Nhà hóa học nổi tiếng được đặt tên cho một loại thuốc độc

Nhà hóa học Carl Wilhelm Scheele phát hiện nhiều nguyên tố và cô lập nhiều hợp chất hơn bất kỳ đồng nghiệp nào. Thậm chí, tên của ông còn được cho một loại thuốc độc.

25/01/2025 15:45

Sinh năm 1742 ở Stralsund, Đức, nhà hóa học Carl Wilhelm Scheele là một trong những nhân vật có ảnh hưởng lớn đến lịch sử nhân loại. Mặc dù cha của ông là một thương gia nổi tiếng nhưng Carl chọn theo ngành hóa học. Ảnh: wikipedia.

Năm 14 tuổi, ông Carl làm việc với một dược sĩ ở Gothenburg, Thụy Điển. Tại đây, ông có trải nghiệm trực tiếp đầu tiên với hóa chất. Với niềm say mê lớn với lĩnh hóa học, ông thường thực hiện các thí nghiệm tới khuya sau giờ làm việc. Ảnh: Mikhail Markovskiy.

Vào một buổi tối, khi thí nghiệm với hỗn hợp đặc biệt dễ bay hơi, ông Carl gây ra vụ nổ lớn làm rung chuyển cả ngôi nhà khiến ông chủ nổi giận. Ông bị yêu cầu nghỉ việc sau sự việc đó. Không lâu sau, ông làm việc cho người chủ mới là C. M. Kjellström ở Malmö. Ảnh: wikimedia.

Tại nơi làm việc mới, ông Carl lần đầu tiếp xúc với giới học thuật. Hai năm sau (tức năm 1967), ông chuyển tới Stockholm, Thụy Điển và làm việc như một dược sĩ. Ảnh: wikidata.

Một trong những khám phá đầu tiên của ông Carl là axit tartaric - loại axit hữu cơ màu trắng tinh thể tồn tại tự nhiên trong nhiều loại trái cây như nho. Trong nhiều thế kỷ, các nhà sản xuất nho đã biết tới axit tartaric nhưng ông Carl đã phát triển một kỹ thuật để tách nó bằng phương pháp hóa học. Ảnh: wikidata.

Ông Carl cũng là người đầu tiên cô lập axit lactic từ sữa chua cũng như glycerin. Nhà hóa học nổi tiếng này còn phát hiện hydro florua và hydro sulfide. Phát hiện lớn nhất của ông là oxy. Ảnh: amusingplanet.

Phát hiện oxy của ông Carl ra đời 3 năm trước Joseph Priestley nhưng ông mất 6 năm để công bố nghiên cứu. Trước lúc đó, Joseph Priestley đã xuất bản dữ liệu thí nghiệm và kết luận về oxy. Trước khi loại khí này được đặt tên là 'oxy', ông Carl gọi nó là 'khí lửa' do nó có khả năng hỗ trợ đốt cháy. Thêm nữa, ông nhận thấy không khí là hỗn hợp của 'khí lửa' và khí khác có/không hít thở được. Ảnh: digitallibrary.tulane.edu

Ông Carl tiếp tục phát hiện ít nhất thêm 6 nguyên tố nữa gồm: bari, clo, molybdenum, mangan, ni tơ và tungsten nhưng không được ghi nhận. Trong trường hợp clo, ông cho rằng đó là một oxit thu thập từ axit hydrochloric. Mãi 40 năm sau, Humphrey Davy mới chắc chắn đó là một nguyên tố và đặt tên cho nó là clo. Đối với bari, ông Carl biết nó là nguyên tố nhưng không thể cô lập. Thay vào đó, Humphrey Davy đã cô lập thành công bari. Ảnh: lareserva.

Nhà hóa học Carl được nhiều người nhớ đến nhất là việc phát minh ra hợp chất đặt theo tên của mình: Màu xanh Scheele. Nó là chất độc nguy hiểm từng khiến vô số người thiệt mạng trong nhiều thập kỷ. Màu xanh Scheele là chất màu xanh lá cây - vàng, được dùng để nhuộm giấy như giấy dán tường, vải bông, vải lanh và cả trong một số đồ chơi trẻ em. Chất màu này là hợp chất của thạch tín. Ảnh: snowden-warfield.