tục, tập quán đặc sắc.

23/04/2025 07:42

1. Nằm trong ngõ 189 Nguyễn Ngọc Vũ, quận Cầu Giấy, Hà Nội, giếng làng Trung Kính Thượng là một giếng nước có tuổi đời nhiều thế kỷ. Thành giếng được ghép từ các phiến đá lớn. Lòng giếng sâu khoảng 2 mét, gồm những chiếc cối đá xếp chồng lên nhau thành nhiều lớp.

Không chỉ là nguồn cung cấp nước sinh hoạt cho dân làng suốt nhiều thế hệ, giếng cổ Trung Kính Thượng còn gắn với tục xin sữa - một tục lệ đặc sắc, mang đậm nét văn hóa dân gian của vùng đồng bằng Bắc Bộ xưa.

Tương truyền, những phụ nữ thiếu sữa nuôi con thì sắm lễ mang ra giếng làm lễ cầu xin. Sau đó, người mẹ hái cành hoa sữa cạnh giếng treo vào hai đầu đòn gánh rồi đem về treo tại buồng nhà mình. Nhà nào làm vậy thì các bà mẹ sẽ có nhiều sữa cho con bú.

Sau nhiều thăng trầm của thời cuộc, giếng Trung Kính Thượng vẫn còn giữ một vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh cộng đồng. Bàn thờ thần giếng có ba chữ Thiên Quang Tỉnh (giếng đón ánh sáng mặt trời) vẫn được người dân hương khói và gìn giữ tôn nghiêm.

2. Nằm trong một hẻm nhỏ thông ra đường Phan Chu Trinh gần trung tâm phố cổ Hội An, giếng Bá Lễ là một giếng cổ tồn tại từ thời người Chăm còn định cư ở nơi đây.

Dù thành giếng đã được xây mới, sâu trong lòng giếng vẫn là những lớp gạch Chăm cổ liên kết với nhau một cách chắc chắn mà không dùng vôi vữa. Dưới chân giếng là khung gỗ lim rộng bản, tồn tại cả ngàn năm nay.

Nước giếng Bá Lễ rất trong, sạch, ngọt, có thể uống trực tiếp không qua xử lý và được coi là một 'đặc sản' của địa phương. Nhiều món đặc sản của Hội An như cao lầu, mì quảng, xí mà… được cho là chỉ chuẩn vị phố cổ Hội An nếu dùng nước giếng Bá Lễ chế biến.

Có thể nói, giếng Bá Lễ vừa là di tích lịch sử quý giá về đời sống sinh hoạt của cộng đồng cư dân Champa cổ, vừa là một bộ phận không thể tách rời của các yếu tố làm nên giá trị của Di sản văn hóa thế giới Hội An thời hiện đại.

3. Nằm trên bãi Ngự thuộc thị trấn An Thới, huyện đảo Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang, giếng Tiên còn gọi là giếng Ngự hoặc giếng Gia Long là một giếng cổ gắn với giai thoại lịch sử đầy huyền bí của vua Gia Long - Nguyễn Ánh.

Tương truyền, trong một lần chạy ra Phú Quốc để trốn quân Tây Sơn, quẫn bách vì không có nước ngọt cho quân sĩ, Nguyễn Ánh than trời rồi đâm kiếm vào lòng đất. Từ vết đâm, một dòng nước ngọt đã tuôn trào... Ngày nay Giếng Tiên chỉ cách mép nước biển vài mét, luôn đầy nước ngọt.

Bên cạnh giếng nước kỳ lạ, khu vực này còn lưu giữ nhiều dấu tích khác không kém phần huyền bí, như một vết lõm giống hình bàn chân trên đá, được cho là dấu chân chúa Nguyễn Ánh, hay một tảng đá có hình dáng như chiếc ghế quay lưng ra biển, được người dân gọi là ngai vua.

Giếng Tiên không chỉ hấp dẫn nhờ các giai thoại lịch sử, mà còn nhờ cảnh quan hoang sơ tuyệt đẹp với bãi biển cát trắng, nước trong vắt và những bãi đá có hình thù lạ mắt...